Iran: kinderen in detentie onderworpen aan geseling, elektrische schokken en seksueel geweld

Het is zes maanden geleden dat – na de dood in hechtenis van Mahsa (Zhina) Amini op 16 september 2022 – een volksopstand in Iran uitbrak. Amnesty International heeft het geweld gedocumenteerd tegen kinderen die werden gearresteerd tijdens en na protesten. Het onderzoek legt de foltermethoden bloot die de Revolutionaire Garde, de paramilitaire Basij, de Openbare Veiligheidspolitie en andere veiligheids- en inlichtingendiensten gebruikten tegen jongens en meisjes in hechtenis. Zij werden gestraft, vernederd en onder druk gezet om gedwongen ‘bekentenissen’ af te leggen.



“De Iraanse autoriteiten hebben kinderen bij hun families weggetrokken en hen onderworpen aan onvoorstelbare wreedheid. Het is weerzinwekkend dat ambtenaren zo’n criminele macht uitoefenen over kwetsbare en angstige kinderen, hen en hun families ernstige pijn en angst berokkenen en hen achterlaten met ernstige lichamelijke en mentale littekens”, aldus Diana Eltahawy, plaatsvervangend regionaal directeur van Amnesty International voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika.



“Dit geweld tegen kinderen is een opzettelijke strategie om de levendige geest van de jeugd van Iran te onderdrukken en hen te laten stoppen met het opeisen van vrijheid en mensenrechten.”



“De autoriteiten moeten onmiddellijk alle kinderen vrijlaten die alleen maar vastzitten omdat ze vreedzaam protesteerden. Er is geen vooruitzicht op effectieve onpartijdige onderzoeken naar de foltering van kinderen in het land. Daarom roepen we alle staten op om universele rechtsmacht uit te oefenen over Iraanse beambten die verdacht worden van criminele verantwoordelijkheid voor internationale misdrijven zoals foltering. Dit geldt zeker ook voor zij die het bevel voeren of leidinggevende verantwoordelijkheid hebben over dergelijke misdaden.”



Sinds het begin van Amnesty’s onderzoek naar het harde neerslaan van de opstanden door de Iraanse autoriteiten, heeft de organisatie de gevallen van zeven kinderen in detail gedocumenteerd. De organisatie ontving verklaringen van de slachtoffers en hun families, en ook van 19 ooggetuigen over foltering van kinderen. Onder hen waren twee advocaten en 17 volwassen gevangenen die samen met kinderen werden vastgehouden.



De geïnterviewde slachtoffers en ooggetuigen kwamen uit verschillende provincies in Iran, zoals Oost-Azerbaijan, Golestan, Kermanshah, Khorasan-e Razavi, Khuzestan, Lorestan, Mazandaran, Sistan en Baluchestan, Teheran en Zanjan.



Om hen en hun families te beschermen tegen wraakacties, heeft Amnesty International identificeerbare details zoals leeftijden van de kinderen en de provincies waar zij gevangen zaten, weggelaten.

Massadetentie van kinderen

De Iraanse autoriteiten hebben toegegeven dat er in totaal meer dan 22.000 mensen zijn vastgezet in verband met de protesten. Hoewel ze niet hebben aangegeven hoeveel van hen kinderen waren, meldden staatsmedia dat het om een aanzienlijk deel gaat. Gebaseerd op verklaringen van tientallen gevangenen uit het hele land die hebben gezien hoe de veiligheidsdiensten groepen kinderen oppakten, en gezien het feit dat kinderen en jongeren een prominente rol spelen in de protesten, schat Amnesty International dat mogelijk duizenden kinderen in de golf van arrestaties zijn meegesleurd.



Uit de bevindingen van Amnesty International blijkt dat kinderen die werden gearresteerd, net als volwassenen, eerst werden meegenomen – vaak geblinddoekt – naar detentiecentra die worden gerund door de Revolutionaire Garde, het ministerie van Inlichtingen, de Openbare Veiligheidspolitie, de onderzoekseenheid van de Iraanse politie (Agahi), of de Basij-paramilitairen. Na dagen of weken van incommunicado detentie of gedwongen verdwijning, werden ze overgebracht naar reguliere gevangenissen.



Anderen werden door agenten in burger op straat ontvoerd tijdens of na protesten, naar onofficiële plekken zoals pakhuizen gebracht, waar ze werden gefolterd om daarna te worden achtergelaten op afgelegen plekken. Deze ontvoeringen gebeurden zonder enige vorm van proces en dienden om de kinderen te straffen, te intimideren en ervoor te zorgen dat ze niet weer deelnamen aan protesten.



Veel kinderen werden samen met volwassenen vastgehouden, wat in strijd is met de internationale normen. Ze werden blootgesteld aan dezelfde methoden van foltering en mishandeling. Een voormalige gedetineerde vertelde Amnesty International dat Basij-agenten in een bepaalde provincie jongens dwongen met hun benen wijd in een rij te staan naast volwassen gedetineerden. Ze kregen vervolgens elektrische schokken toegediend met een stroomstootwapen op hun genitaliën.



De meeste kinderen die de afgelopen zes maanden werden gearresteerd lijken weer vrijgelaten te zijn, sommigen op borgtocht in afwachting van onderzoek of een doorverwijzing naar een rechtszaak. Veel kinderen werden slechts vrijgelaten nadat ze waren gedwongen brieven te ondertekenen waarin ze berouw toonden en beloofden geen verdere ‘politieke activiteiten’ te ondernemen en regeringsgezinde bijeenkomsten bij te wonen.



Voordat ze werden vrijgelaten, bedreigden ambtenaren de kinderen vaak met vervolging op basis van aanklachten waarop de doodstraf staat, of met de arrestatie van hun familieleden als zij een klacht zouden indienen.



In ten minste twee gevallen die Amnesty International documenteerde, dienden de families van slachtoffers, ondanks de dreiging met wraak, officiële aanklachten in bij de gerechtelijke autoriteiten. Geen van deze klachten werd onderzocht.

Verkrachting en ander seksueel geweld

Uit het onderzoek van Amnesty International blijkt ook dat de autoriteiten verkrachting en ander seksueel geweld als wapen inzetten tegen minderjarige gevangenen. Het gaat om elektrische schokken toedienen aan de genitaliën, het aanraken van de genitaliën, en het dreigen met verkrachting. Ze doen dit om hun geest te breken, hen de vernederen en te straffen, en/of om ‘bekentenissen’ te onttrekken. Dit patroon wordt ook vaak gemeld door volwassen vrouwelijke en mannelijke gedetineerden.



Staatsagenten hebben ook seksueel getinte opmerkingen gemaakt tegen gedetineerde meisjes en hen ervan beschuldigd hun naakte lichamen te willen laten zien, slechts omdat ze demonstreerden voor rechten voor vrouwen en meisjes en tegen de hoofddoekverplichting.



Een moeder vertelde Amnesty International dat haar zoon met een tuinslang was verkracht toen hij gedwongen verdwenen was. Ze zei: “Mijn zoon vertelde me: ‘Ze hingen me zo lang op dat het voelde alsof mijn armen eraf getrokken werden. Ik werd gedwongen te zeggen wat zij wilden horen want ze verkrachtten me met een tuinslang. Ze namen mijn hand en dwongen me zo een vingerafdruk op papier te zetten.’”

Slagen, geseling, elektrische schokken en andere mishandelingen

Veiligheidstroepen slaan kinderen regelmatig bij hun arrestatie, in voertuigen tijdens hun overbrenging en in detentiecentra. Andere foltermethoden waarover mensen vertelden zijn geselingen, het toedienen van elektrische schokken met stroomstootwapens, het onder dwang toedienen van onbekende medicatie, en het onder water houden van het hoofd van kinderen.



In één geval werden verschillende schooljongens ontvoerd omdat ze de protestslogan ‘Vrouw, Leven, Vrijheid’ op een muur hadden geschreven. Een familielid van een van de slachtoffers vertelde Amnesty International dat een agent in burger de jongens had ontvoerd en had meegenomen naar een onbekende locatie waar ze waren gefolterd en met verkrachting waren bedreigd. Daarna werden ze uren later half bewusteloos gedumpt op een afgelegen plek.



De jongen had zijn familielid verteld: “Ze gaven ons elektrische schokken, sloegen me in mijn gezicht met de achterkant van een geweer, gaven me elektrische schokken op mijn rug en sloegen me op mijn voeten, rug en handen met wapenstokken. Ze dreigden dat als we het aan iemand zouden vertellen, ze ons [weer zouden oppakken], ons zelfs erger zouden behandelen en onze lijken aan onze families zouden bezorgen.”

Slachtoffers en familieleden vertelden Amnesty International ook hoe kinderen werden verstikt, opgehangen aan hun armen of aan sjaals om hun nek, en werden gedwongen om vernederende dingen te doen.



Een jongen vertelde: “Ze zeiden dat we [meer dan 12 mensen] een half uur lang kippengeluiden moesten maken – zo lang totdat we ‘eieren zouden leggen’. Ze dwongen ons om een uur lang push-ups te doen. Ik was het enige kind daar. In een ander detentiecentrum stopten ze 30 van ons in een kooi gemaakt voor vijf personen.”



Staatsagenten gebruikten ook psychische foltering, zoals doodsbedreigingen, om kinderen te straffen en te intimideren en/of om hen te dwingen om een ‘bekentenis’ af te leggen. Staatsmedia heeft de ‘gedwongen bekentenissen’ uitgezonden van ten minste twee jongens die tijdens de protesten werden opgepakt.



De moeder van een meisje dat werd vastgezet door de Revolutionaire Garde vertelde Amnesty International:

“Ze beschuldigden haar ervan hoofddoeken te hebben verbrand, de Hoogste Leider te hebben beledigd, en de [Islamitische Republiek] omver te willen werpen, en vertelden haar dat ze ter dood veroordeeld zou worden. Ze dreigden haar dat ze het aan niemand mocht vertellen… Ze dwongen haar een document te ondertekenen en vingerafdrukken erop te plaatsen. Ze heeft nachtmerries en komt de deur niet meer uit. Ze kan zelfs haar schoolboeken niet meer lezen.”



Kinderen werden ook vastgehouden onder wrede en onmenselijke omstandigheden, waaronder extreme overbevolking, slechte toegang tot toiletten en wasgelegenheden, het ontbreken van voldoende voedsel en drinkwater, blootstelling aan extreme kou en langdurige eenzame opsluiting. Meisjes werden vastgehouden door uitsluitend mannelijke veiligheidstroepen zonder rekening te houden met hun genderspecifieke behoeften. Kinderen kregen ook niet de medische zorg die ze nodig hadden, onder meer voor de verwondingen die ze tijdens foltering hadden opgelopen.