Waarom armoede vrouwelijk is
Volgens VN-schattingen is meer dan 70%, of meer dan tweederde van de wereldbevolking die in armoede leeft, vrouw. Een oneerlijke verhouding, want vrouwen maken slechts de helft van de wereldbevolking uit. Wat zijn de oorzaken? Het Amnestyrapport The Gender Trap: Women, violence and poverty (oktober 2009) gaat op zoek naar enkele verklaringen. Een overzicht.
Discriminatie
Discriminatie is een belangrijke factor van armoede. In sommige landen is discriminatie ten opzichte van vrouwen ingebouwd in de wet, in andere landen blijft discriminatie bestaan ondanks wettelijke gelijkheid tussen de geslachten. Zo hebben vrouwen vaak geen gelijke rechten op grondstoffen en economische rijkdommen zoals land, kredieten en erfenissen.
Verder zijn de lonen tussen mannen en vrouwen ongelijk en blijft de meeste arbeid door vrouwen onbetaald. Daarnaast werken vrouwen vaker in de informele sector, zonder werkzekerheid of sociale bescherming. Tegelijk zijn vrouwen verantwoordelijk voor de zorg van familie.
Geweld
Armoede is voor vele vrouwen zowel een gevolg en ook een oorzaak van geweld. Vrouwen die te lijden hebben onder fysiek, seksueel of psychisch geweld verliezen inkomen en hun productieve capaciteiten zijn beperkt. Geweld tegen vrouwen verarmt ook families, gemeenschappen en samenlevingen. Terwijl armoede het op haar beurt moeilijker maakt voor vrouwen om te ontsnappen aan een gewelddadige relatie. Hoewel financiële onafhankelijkheid vrouwen niet beschermt tegen geweld, vergroten eigen financiële middelen de keuzevrijheid van vrouwen. Een vrouw die financieel afhankelijk is van haar partner ziet vaak geen uitweg voor zichzelf en haar kinderen.
Het geweld dat vrouwen overkomt houdt hen arm en het zijn vooral arme vrouwen die slachtoffer van geweld worden. Vrouwen in krottenwijken komen dagelijks met geweld in contact, zowel thuis als op straat. Vrouwen met laagbetaalde jobs in de informele sector werken bovendien vaak in vreselijke arbeidsomstandigheden. Migrantenvrouwen worden vaak geconfronteerd met uitbuiting en geweld van hun werkgevers wanneer ze op zoek gaan naar betere economische omstandigheden in het buitenland.
Vicieuze cirkel
Discriminatie en geweld tegen vrouwen gaan vaak hand in hand en leiden tot het ontzeggen van het recht op gezondheid, onderwijs en zelfs voedsel. Armoede maakt op haar beurt het risico op verder misbruik en geweld voor vrouwen en meisjes groter. Een vreselijke vicieuze cirkel.
Discriminatie ondermijnt de mensenrechten van vele maatschappelijke groepen waaronder inheemse volkeren, religieuze minderheden of taalminderheden en migranten. In deze groepen worden vrouwen met dubbele discriminatie geconfronteerd: ze worden gediscrimineerd als lid van deze minderheidsgroepen en als vrouw. Zowel in ontwikkelde landen als in ontwikkelingslanden worden sommige groepen harder geraakt dan andere. Vrouwen ervaren de effecten van armoede op verschillende manieren omwille van hun verschillende rollen in de maatschappij en de familie.
Armoede is meer dan een gebrek aan inkomen. Het is vaak ook een gebrek aan veiligheid, een gebrek aan een eigen stem en een gebrek aan keuze. De stem van vrouwen die in armoede leven worden zelden gehoord.
Geen passieve slachtoffers
Toch zijn vrouwen zeker geen passieve slachtoffers. Ze zijn ook actieve burgers en mensenrechtenactivisten die hun rechten opeisen, zichzelf organiseren, gerechtigheid vragen en werken om hun eigen leven en dat van hun familie en gemeenschap te verbeteren. Vrouwen zijn vaak de meest toegewijde en succesvolle actoren van verandering, niet enkel voor hun eigen familie en gemeenschap, maar voor de hele samenleving. Voorbeelden hiervan vinden we wereldwijd.
