Turkije ‘veilig derde land’? Nee echt niet!
Op de EU-top van donderdag 18 en vrijdag 19 februari staat het thema asiel en migratie opnieuw hoog op de agenda. Een van de voorstellen die op tafel liggen is de toepassing van het concept ‘veilig derde land’, waarbij men het met name over Turkije heeft.
Amnesty International en Vluchtelingenwerk Vlaanderen vinden dit plan bijzonder zorgwekkend en een bedreiging voor het recht op asiel, voor het principe van non-refoulement en voor de internationale solidariteit. Dit plan heeft duidelijk als doel te beletten dat vluchtelingen in Europa geraken, zodat Europa hen niet hoeft op te vangen en te beschermen. De organisaties vragen daarom aan België om deze maatregel niet te ondersteunen.
De Europese Commissie nodigt de lidstaten uit om het concept ‘veilig derde land’ te hanteren, in het bijzonder voor landen als Turkije. Dat zou hen namelijk toelaten om asielzoekers die via Turkije naar Europa zijn gekomen, naar dat land terug te sturen. Dit plan gaat uit van de veronderstelling dat Turkije effectief in staat is om vluchtelingen te beschermen en die taak kan overnemen van de Europese landen. Op die manier zouden de Europese lidstaten de asielaanvragen niet meer moeten behandelen, noch bescherming bieden aan vluchtelingen.
Dit idee is ronduit gevaarlijk en druist in tegen het internationaal recht. Het concept ‘veilig derde land’ mag volgens de internationale en de Europese wetgeving enkel gebruikt worden onder bepaalde voorwaarden. Zo mag er in het derde land geen sprake zijn van vervolging of onmenselijke behandeling. Daarnaast moet het land het principe van non-refoulement respecteren, de asielaanvragen onderzoeken en bescherming bieden aan vluchtelingen volgens het Vluchtelingenverdrag van 1951.
Hoe staat eigenlijk met die voorwaarden in Turkije? Het land biedt wel degelijk een ‘vluchtelingenstatus’ aan niet-Europeanen, maar die geeft slechts een beperkte verblijfsvergunning in Turkije, in afwachting tot hervestiging naar een ander land. Die verblijfsvergunning biedt ook geen recht op werk. Bovendien garandeert en respecteert Turkije de rechten van vluchtelingen niet.
De grens met Syrië is zo goed als gesloten. Mensen op de vlucht worden aangehouden en in detentie geplaatst aan de Grieks-Turkse grens. De levensomstandigheden in de kampen zijn zeer precair, in het bijzonder voor Syrische vluchtelingen. Er bestaat een reëel risico op uitzettingen naar Syrië. Onlangs kwam aan het licht dat Syrische kinderen worden uitgebuit in de Turkse textielindustrie. Kinderen op de vlucht gaan niet naar school. Kortom: we hebben het over een land dat erom bekend staat de mensenrechten op diverse manieren te schenden. Om al deze redenen kan Turkije niet beschouwd worden als een ‘veilig derde land’ dat reële bescherming kan bieden aan mensen op de vlucht.
Laten we ook niet vergeten dat Turkije al 2,5 miljoen Syrische en ongeveer 300 000 Irakese vluchtelingen opvangt. Europa toont zich dan ook van haar meest cynische kant door 3 miljard euro aan te bieden aan de Turkse overheid om de vluchtelingen ver van de Europese grenzen op te vangen.
Met dit plan keren Europese landen hun rug naar elementaire solidariteit en fundamentele mensenrechten, verblind door hun nationale belangen. Ze zetten Turkije onder druk om de landsgrenzen te sluiten voor Syriërs op de vlucht, en dat op het meest acute moment van het conflict.
Asielzoekers moeten Europa kunnen bereiken op een veilige en legale manier, en asielaanvragen moeten op Europees grondgebied behandeld worden. Anders is het recht op asiel ten dode opgeschreven.
België heeft het concept van ‘veilig derde land’ niet opgenomen in de eigen wetgeving. Wij vragen met aandrang om dat ook nu, of in de toekomst, niet te doen en om dit voorstel niet te steunen tijdens de EU-top.
Wij vragen ook om dit concept in ieder geval niet toe te passen op landen als Turkije, die geen reële bescherming bieden aan vluchtelingen en de mensenrechten schenden.
