Valdenia Aparecida Paulino over haar leven als vrouw en mensenrechtenactiviste in de Braziliaanse favelas
In de juni-editie van Focus op Vrouwen werd het Amnesty-rapport 'Picking up the pieces: women's experience of urban violence in Brazil' toegelicht. Dit rapport besteedt voor het eerst aandacht aan de positie van vrouwen in de Braziliaanse sloppenwijken.
De vrouwen bevinden zich namelijk in de vuurlinie van crimineel en politiegeweld. Valdênia Aparecida Paulino ondervond aan den lijve wat het betekent vrouw en mensenrechtenactiviste te zijn in de favelas.
Valdênia: De realiteit in de favelas is erg hard. En dus helpen de vrouwen elkaar wanneer er problemen zijn. Dit netwerk is zeer groot, er is veel solidariteit. Maar ze zouden elkaar veel beter kunnen helpen indien er meer bewustzijn was.
Reeds lang geleden besloot Valdênia een bijdrage te leveren aan dit bewustmakingsproces. Het is weinigen uit de Braziliaanse laagste klassen gegeven verder te studeren. Valdênia kreeg deze kans wel en besloot daarom haar rechtenstudies aan te wenden om de slachtoffers van mensenrechtenschendingen in de sloppenwijken te verdedigen. Als coördinatrice van het Mensenrechtencentrum te Sapopemba (São Paulo) informeert ze de bewoners van de favelas over hun rechten en geeft ze vorming voor vrouwen.
Valdênia: We stichten coöperatieven met vrouwengroepen. Vele vrouwen nemen immers hun toevlucht tot drugstrafiek omdat ze niet weten hoe ze hun familie moeten onderhouden. Zo proberen we alternatieven te creëren.
Verder is iedere drie seconden een vrouw in Brazilië het slachtoffer van één of andere vorm van geweld. Vaak praat men wel over een bepaalde zaak, maar het geweld tegen vrouwen blijft voortduren. De media gebruiken het lichaam van een vrouw als een object. Bovendien zijn er in de middens van de politieke partijen, zowel links als rechts, weinig vrouwen te vinden, al zegt de wet dat 30% van de partijen uit vrouwen moet bestaan. Er is veel machismo in Brazilië.
Wel is de vrouwenbeweging gegroeid. Eén van onze laatste overwinningen was de Wet Maria da Penha, een wet om geweld tegen vrouwen te bestrijden die er is kunnen komen dankzij de politieke druk van vrouwenbewegingen in heel het land. We hebben in Brazilië veel goede wetten, maar ze worden jammer genoeg niet toegepast. Het rechtssysteem is nog steeds zeer zwak en conservatief waardoor het erg moeilijk is op te treden ter verdediging van vrouwen.
Dat er weinig actie wordt ondernomen om geweld tegen vrouwen te onderzoeken kon Valdênia persoonlijk ervaren nadat ze zelf slachtoffer werd van een seksuele aanranding. Nochtans staat het voor haar vast dat er een verband bestaat tussen deze aanval en haar werk.
Valdênia: Gedurende 23 jaar heb ik in de favelas gewerkt en in deze periode heb ik veel aanklachten ingediend. Voor de corrupte politieagenten ben ik als vrouw en als verdedigster van de mensenrechten, een bedreiging omdat ik de mannelijke autoriteit, het hele apparaat, doorbreek.
Door de vele bedreigingen kan ik niet langer werken in São Paulo. Daarom ga ik nu naar een andere regio van Brazilië, het noordoosten, waar er ook grote problemen zijn. Het is een regio waar veel vrouwen vermoord worden. Ik heb veel zin om terug te keren naar mijn land en verder te blijven werken om te helpen een reële verandering te maken.
