Gevaarlijke toename homofobe wetgeving en geweld in Sub-Sahara-Afrika moet aangepakt worden

‘Making Love a Crime: Criminalization of same-sex conduct in sub-Saharan Africa’ beschrijft hoe “homoseksuele daden” in steeds meer Afrikaanse landen bestraft worden met steeds zwaardere straffen, waaronder zelfs de doodstraf. In het rapport getuigen holebi’s en transgenders uit Oeganda, Kenia, Zuid-Afrika en Kameroen hoe ze dagelijks strijd moeten leveren tegen discriminatie en homofoob geweld.

"Wetten die relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht strafbaar maken, geven de indruk dat holebi’s en transgenders misdadigers zijn zonder rechten. Deze verwerpelijke wetten moeten ingetrokken worden.”

Karen Moeskops, directeur van Amnesty International in Vlaanderen

Homofobie in wet

Homoseksualiteit – vaak beschreven als “onnatuurlijke vleselijke gemeenschap” of “tegennatuurlijk gedrag” - is momenteel strafbaar in 38 landen in Sub-Sahara-Afrika.

De afgelopen vijf jaar hebben Zuid-Soedan en Burundi nieuwe wetten geïntroduceerd die seksuele handelingen tussen mensen van hetzelfde geslacht strafbaar maken. In Oeganda, Liberia en Nigeria overweegt het parlement om bestaande straffen te verstrengen.

In Kameroen worden mensen regelmatig gearresteerd nadat ze door de autoriteiten beschuldigd worden van homoseksualiteit. De beschuldigingen zijn eerder gebaseerd op uiterlijke kenmerken en giswerk dan op feitelijke bewijzen. Een aantal individuen die beschuldigd werden van homoseksualiteit kregen drie jaar cel zonder aanklacht of proces. Voormalige Kameroense gevangenen vertelden Amnesty over afranselingen tijdens de hechtenis en ingrijpende praktijken zoals gedwongen anale onderzoeken, wat als foltering geldt.

De veelbesproken Oegandese antihomowet hangt nog steeds als het zwaard van Damocles boven de hoofden van de plaatselijke holebigemeenschap. De wet werd sinds 2009 al meermaals voor het parlement gebracht - vaak op momenten dat er publieke onrust was over stijgende brandstof- en voedselprijzen. De wet wil de doodstraf invoeren voor “geëscaleerde” homoseksualiteit en zou iedereen bestraffen die inbreuken op de wet niet rapporteert.

“Wetten die relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht strafbaar maken – of ze nu geïmplementeerd worden of niet – geven de indruk dat holebi’s en transgenders misdadigers zijn zonder rechten. Dit creëert een klimaat van angst en straffeloosheid.”, zegt Karen Moeskops, directeur van Amnesty International Vlaanderen. “Deze verwerpelijke wetten moeten ingetrokken worden en de mensenrechten van alle Afrikanen moeten gegarandeerd en gerespecteerd worden.”

Zelfs in landen waar de strafwetbepalingen over homoseksualiteit niet uitgevoerd worden, wordt het bestaan van dergelijke wetsbepalingen gebruikt door de politie en gewone burgers om (vermeende) holebi’s af te persen.

Sommige getuigen in Kenia kregen van de politie te horen dat ze zouden gearresteerd worden op basis van homofobe strafwetgeving indien ze geen steekpenningen aan de agenten betaalden. Ook gewone mensen gebruiken deze wetten om geld of goederen te eisen in ruil voor het niet publiek maken van echte of verzonnen privé-informatie aan de media, politie of gemeenschap.

Homofobie op straat

Politieke en religieuze oppositie tegen de rechten van holebi’s wordt steeds meer zichtbaar en hoorbaar. In sommige Afrikaanse landen storten politieke leiders zich op het zwart maken van holebi’s en transgenders in een poging de aandacht af te leiden van de beroerde mensenrechtensituatie in hun land die vaak gekenmerkt wordt door verregaande discriminatie, geweld tegen vrouwen, corruptie en gebrek aan mediavrijheid.

Nationale en religieuze leiders stellen homoseksualiteit vaak voor als een Westers importproduct dat niets te maken heft met de Afrikaanse cultuur. De meeste wetten die seksuele relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht verbieden zijn nochtans een directe erfenis van het kolonialisme. Religieus rechts uit bijvoorbeeld de VS financieren en promoten homofobie in Afrika.

Ook media wakkeren vaak vijandigheid en geweld aan tegenover mensen die niet voldoen aan heteroseksuele normen. Rolling Stone magazine in Oeganda publiceerde in 2010 op de cover een foto van holebi-activist David Kato met als titel “Hang ze op”. Een maand later werd Kato vermoord teruggevonden in zijn huis.

“Dit homofoob geweld – soms dodelijk – moet gestopt worden. Niemand mag aangevallen of vermoord worden omdat hij of zij verliefd is of een intieme relatie heeft”, zegt Karen Moeskops.”In plaats van het geweld te voeden door hun homofobe retoriek, zouden de politieke en religieuze leiders zich beter focussen op de strijd tegen discriminatie en ijveren voor gelijkheid voor iedereen.”

In Zuid-Afrika stelde Amnesty International vast dat heel wat holebi’s en transgenders verkracht en vermoord worden terwijl seksuele relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht er niet verboden zijn. Het land heeft zelfs een van de meest progressieve grondwetten ter wereld, inclusief de bevordering van holebirechten.

Tussen juni en november 2012 werden er minstens zeven mensen, waaronder vijf lesbiennes vermoord. Het lijkt erop dat ze zijn omgebracht omwille vanhun seksuele oriëntatie of genderidentiteit.

“Het is hoogtijd dat Afrikaanse landen stoppen met het demoniseren van holebi’s en transgenders. Mensenrechten zijn er voor iedereen. De Afrikaanse autoriteiten moeten erkennen dat homofobie een mensenrechtenkwestie is en holebirechten integraal deel uitmaken van de strijd voor mensenrechten”, besluit Karen Moeskops.

Enkele feiten en cijfers

• Homoseksualiteit is bij wet verboden in 38 Afrikaanse landen: Algerije, Angola, Benin, Botswana, Burundi, Kameroen, Komoren, Egypte, Eritrea, Ethiopië, Gambia, Ghana, Guinea, Kenia, Lesotho, Liberia, Libië, Malawi, Mauritanië, Mauritius, Marokko, Mozambique, Namibië, Nigeria, Sao Tome en Principe, Senegal, Seychellen, Sierra Leone, Somalië, Zuid-Soedan, Soedan, Swaziland, Tanzania, Togo, Tunesië, Oeganda, Zambia en Zimbabwe.
• In 16 Afrikaanse landen is er geen wet tegen homoseksualiteit: Burkina Faso, Kaapverdië, Centraal Afrikaanse Republiek, Tsjaad, Congo-Brazzaville, Ivoorkust, Democratische Republiek Congo, Djibouti, Equatoriaal Guinea, Gabon, Guinee-Bissau, Madagaskar, Mali, Niger, Rwanda, Zuid-Afrika.
• In Mauritanië, Soedan, het noorden van Nigeria en het zuiden van Somalië staat de doodstraf op homoseksualiteit.
• In 2004 haalde Kaapverdië homoseksualiteit uit het strafwetboek. Sinds 2009 willen ook Mauritius, Sao Tome en Principe en de Seychellen homoseksualiteit de-criminaliseren.
• In Zimbabwe werd een rotstekening gevonden van twee mannen die seks hebben met elkaar. De afbeelding is zo'n 2000 jaar oud.
• In het verleden kenden meer dan 40 ethnische groepen in Afrika, o.a. in Nigeria, Kenia en Zuid-Soedan, een huwelijk tussen vrouwen.

Lees meer feiten en cijfers.

The slideshow requires JavaScript and the Flash Player. Get Flash here.var flashvars = {data:"https://adam.amnesty.org/images/slideshows/slideshow5224/slideshow.xml", displayTime:"11", onExternalSite:"on", textDirection: "ltr", type:"photoEssay", modules:"AssetBank", modulePath:"https://adam.amnesty.org/images/slideshows/common/modules/"}; if (flashvars.type=="photoEssay") { flashvars.controlMenuOptions = "AssetBank_viewAsset,AssetBank_addToLightbox,AssetBank_addAllToLightbox,thumbnailBar,titleBar,infoBar,autoResize,embiggen"; flashvars.title = "Criminalization on grounds of sexual orientation and gender identity in Africa";}; var params = {wmode:"transparent",allowFullScreen:"true"}; var attributes = {}; swfobject.embedSWF("https://adam.amnesty.org/images/slideshows/common/gallery.swf?latest", "ssflashcontent_5224", "520", "520", "9.0.0", "https://adam.amnesty.org/images/slideshows/common/expressinstall.swf", flashvars, params, attributes);