Iran: Gevangenissen zijn killing fields geworden, drugsgerelateerde executies dit jaar bijna verdrievoudigd
De Iraanse autoriteiten hebben dit jaar ten minste 173 mensen geëxecuteerd die veroordeeld waren wegens drugsdelicten na systematisch oneerlijke processen; dat zijn er bijna drie keer meer dan vorig jaar rond deze tijd, aldus Amnesty International vandaag.
Twee derde van alle executies die in de eerste vijf maanden van 2023 in Iran zijn uitgevoerd, waren executies voor drugsdelicten. Deze treffen voornamelijk mensen uit marginale en economisch achtergestelde milieus. Leden van de vervolgde en verarmde Baluchi-etnische minderheid in Iran zijn goed voor ongeveer 20 procent van de geregistreerde executies, hoewel ze slechts vijf procent van de bevolking uitmaken.
“Het schaamteloze tempo waarmee de autoriteiten, in strijd met het internationaal recht, drugsgerelateerde executies uitvoeren, illustreert hun gebrek aan menselijkheid en hun flagrante minachting voor het recht op leven. De internationale gemeenschap moet ervoor zorgen dat samenwerking bij initiatieven ter bestrijding van drugshandel niet direct of indirect bijdraagt aan willekeurige doodvonnissen en andere mensenrechtenschendingen in Iran” zegt Diana Eltahawy, adjunct-directeur van Amnesty International voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
“Staten en intergouvernementele instanties moeten de Iraanse autoriteiten in de strengste bewoordingen veroordelen voor deze willekeurige executies, ze moeten oproepen tot een officieel moratorium op alle executies, vertegenwoordigers sturen om ter dood veroordeelde gevangenen te bezoeken en aanwezig te zijn bij processen met doodstraffen. Aangezien deze massale willekeurige executies straffeloos blijven, moeten ze ook dringend streven naar zinvolle manieren om verantwoording te eisen.
Dit jaar hebben de autoriteiten ook het aantal executies voor alle misdaden aanzienlijk verhoogd: tot nu toe zijn in 2023 ten minste 282 mensen geëxecuteerd – bijna het dubbele van het aantal executies dat begin juni vorig jaar werd geregistreerd. Als de autoriteiten in dit alarmerende tempo algemene executies blijven uitvoeren, zijn er tegen het einde van dit jaar bijna duizend gevangenen gedood.
Dodelijke oorlog tegen de armen
Het zijn vooral arme en kwetsbare mensen die de doodstraf krijgen, omdat ze vaak niet op de hoogte zijn van hun rechten en geen onafhankelijke juridische vertegenwoordiging kunnen betalen. Families van de geëxecuteerden worstelen vaak met de verschrikkelijke financiële gevolgen van het verlies van hun kostwinner en hoge schulden door juridische kosten.
Een familielid van een gevangen vrouw die momenteel in de dodencel zit en die de kostwinner van haar familie was voordat ze werd opgesloten, vertelde Amnesty International: "Ze heeft de advocaat die haar door de rechtbank werd toegewezen, nooit gezien. Hij beloofde de familie dat haar doodvonnis zou worden vernietigd als ze hem een buitensporig bedrag zouden betalen. Ze verkochten alles wat ze hadden om hem te betalen, zelfs hun schapen. Nadat hij hun geld had gekregen, verdween hij en liet de familie achter met grote schulden.”
De tienerzoon van een gevangene die werd geëxecuteerd wegens drugsdelicten, vertelde Amnesty International:
“Ik zou me net als andere kinderen zorgen moeten maken over mijn examens, en niet moeten werken. Mijn loon is onvoldoende voor mijn familie vanwege alle leningen die we hebben. Ik verdien niet eens genoeg om mijn schoolgeld voor volgend jaar te betalen. Als mijn vader niet was geëxecuteerd, zou ik nu aan mijn toekomst denken, niet aan hoe ik geld voor mijn familie kan verdienen.
Drugsgerelateerde executies volgen vaak op gebrekkig onderzoek door de Iraanse drugsbestrijdingspolitie en andere veiligheidsinstanties. Processen voor drugsgerelateerde misdrijven worden gehouden voor Revolutionaire Rechtbanken en zijn systematisch oneerlijk: gedetineerden hebben geen recht op een eerlijk proces en geen toegang tot juridische vertegenwoordiging en onder marteling verkregen "bekentenissen" worden gebruikt als bewijs om hen te veroordelen. Een gevangene in de dodencel vertelde Amnesty International:
“De rechters in Revolutionaire Rechtbanken vragen of de drugs van jou zijn en het maakt niet uit of je ja of nee zegt. De rechter tijdens mijn proces zei dat ik stil moest zijn toen ik zei dat de drugs niet van mij waren. Hij zei dat mijn straf de dood was en beval me een document te ondertekenen waarin ik dat accepteerde. Hij stond zelfs mijn advocaat niet toe om mij te verdedigen."
Bredere golf van executies
De Iraanse autoriteiten hebben ook gevangenen geëxecuteerd voor andere daden die volgens het internationaal recht nooit tot de doodstraf mogen leiden. In de eerste vijf maanden van 2023 zijn vijf mensen geëxecuteerd in verband met protesten, één man werd geëxecuteerd wegens “overspel”, hij had een consensuele seksuele relaties met een getrouwde vrouw, en twee gebruikers van sociale media werden geëxecuteerd op beschuldiging van “afvalligheid” en "het beledigen van de profeet van de islam".
Veiligheidstroepen hebben de angst van familieleden van de gevangenen nog groter gemaakt door vreedzame demonstraties met geweld neer te slaan. Die worden gehouden buiten gevangenissen waar executies zijn gepland, waarbij volgens de demonstranten traangas wordt gebruikt en met scherp wordt geschoten.
Amnesty International is altijd en in alle gevallen tegen de doodstraf, ongeacht de aard of de omstandigheden van het misdrijf, de schuld, onschuld of andere kenmerken van het individu of de methode die door de staat wordt gebruikt om het vonnis uit te voeren. De doodstraf schendt het recht op leven en is de ultieme wrede, onmenselijke en onterende straf.
