Qatar: gerechtigheid blijft uit voor honderden arbeidsmigranten die als beveiliger werkten bij het FIFA WK voetbal

Uit onderzoek is gebleken dat er ernstige schendingen van arbeidsrechten plaatsvonden tijdens het WK die niet goed werden aangepakt. Hierover bracht Amnesty International in april 2022 een rapport van 70 pagina's. Daarin werd alarm geslagen over het systematische en structurele misbruik van arbeidsmigranten in de particuliere beveiligingssector in Qatar.

'De organisatoren van het WK waren volledig op de hoogte van de problemen, maar slaagden er niet in om adequate maatregelen te nemen om werknemers te beschermen en om voorspelbaar misbruik op WK-locaties te voorkomen, zelfs niet nadat werknemers deze kwesties rechtstreeks aan de kaak hadden gesteld', zegt Steve Cockburn, hoofd Economische en Sociale Rechtvaardigheid van Amnesty International.

'Het is zes maanden geleden dat het toernooi werd afgesloten, maar de FIFA en Qatar hebben nog steeds geen effectieve en toegankelijke regeling aangeboden om werknemers de gerechtigheid en compensatie te bieden waar ze recht op hebben. De FIFA moet nu ingrijpen en onmiddellijke en adequate genoegdoening bieden voor de mensenrechtenschendingen van werknemers.'

Amnesty’s onderzoek toont aan dat beveiligers die op FIFA WK-terreinen werkten en in dienst waren van Teyseer Security Services, een in Qatar gevestigd bedrijf, te maken kregen met een reeks werkgerelateerde schendingen van hun arbeidsrechten.

Het gaat onder meer om werknemers die onwettige wervingskosten in het land van herkomst en andere gerelateerde kosten betaalden en misleidende informatie kregen over de arbeidsvoorwaarden. Aan het einde van hun tijdelijke contracten zeiden werknemers dat ze geen andere keuze hadden dan naar huis terug te keren, waardoor ze in feite geen beroep konden doen op enige genoegdoening of compensatie.

Amnesty International sprak met 22 mannen uit Nepal, Kenia en Ghana, die deel uitmaakten van de duizenden arbeidsmigranten die op korte termijn in dienst waren van Teyseer. Amnesty International bekeek arbeidscontracten, correspondentie over vacatures en audiovisueel materiaal, waaronder stemopnames van communicatie tussen arbeiders en wervingsbureaus, en bestudeerde informatie over andere arbeiders die eerder waren geïnterviewd door de mensenrechtenorganisatie Equidem.

De geïnterviewden werkten als beveiligers in de aanloop naar het WK 2022 en tijdens het evenement, dat plaatsvond tussen 20 november en 18 december 2022. Ze waren gestationeerd op verschillende locaties, waaronder het Khalifa International Stadium, FIFA-fanzones, de Corniche en zowel in als buiten het metrostation in Souk Waqif in Doha.

De namen van de genoemde werknemers zijn op hun verzoek gewijzigd.

Onwettige wervingsaanklachten en valse beloften

De mannen arriveerden midden oktober 2022 in Qatar en kregen een contract voor drie maanden. Ze zeiden allemaal dat ze wervingskosten maakten om in Qatar te kunnen werken, waarbij 16 van hen zeiden dat ze meer dan US $ 200 betaalden, waaronder vier die meer dan US $ 600 hadden betaald. Dit komt overeen met meer dan een derde van hun totale verwachte inkomsten.

Voor sommigen omvatten deze kosten tot US $ 300 aan kosten voor wervingsbureaus, evenals medische beoordelingen voordat ze naar Qatar reisden, Covid-19-tests en strafbladcontroles. Vijf van de werknemers uit Ghana en Kenia vertelden dat ze elk tussen de US $ 85 en US $ 250 aan reis- en verblijfkosten hadden gemaakt om deel te nemen aan een trainingsprogramma van twee weken in hun thuisland. Tijdens de training werden ze niet betaald.

Sommige wervingsagenten vertelden werknemers dat Teyseer hen zou terugbetalen voor de gemaakte kosten, en brieven met vacatures die door Amnesty International werden ingezien, bevestigden dat het bedrijf alle wervingskosten zou dragen. De overgrote meerderheid zegt dat ze niet werden terugbetaald, ondanks dat vertegenwoordigers van Teyseer enkele werknemers kort na hun aankomst in Qatar vroegen om het management aan te schrijven met de bedragen die ze aan wervingskosten hadden betaald.

Marcus, uit Ghana, 33, die werkt om zijn broers en zussen te ondersteunen en bijna US $ 400 aan wervingskosten betaalde, zei: 'Ik moest een lening afsluiten om de kosten te betalen om naar het werk in Qatar te reizen. Ik betaal nog steeds terug, wat ik verdiende was niet genoeg.'

Alle geïnterviewde werknemers zeiden dat de vertegenwoordigers van Teyseer, of wervingsagenten die het bedrijf leverde, valse beloften deden, zoals suggereren dat ze hogere functies zouden krijgen en een extra US $ 275 per maand konden verdienen. Of in Qatar konden blijven en werken na de contractperiode van drie maanden, of potentiële bonussen konden verdienen. Eenmaal in Qatar kwam daar echter niets van terecht.

Richard, 24, uit Ghana, die op een trainingsveld werkte voor een van de voetbalteams, zei: 'Ik betaalde bijna US $ 700 voordat ik naar Qatar reisde. Ik ontving slechts ongeveer US $ 1.500 aan salaris, dus ik verdiende slechts US $ 780. Ik zou meer krijgen als ik in Ghana was gebleven. Ik verloor mijn baan als gevolg van mijn vertrek naar Qatar, dus ik kwam terug met weinig geld en zonder baan.'

Te lange werktijden en geen rustdag

Meer dan een derde van de geïnterviewde beveiligers, verklaarde dat ze elke dag 12 uur moesten werken en dat ze tot 38 opeenvolgende dagen moesten werken zonder vrije dag of voldoende loon voor dit extra werk, wat in strijd is met de Qatarese wet. Hun taken vereisten vaak dat ze vele uren moesten staan. Daarnaast moesten ze om kunnen gaan met grote menigten na wedstrijden, zonder dat er sprake was van adequate training en ondersteuning.

Kiran, 26, uit Nepal, die bij de Souk Waqif-metro werkte, zei: 'Het was een zware klus omdat er maar één metrostation in de buurt was en er te veel mensen waren. Ik moest tien tot 12 uur per dag staan... met onze rug tegen de barricades. Soms voelden we ons bang omdat het te druk was en mensen duwden.’

Misstanden melden

Deze misstanden leidden ertoe dat veel van Teyseer's werknemers meerdere keren protesteerden terwijl ze in Qatar waren. Sommigen vertelden Amnesty International dat ze hun behandeling in november meldden op de World Cup Grievances Hotline, maar dat er geen actie werd ondernomen. Een werknemer zei dat een manager dreigde hem en anderen te ontslaan als vergelding voor het klagen, en waarschuwde hen om problemen niet opnieuw te melden.

Enkele dagen voordat hun contracten begin januari afliep, organiseerden honderden beveiligers een protest om hun geld te eisen, inclusief onbetaalde overuren en een bonus die hen was beloofd bij het voltooien van hun werk.

Na dit protest zeiden arbeiders dat vertegenwoordigers van zowel Teyseer als de regering beloofden dat ze gecompenseerd zouden worden, een belofte die niet is nagekomen.

Volgens sommige van de geïnterviewden dreigden vertegenwoordigers van Teyseer met ongespecificeerde "maatregelen" als de mannen Qatar niet zouden verlaten op vluchten die door het bedrijf waren geregeld. Of ze kregen te horen dat ze zelf zouden moeten betalen voor een nieuw vliegticket. De beveiligers zeiden dat honderden arbeidsmigranten Qatar moesten verlaten zonder compensatie.

Geen toegang tot rechtsgang

Teyseer en de FIFA zouden dus op de hoogte zijn gebracht van de misstanden. Toch lijkt het erop dat geen van beide organisaties effectieve actie heeft ondernomen om deze problemen adequaat aan te pakken en te zorgen voor een tijdige oplossing voor werknemers.

Qatar heeft klachtenmechanismen ingevoerd, maar werknemers moeten in het land zijn om toegang te krijgen tot de arbeidsrechtbanken en compensatieregeling. Met geen enkele manier om op afstand een klacht in te dienen en zonder andere keuze dan het land te verlaten, is de arbeidsmigranten gerechtigheid ontzegd.

De schending van arbeidsrechten die de beveiligers hebben ondergaan, maken deel uit van een patroon van schade waarvan arbeidsmigranten in Qatar slachtoffer werden sinds de FIFA in 2010 Qatar uitkoos om het WK te organiseren. Honderdduizenden arbeidsmigranten betaalden illegale wervingskosten, of hun loon werd ingehouden, maar kregen geen compensatie. Velen die hielpen bij het bouwen van stadions en infrastructuur of werkten om het toernooi te helpen leveren, stierven en hun families moeten nog adequaat of zelfs überhaupt worden gecompenseerd.

Qatar en de FIFA hebben nog geen toereikend mechanisme voor schadeloosstelling opgezet en houden vol dat het bestaande proces in Qatar volstaat. In maart 2023 kondigde de FIFA aan dat haar subcommissie mensenrechten een beoordeling zou uitvoeren van wat er op het toernooi is misgegaan op mensenrechtenvlak, inclusief het aanpakken van de kwestie van remedie voor arbeidsmisbruik.

'Het bestaande mechanisme voor schadeloosstelling van Qatar is niet geschikt voor het beoogde doel en heeft ervoor gezorgd dat duizenden arbeiders geen compensatie hebben gekregen voor de misstanden waaronder ze hebben geleden', aldus Steve Cockburn.

'De FIFA heeft een duidelijke verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat de mensenrechten worden gerespecteerd in de hele toeleveringsketen die betrokken is bij de voorbereiding van en tijdens voetbaltoernooien. Hoewel er zes maanden zijn verstreken sinds het WK, heeft de FIFA de kwestie nog niet effectief onderzocht of oplossingen geboden. Arbeiders hebben al te lang op gerechtigheid moeten wachten'.

Reacties

Teyseer ontkent de beschuldigingen en zegt dat het een "ethisch wervingsproces" volgt en gaf uitvoerig details over de verschillende maatregelen die het zei te hebben genomen om de rechten van werknemers op WK-locaties te beschermen.

De FIFA zei dat due diligence (gepaste zorgvuldigheid) werd uitgevoerd op Teyseer, maar erkende dat er "verschillende percepties en opvattingen" waren over de ervaring van de werknemers van Teyseer. De organisatie zei dat het om verdere opheldering zal vragen over de aan de orde gestelde kwesties, maar heeft zich er niet toe verbonden om in te grijpen om een oplossing te bieden.

Zowel de FIFA als Teyseer bevestigden dat problemen via het meldpunt aan de orde waren gesteld en beweerden dat ze waren opgelost.

De volledige reacties van Teyseer en FIFA zijn hier beschikbaar.

De regering van Qatar reageerde door te wijzen op enkele van de maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen om het arbeidssysteem te hervormen. Zij is niet ingegaan op specifieke zorgen die met betrekking tot Teyseer zijn geuit, noch heeft zij zich ertoe verbonden actie te ondernemen om de klachten van haar werknemers te onderzoeken en te verhelpen.