Turkije trekt veroordelingen van vier mensenrechtenverdedigers in

De uitspraak van het Hof van Cassatie over de veroordelingen van Taner Kılıç, İdil Eser, Özlem Dalkıran en Günal Kurşun – vier van de elf mensenrechtenverdedigers in de Büyükada-zaak die in juli 2020 werden veroordeeld – komt meer dan 5 jaar na hun eerste arrestatie in de zomer van 2017. De zaak van Taner Kılıç werd vernietigd op grond van ‘onvolledig onderzoek’ en is terugverwezen naar de rechtbank van eerste aanleg.

‘Hoewel we enorm opgelucht zijn dat de veroordelingen eindelijk zijn vernietigd, is het teleurstellend dat de rechtbank heeft bepaald dat de zaak van Taner verder moet worden onderzocht’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International. ‘Al meer dan 5 jaar zien we het onrecht terwijl de ongegronde claims tegen deze vier mensenrechtenverdedigers door opeenvolgende rechtbanken als feit werden aanvaard. De uitspraak van vandaag laat het ware doel van dergelijke politiek gemotiveerde vervolgingen zien: de rechtbanken gebruiken het als wapen om kritische stemmen het zwijgen op te leggen.’

Taner Kılıç

Taner Kılıç, advocaat en erevoorzitter van Amnesty International Turkije, werd in juni 2017 gearresteerd en meer dan 14 maanden gevangengehouden. Ondanks een totaal gebrek aan bewijs werd hij in juli 2020 veroordeeld vanwege ‘lidmaatschap van een terroristische organisatie’ en veroordeeld tot 6 jaar en 3 maanden celstraf. İdil Eser, Özlem Dalkıran en Günal Kurşun werden veroordeeld tot 25 maanden voor het ‘steunen van een terroristische organisatie’ en brachten in 2017 meer dan 3 maanden achter de tralies door. In de loop van twaalf rechtszittingen werd herhaaldelijk en uitvoerig bewezen dat elke aantijging tegen de vier mensenrechtenactivisten ongegrond is, ook in het eigen politierapport van de staat. In mei 2022 bevestigde het Europese Hof opnieuw dat de autoriteiten in Turkije geen ‘redelijk vermoeden hadden dat Taner Kılıç een strafbaar feit had gepleegd’. Het oordeelde ook dat zijn voorlopige hechtenis op grond van aan terrorisme gerelateerde beschuldigingen ‘rechtstreeks verband hield met zijn activiteiten als mensenrechtenverdediger’. Dit bindende besluit is in oktober 2022 definitief geworden.

‘Terwijl we deze beslissing vandaag vieren, vergeten we niet dat in heel Turkije veel mensenrechtenverdedigers in de gevangenis wegkwijnen, in angst leven om gearresteerd te worden of op ongegronde redenen te worden vervolgd’, zegt Agnès Callamard.

ByLock app

Taner Kılıç en Özlem Dalkıran zijn beide oprichters van Amnesty International Turkije. De afgelopen 20 jaar hebben ze een cruciale rol gespeeld bij het verdedigen van de mensenrechten in Turkije. Ten tijde van haar arrestatie in juli 2017 was Idil Eser de directeur van Amnesty Turkije. Günal Kurşun, advocaat, internationaal strafrechtexpert en sinds het begin lid van Amnesty Turkije, is een prominente mensenrechtenverdediger in het land.

Taner Kılıç zou de ByLock-berichtenapp hebben gedownload en gebruikt. Deze app zou door leden van de Gülen-beweging worden gebruikt om met elkaar te communiceren. Deze beweging wordt verantwoordelijk gehouden van het organiseren van een poging tot een staatsgreep in 2016. In opdracht van Amnesty International zijn twee onafhankelijke forensische analyses op de telefoon van Kılıç uitgevoerd. Hieruit blijkt dat er geen sporen van een mogelijke download van Bylock te vinden zijn. In juni 2018 werd elke legitimiteit van de zaak van de aanklager weggenomen in het politierapport dat aan de rechtbank werd voorgelegd, waarin ook werd geconcludeerd dat er geen bewijs was gevonden van ByLock op de telefoon van Kılıç. Desalniettemin zou het louter downloaden of gebruiken van een app onvoldoende bewijs zijn voor vermeende strafbare feiten, zoals werd geconcludeerd in een recent arrest van het Europees Hof van de Rechten van de Mens met betrekking tot een andere verzoeker, die geen banden heeft met de beklaagden van Büyükada.

Istanbul 10

İdil Eser, Özlem Dalkıran en Günal Kurşun behoorden tot de tien mensen, ook wel de Istanbul 10 genoemd, die door de politie werden vastgehouden toen ze op 5 juli 2017 een workshop over welzijn en digitale veiligheid bijwoonden op het eiland Büyükada in Istanbul.

Op 4 oktober 2017 diende een aanklager van Istanbul een aanklacht tegen hen in, en ook tegen Taner Kılıç, die naar verluidt op de hoogte was van de voorbereidingen voor de workshop en contact had met twee beklaagden.

Tijdens zijn eerste hoorzitting op 26 oktober accepteerde de rechter het verzoek van de aanklager om de vervolging van Kılıç die in Izmir was geopend, samen te voegen met die van de andere tien mensenrechtenverdedigers, ook al hadden de beschuldigingen tegen hem niets te maken met de workshop en de twee zaken op geen enkele manier met elkaar waren verbonden.

Amnesty International heeft eerder een analyse van de zaak tegen Taner Kılıç gepubliceerd en meer informatie over de zaak in het algemeen gegeven.