Qatar: Nieuwe wetgeving gemiste kans voor arbeidsmigranten

Eerder had de regering aan het internationaal advocatenbureau DLA Piper gevraagd om onderzoek te voeren naar de werkomstandigheden van arbeidsmigranten. Hun verslag, dat vandaag werd uitgebracht, bevestigt wat reeds eerder te lezen stond in Amnesty’s vernietigende rapport van november 2013, over de uitbuiting van arbeidsmigranten in de Qatarese bouwsector.

Toch lijkt de regering niet van plan de bevindingen ook om te zetten in concrete hervormingen. James Lynch, die voor Amnesty onderzoek voert naar de rechten van migranten in de Golfstaten, noemt de voorstellen dan ook een gemiste kans. “De regering zegt dan wel dat ze het patronagesysteem afschaft, maar het gaat eerder om een aanpassing van de naam, niet van het systeem zelf. In werkelijkheid zal er weinig veranderen.”

Dat patronagesysteem houdt in dat het voor buitenlands personeel onmogelijk is van werk te veranderen, noch het land te verlaten, zonder de toestemming van hun werkgever. “Het blijft zeer onduidelijk hoe de nieuwe maatregelen iets zullen veranderen aan het uitreisvisum, dat noodzakelijk is voor buitenlandse werknemers die Qatar willen verlaten. Zo is het niet duidelijk of ze voor zo’n visum nog steeds de toestemming van hun werkgever zullen nodig hebben.”

Een dergelijk systeem, dat werkgevers het recht geeft zich te verzetten tegen het vertrek van hun werknemers, zal altijd aanleiding geven tot misbruik. Zo worden migranten tal van beperkingen opgelegd, die een schending vormen van hun recht op vrij verkeer.

De regering kondigde nog meer nieuwe maatregelen aan, waaronder extra straffen voor wie de arbeidswet overtreedt of wie paspoorten van arbeidsmigranten in beslag neemt. Er wordt ook meer ingezet op het aanwerven van inspecteurs, die de werkomstandigheden moeten controleren. In de verklaring die de Qatarese regering aflegde staat echter weinig vermeld over wanneer de nieuwe maatregelen zouden worden ingevoerd.

“Sommige van de aangekondigde hervormingen zijn goed nieuws. Als ze effectief worden doorgevoerd, kunnen ze de levensomstandigheden van arbeidsmigranten werkelijk verbeteren. Maar ze gaan helemaal niet ver genoeg,” aldus James Lynch.

“Nu komt het in feite neer op een andere benaming van het patronagesysteem, dat in se blijft bestaan. De hervormingen moeten dus dieper gaan. Er moeten ook meer concrete maatregelen komen die garanderen dat migranten toegang hebben tot gezondheidszorg en rechtsbijstand. En het moet mogelijk worden de privésector aansprakelijk te stellen voor de uitbuiting van arbeidsmigranten.”

Het rapport van advocatenbureau DLA Piper is niet mals voor de Qatarese wetgeving en beleid. Vooral het patronage- of “kafala”-systeem wordt sterk bekritiseerd. Het systeem is “niet langer de geschikte manier om de migratie in Qatar te controleren”, zo leest het rapport. Hoewel er wordt gesteld dat de regering “de noodzaak van het uitreisvisum moet herzien”, geeft het rapport geen concrete aanbevelingen over wanneer dit zou moeten gebeuren.

“We zijn blij dat het rapport – dat er tenslotte op vraag van de regering is gekomen – onomwonden de pijnpunten van het patronagesysteem blootlegt. Veel van de bevindingen in het rapport komen overeen met de conclusies van Amnesty’s onderzoek. Het rapport maakt enkele goede aanbevelingen, maar het blijft erg op de vlakte als het gaat over concrete hervormingen van het uitreisvisum en het patronagesysteem,” voegt James Lynch toe.

“De aanbevelingen die DLA Piper uiteindelijk geeft in haar rapport zijn niet altijd een trouwe weergave van hun analyse. Het patronagesysteem is volledig ongeschikt en de procedures voor het uitreisvisum kan je niet rechtvaardigen.”