'She decides': haar lichaam, haar rechten

Deze maatregel ontzegt fondsen uit de Amerikaanse ontwikkelingshulp aan ngo’s wereldwijd die abortussen uitvoeren of er informatie over geven. Verschillende landen, waaronder België en Nederland, reageerden meteen op deze maatregel van Trump, met de internationale conferentie en het gelijknamige crowdfundingplatform 'She Decides', die het recht waarborgt van vrouwen en meisjes om te beslissen of en wanneer zij kinderen willen. Wat is het belang van deze aandacht voor de seksuele en reproductieve rechten van vrouwen en meisjes?

De Global Gag Rule

Op 27 januari 2017 kondigde Trump aan dat hij de 'Global Gag Rule' opnieuw zou invoeren. Deze wet, die al bestaat sinds 1973, zorgt ervoor dat ngo's die abortusgerelateerde activiteiten uitoefenen, niet langer fondsen ontvangen van het budget voor Amerikaanse ontwikkelingshulp. De Global Gag Rule wordt sinds 1973 stelselmatig ingetrokken telkens er een Democraat president van de VS wordt en terug ingevoerd wanneer er een Republikeinse president aan de macht komt. Trump gaat echter nog een stap verder dan de oorspronkelijke wetgeving aangezien de nieuwe maatregel ngo's die Amerikaanse fondsen ontvangen ook verbiedt om hun eigen fondsen (die niet van de VS afkomstig zijn) te gebruiken om abortusactiviteiten uit te voeren, hun patiënten door te verwijzen naar andere abortusinstanties of campagne te voeren voor de liberalisering van abortuswetgeving wereldwijd.

Hoewel de volledige impact van deze maatregel nog niet in te schatten is, dreigt zo'n 600 miljoen dollar (570 miljoen euro) per jaar aan ontwikkelingshulp weg te vallen voor ngo's die werken rond de seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van vrouwen. Hierdoor zou vrouwen en meisjes in ontwikkelingslanden de toegang ontzegd worden tot o.a. seksuele voorlichting, anticonceptiva, de mogelijkheid om aan familieplanning te doen, kraamhulp en veilige abortusdiensten.

Het recht op seksuele en reproductieve gezondheid

Het recht op seksuele en reproductieve gezondheid voor vrouwen en meisjes is een mensenrecht en deze maatregel heeft negatieve gevolgen voor miljoenen vrouwen, voornamelijk in Afrika en Latijns-Amerika. Er wordt geschat dat 225 miljoen vrouwen in ontwikkelingslanden zwangerschappen zouden willen vermijden, maar geen gebruik maken van anticonceptiva omdat ze niet beschikbaar zijn of van slechte kwaliteit. Het gebruik van anticonceptiva laat vrouwen nochtans toe om zelf te beslissen wanneer zij zwanger willen worden, wat hen toelaat om aan familieplanning te doen. Bovendien is het een belangrijk middel voor de preventie van soa's. De Global Gag Rule ondermijnt dus ook deze dienstverlening van de ngo’s die fondsen verliezen, waardoor vrouwen nog moeilijker toegang krijgen tot anticonceptiva.

Familieplanning kent verschillende voordelen voor vrouwen in ontwikkelingslanden. Het heeft een positieve invloed op de gezondheid van vrouwen, aangezien minder ongewenste zwangerschappen de gezondheidscomplicaties die met zwangerschap en geboortes gepaard gaan, doen afnemen. Dergelijke gezondheidscomplicaties vormen de tweede grootste doodsoorzaak voor meisjes tussen 15 en 19 jaar wereldwijd. Bovendien wordt geschat dat elke dag zo'n 800 vrouwen en meisjes sterven tijdens hun zwangerschap of bevalling. Toegang tot pre- en postnatale zorg en de aanwezigheid van opgeleid personeel bij de geboorte maken daarom ook deel uit van het recht op seksuele en reproductieve gezondheid van vrouwen. De toegang tot veilige abortus is daarnaast ook een belangrijk recht, aangezien de VN stelt dat elk jaar wereldwijd ongeveer 22 miljoen onveilige abortussen uitgevoerd worden, waarbij zo'n 47.000 vrouwen het leven laten. Seksuele en reproductieve rechten zijn dus essentieel om het welzijn en de gezondheid van vrouwen en meisjes wereldwijd te verbeteren.

Familieplanning heeft bovendien nog andere transformerende effecten op het leven van vrouwen en meisjes. Zo biedt het hen de kans om langer naar school te gaan, enerzijds omdat zij zelf minder snel zwanger worden en de school moeten verlaten, anderzijds omdat kinderen die opgroeien in kleinere gezinnen meer kansen hebben om van onderwijs te genieten. Daarnaast biedt het vrouwen de mogelijkheid om buitenshuis te gaan werken, wat een positieve invloed heeft op hun economische positie. De promotie van familieplanning heeft daarnaast ook een positief effect op onze wereld, aangezien het de huidige exponentiële bevolkingsgroei helpt vertragen en dus de negatieve effecten van deze bevolkingsgroei op de economie, het milieu en nationale en regionale ontwikkeling helpt te verminderen.

Schendingen van het recht op seksuele en reproductieve gezondheid voor vrouwen zijn ingebed in de maatschappelijke waarden over vrouwen en seksualiteit. De rol van vrouwen binnen de familie is vaak gebaseerd op voortplanting. Maar zwanger worden op jonge leeftijd of meerdere zwangerschappen binnen een korte tijdspanne kunnen negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid van moeders. Het recht op seksuele en reproductieve gezondheid hangt daarom nauw samen met de nood aan het wegwerken van de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.

'She Decides'

Trumps beslissing om de Global Gag Rule opnieuw in te voeren, riep wereldwijd veel controverse op en een internationale reactie bleef niet snel uit. België organiseerde op 2 maart 2017 de internationale conferentie 'She Decides', naar het gelijknamige internationale crowdfundingplatform eerder opgericht door de Nederlandse minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Liliane Ploumen. Het initiatief richt zich op het verzamelen van financiële en politieke steun voor seksuele gezondheid en familieplanning wereldwijd. Vrouwen en meisjes overal ter wereld moeten hun recht kunnen uitoefenen om te beslissen of, wanneer en met wie ze kinderen willen.

De internationale conferentie zamelde in totaal 181 miljoen euro in en bracht 45 overheidsvertegenwoordigers uit alle continenten op de been. 'She Decides' levert zo een belangrijk politiek signaal dat het recht op seksuele en reproductieve gezondheid van vrouwen en meisjes moet gevrijwaard worden. De vraag rijst nu hoe deze politieke aandacht zal omgezet worden in concrete actie die het recht op seksuele en reproductieve gezondheid van vrouwen en meisjes zal verbeteren. De basisvereiste die hierbij moet gevolgd worden staat echter niet ter discussie: 'SHE decides'. Vrouwen moeten zelf kunnen beslissen over hun lichaam en rechten.

Bronnen

• www.shedecides.com/
• www.ohchr.org/EN/Issues/Women/WRGS/Pages/HealthRights.aspx
• www.hrw.org/news/2017/03/07/trumps-mexico-city-policy-or-global-gag-rule
• who.int/mediacentre/factsheets/fs351/en/
• www.amnestyusa.org/pdfs/SexualReproductiveRightsFactSheet.pdf
• Bob Carr, Melinda French Gates, Andrew Mitchell, Rajiv Shah (2012). Giving women the power to plan their families, The Lancet, 380(9837), p. 80-82.
• www.mo.be/analyse/what-does-she-decides
• www.dewereldmorgen.be/blog/fossocsol/2017/03/10/vrouwen-zeggen-luid-en-duidelijk-wij-beslissen
• www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=55141