Ouderenmis(be)handeling nog steeds een onderbelicht probleem

Ouderenmis(be)handeling is elke vorm van geweld of misbruik tegen een oudere door iemand die een persoonlijke of professionele relatie met die oudere heeft, bijvoorbeeld een familielid of een hulpverlener. Daarbij is er ook een vertrouwensband en een vorm van afhankelijkheid.

De mis(be)handeling kan verschillende vormen aannemen: niet enkel met fysiek geweld, maar ook met psychisch geweld, zoals wanneer iemand de oudere persoon negeert, betuttelt of uitscheldt. Er kan ook seksueel geweld zijn wanneer iemand bijvoorbeeld een oudere persoon dwingt om seksuele handelingen te stellen of om zich uit te kleden in het bijzijn van anderen.

Een andere vorm is financieel of materieel misbruik. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer familieleden het beheer van de geldzaken overnemen, of de bankkaart van de oudere persoon gebruiken om eigen boodschappen te betalen, of wanneer kinderen een ouder onder druk zetten om het huis te verkopen.

Ook verwaarlozing, inperkingen van de bewegingsvrijheid van oudere mensen, of het uit handen nemen van beslissingen, kunnen vormen zijn van ouderen(mis)behandeling. Voorbeelden: een oudere persoon verbieden om bepaalde kamers te betreden of verplichten om te verhuizen naar een woonzorgcentrum zonder de persoon daar zelf bij te betrekken.

Soms is er sprake van kwaad opzet, maar dikwijls gebeurt de mis(be)handeling onbewust vanuit onwetendheid, onmacht of onkunde, bijvoorbeeld door overbelaste zorgverleners of mantelzorgers die niet de nodige steun krijgen. Daarom gebruiken we in Vlaanderen de term ouderenmis(be)handeling, omdat er niet altijd sprake is van bewuste mishandeling. Maar ook gevallen van onopzettelijke misbehandeling moeten aandacht krijgen.

Ouderenmis(be)handeling is vaak ondergerapporteerd

Ouderenmis(be)handeling blijft dikwijls ondergerapporteerd. Daarom is er een gebrek aan goede data. De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat wereldwijd elk jaar 1 op 6 mensen ouder dan 60 het slachtoffer is van misbruik, en op plekken zoals woonzorgcentra komt dit volgens haar inschatting nog vaker voor.

Toch krijgt het probleem niet genoeg aandacht. Een onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie uit 2014 toont dat slechts 40% van de landen wetgeving hadden die oudere mensen beschermt tegen mishandeling in bijvoorbeeld woonzorgcentra. Slechts 59% van de landen hadden wetgeving die ouderen beschermt tegen mishandeling in het algemeen.

Ageism zorgt mee voor het gebrek aan aandacht voor het probleem. Door vooroordelen over oudere mensen blijven de problemen onder de radar en wordt mis(be)handeling dus laat of gewoonweg niet opgemerkt.

Het internationaal recht biedt onvoldoende bescherming

Het internationaal recht biedt onvoldoende bescherming tegen ouderenmis(be)handeling en ageism. Een ouderenrechtenverdrag kan het probleem duidelijk definiëren en staten verplichten om ouderenmis(be)handeling beter te bestrijden. Een verdrag kan staten ook verplichten om maatregelen te nemen tegen ageism. Amnesty International pleit daarom met een petitie voor zo’n verdrag.

Meer informatie over ouderenmis(be)handeling vind je op www.ouderenmisbehandeling.be. Je kan ook de bijdrage "Het begint bij ‘Paulaatje’, waar eindigt het?" lezen van Lily De Clercq in het boek Grijs aan Zet.

Ben je een oudere en ervaar je mis(be)handeling? Of zie je het gebeuren? Dan zijn er enkele instanties die je kan contacteren.

Vlaanderen:

• Voor het brede publiek: Hulplijn 1712

• Voor professionelen: Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling (VLOCO): 078 15 15 70

Brussel:

• Nederlandstalig: Brussels Meldpunt Ouderenmis(be)handeling - 02 511 91 20

• Franstalig: Ecoute Seniors - 02 223 13 43