Oekraïne: Russische troepen moeten terechtstaan voor oorlogsmisdaden in regio rond Kiev
Russische troepen moeten worden berecht voor een reeks oorlogsmisdaden die zijn begaan in de regio ten noordwesten van Kiev. Dit concludeert Amnesty International in een nieuwe briefing na uitgebreid onderzoek ter plaatse.
De briefing, ‘He’s Not Coming Back’: War Crimes in Northwest Areas of Kyiv Oblast, is gebaseerd op tientallen interviews en een uitgebreide analyse van fysieke bewijzen. Amnesty documenteerde onwettige luchtaanvallen op Borodyanka en buitengerechtelijke executies in onder meer Bucha, Andriivka, Zdvyzhivka en Vorzel.
Amnesty-delegatie ter plaatse
Een delegatie van Amnesty International heeft de afgelopen dagen een bezoek gebracht aan de regio, gesproken met overlevenden en families van slachtoffers, en ontmoetingen gehad met hoge Oekraïense functionarissen.
‘Het patroon van misdaden van de Russische strijdkrachten dat we hebben gedocumenteerd, omvat zowel onwettige aanvallen als het opzettelijk doden van burgers’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.
‘We hebben families ontmoet van wie dierbaren zijn gedood bij afschuwelijke aanvallen, en van wie de levens voor altijd zijn veranderd door de Russische invasie. We steunen hun eisen voor gerechtigheid en roepen de Oekraïense autoriteiten, het Internationaal Strafhof en anderen op om ervoor te zorgen dat bewijsmateriaal bewaard blijft dat toekomstige vervolging van oorlogsmisdaden zou kunnen ondersteunen. Het is van vitaal belang dat alle verantwoordelijken, ook hoger in de commandostructuur, voor het gerecht worden gebracht.’
In Borodyanka stelde Amnesty vast dat minstens 40 burgers werden gedood bij buitensporige en willekeurige aanvallen, die een hele buurt verwoestten en duizenden mensen dakloos maakten.
In Bucha en verschillende andere steden en dorpen ten noordwesten van Kiev documenteerde Amnesty 22 gevallen van onwettige executies door Russische troepen, waarvan de meeste klaarblijkelijk buitengerechtelijke executies waren.
Methodologie
Gedurende 12 onderzoeksdagen interviewden onderzoekers van Amnesty International inwoners van Bucha, Borodyanka, Novyi Korohod, Andriivka, Zdvyzhivka, Vorzel, Makariv en Dmytrivka, en bezochten zij de plaatsen waar mensen op onwettige manier werden gedood.
In totaal hebben zij 45 mensen geïnterviewd die getuige waren van of uit de eerste hand kennis hadden van het onwettig doden van hun familieleden en buren door Russische soldaten, en 39 anderen die getuige waren van of uit de eerste hand kennis hadden van de luchtaanvallen die gericht waren op acht woongebouwen.
Onwettige luchtaanvallen in Borodyanka
Op 1 en 2 maart 2022 trof een reeks Russische luchtaanvallen acht woningen in de stad Borodyanka, ongeveer 60 kilometer ten noordwesten van Kiev, waar meer dan 600 gezinnen woonden.
Bij de aanvallen kwamen ten minste 40 inwoners om het leven en werden huizen en tientallen omliggende gebouwen verwoest. De meeste slachtoffers zijn omgekomen in de kelders van de gebouwen, waar ze bescherming hadden gezocht. Anderen kwamen om in hun appartementen.
In de ochtend van 2 maart kwamen bij een enkele aanval ten minste 23 mensen om het leven in gebouw 359 aan de Tsentralna-straat. Onder de slachtoffers bevonden zich vijf familieleden van Vadim Zahrebelny: zijn moeder Lydia, zijn broer Volodymyr en zijn vrouw Yulia, en haar ouders Lubov en Leonid Hurbanov.
Vadim vertelde Amnesty: ‘Wij [Vadim en zijn zoon] verlieten het gebouw net na 7 uur ’s ochtends. Maar mijn moeder en mijn broer en zijn vrouw en haar ouders wilden in de kelder blijven omdat ze bang waren door Russische soldaten te worden neergeschoten als ze de straat op gingen. Ongeveer 20 minuten nadat we vertrokken, werd het gebouw gebombardeerd en werden ze allemaal gedood.’
Vasyl Yaroshenko was in de buurt van een van de gebouwen toen het werd geraakt. Hij zei: ‘Ik verliet mijn appartement om wat werk in de garage te gaan doen, want mijn vrouw stond op het punt om een paar oudere buren mee naar de kelder te nemen. Toen ik bij de garage kwam, ongeveer 150 meter van het gebouw, was er een enorme explosie. Ik dook achter de garage. Toen ik keek, zag ik een groot gat in het gebouw. Het hele middengedeelte van het gebouw was ingestort - precies waar de bewoners in de kelder schuilden. Mijn vrouw Halina was onder de doden. Ik zie haar nog steeds bij de deur van ons appartement, het huis waar we 40 jaar hebben gewoond.’
Op 1 maart richtte een reeks luchtaanvallen zich op zes andere gebouwen in de buurt. Ten minste zeven mensen werden gedood in gebouw 371 aan de Tsentralna-straat, waaronder Vitali Smishchuk, een 39-jarige chirurg, zijn vrouw Tetiana, en hun vier jaar oude dochter Yeva.
Vitali's moeder Ludmila vertelde Amnesty: ‘Naarmate de situatie verslechterde, werd het te gevaarlijk om van het ene deel van de stad naar het andere te gaan. Er waren tanks in de straten... Mensen waren bang om buiten te zijn. Ik sprak met mijn zoon en zei dat hij weg moest gaan, maar hij was bang om naar buiten te gaan. Ze schuilden in de kelder voor de veiligheid - maar de bom vernietigde het middelste deel van het gebouw, waar de kelder was.’
Er zijn geen Oekraïense militaire doelen bekend bij of rond een van de gebouwen die werden getroffen, hoewel soms gewapende individuen die de Oekraïense troepen ondersteunen naar verluidt schoten op passerende Russische militaire voertuigen in de buurt van sommige van die gebouwen. Het bewust uitvoeren van directe aanvallen op burgerdoelen of aanvallen die onvoldoende onderscheid maken tussen burgerdoelen en militaire doelen, zijn oorlogsmisdaden.
Mogelijk buitengerechtelijke executies
De stad Bucha, ongeveer 30 kilometer ten noordwesten van Kiev, werd eind februari 2022 bezet door Russische troepen. Vijf mannen werden tussen 4 en 19 maart 2022 gedood door Russische soldaten. Waarschijnlijk waren dit buitengerechtelijke executies.
Yevhen Petrashenko, vader van twee kinderen, werd op 4 maart doodgeschoten in zijn appartement aan de Yablunska-straat. Zijn vrouw vertelde dat ze in de kelder van hun gebouw was, terwijl Yevhen in hun appartement was gebleven. Hij hielp een buurman toen Russische soldaten huiszoekingen uitvoerden. Tatiana verloor het contact met Yevhen, wiens lichaam de volgende dag door een buurman in zijn appartement werd gevonden.
‘Yevhen lag dood in de keuken. Hij was in de rug geschoten, [in de buurt van zijn] longen en lever. Zijn lichaam bleef tot 10 maart in het appartement, toen konden we hem begraven in een ondiep graf op de binnenplaats’, vertelde zijn vrouw.
Amnesty-onderzoekers vonden op de plaats van de moord twee kogels en drie patroonhulzen. Amnesty’s wapendeskundige identificeerde de kogels die alleen kunnen worden afgevuurd door speciale geweren die worden gebruikt door enkele Russische elite-eenheden, waaronder eenheden die in die tijd in Bucha actief waren. Russische militaire papieren die in Bucha zijn teruggevonden en die door Amnesty zijn geanalyseerd, geven verdere aanwijzingen over betrokkenheid van deze eenheden.
Opzettelijk gedood
In naburige steden en dorpen verzamelde Amnesty International verdere bewijzen en getuigenissen dat er onwettig gedood werd. Daarbij werden ook buitengerechtelijke executies uitgevoerd: sommige slachtoffers hadden hun handen op hun rug gebonden, terwijl andere tekenen vertoonden van foltering.
In het dorp Novyi Korohod werd Viktor Klokun, een 46-jarige bouwvakker, gedood. Olena Sakhno, zijn partner, vertelde dat enkele dorpelingen Viktors lichaam op 6 maart hadden gebracht. ‘Zijn handen waren achter zijn rug vastgebonden met een stuk wit plastic en hij was in het hoofd geschoten.’
Vluchtende mensen beschoten
Ook zijn er getuigenissen van het beschieten van een konvooi met vluchtende burgers. Oleksii Sychevky's vrouw Olha, 32 jaar, en vader Olexandr, 62 jaar, werden gedood toen het autokonvooi waarin ze zaten werd beschoten door wat zij dachten dat Russische troepen waren.
Oleksii vertelde Amnesty: ‘Het konvooi bestond uit burgers die op de vlucht waren. In bijna alle auto's zaten kinderen. Toen onze auto net een rij bomen had bereikt, hoorde ik schoten - eerst enkele schoten, daarna een uitbarsting van geweervuur.’
‘De schoten troffen het eerste voertuig van het konvooi en het stopte. Wij waren het tweede voertuig en moesten ook stoppen. Toen werden wij geraakt. Minstens zes of zeven schoten troffen onze auto. Mijn vader was op slag dood door een kogel in zijn hoofd. Mijn vrouw werd geraakt door metalen granaatscherven, en mijn kind [zoon] werd ook geraakt.’
Onderzoekers van Amnesty International die in april Bucha, Borodyanka en andere nabijgelegen steden en dorpen bezochten, nadat de slachtoffers waren opgegraven (hetzij uit het puin van ingestorte gebouwen, hetzij uit de ondiepe, tijdelijke graven waarin velen waren begraven), stelden vast dat veel familieleden ontevreden waren over de behandeling van de stoffelijke resten van de slachtoffers. De familieleden waren bezorgd dat de verwerking van de stoffelijke overschotten chaotisch verliep, dat zij niet naar behoren op de hoogte werden gehouden en dat de stoffelijke overschotten in sommige gevallen niet correct werden geïdentificeerd.
Gerechtigheid nastreven voor oorlogsmisdaden
Het opzettelijk doden, zoals bij het uitvoeren van buitengerechtelijke executies, is een oorlogsmisdaad. Willekeurige en onevenredige aanvallen met criminele bedoelingen zijn ook oorlogsmisdaden.
Degenen die verantwoordelijk zijn voor oorlogsmisdaden moeten strafrechtelijk verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden, waaronder commandanten en civiele leiders, zoals ministers en staatshoofden – die wisten of reden hadden om op de hoogte te zijn van oorlogsmisdaden die door hun troepen werden gepleegd, en dit niet probeerden tegen te houden.
Alle rechtsprocessen of -mechanismen, waaronder het Internationaal Strafhof, moeten gebruikt worden om ervoor te zorgen dat alle verdachten van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de mensheid en genocide in eerlijke processen worden berecht. Daarbij mag niet de doodstraf worden opgelegd.
