Geen eerste schooldag voor vluchtelingen in Griekenland

Gisteren stemde het Griekse parlement een hoopgevende wet voor tienduizenden vluchtelingenkinderen in Griekenland. De wet wil onder meer opvangklassen voorzien voor het eind van september. Deze klassen moeten vluchtelingenkinderen voorbereiden op integratie in het Griekse schoolsysteem. Toch is het maar de vraag of er genoeg gekwalificeerde leraren gevonden zullen worden en hoe snel de integratie zal gebeuren.

Geen plaats voor kinderen

Ik bezocht onlangs enkele vluchtelingenkampen in Griekenland. Deze uitgestrekte, geïmproviseerde kampen zijn geen plaats voor kinderen. Ze overstromen als het regent en in de zomer is de hitte meedogenloos. Er zijn slangen en we zagen kinderen die muggenbeten hadden over heel hun lijf. Kinderen zijn bang voor de gevechten die regelmatig uitbreken. Deze plek ligt mijlenver van de frisse, propere klaslokalen in Europa.

De kinderen die ik ontmoette, spraken over hun leven voor en tijdens de oorlog in Syrië, Afghanistan en Irak, en hoe dat impact had op hun onderwijs.

Maher, een 13-jarige Yezidivluchteling, had het geluk om Griekenland te bereiken. “Ik was bang op de weg naar Griekenland. De Turkse soldaten schoten op ons. We waren twee uren in het water. Ik ben al twee jaar niet meer naar school gegaan, en ik mis het.”

Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie zijn van de 163.000 vluchtelingen en migranten die tussen januari en augustus in Griekenland arriveerden, 38% kinderen. Maar Europa heeft zijn grenzen voor hen gesloten.

Verschillende kinderen hebben al vijf jaar geen echt onderwijs gekregen. Sommigen vertelden neerslachtig dat ze vergeten zijn hoe ze moeten lezen en schrijven. De tijd en energie die ze ooit aan het leren wijdden, stopten ze in gevaarlijke reizen en onbetaald werk.

Diana, een 14-jarige Syrische Koerd, ontmoette ik in het Sinatex-kamp. Ze werkte drie maanden als kleermaker in Turkije. Haar ambitie om dokter te worden, lijkt ver buiten bereik nu ze in het kamp zit te wachten met haar moeder, broers en zussen. Haar vader is een erkende vluchteling in Duitsland, maar ze weten niet wanneer en of ze met hem zullen herenigd worden. Ze mist hem ongelooflijk.

“Ik werkte 12 uur per dag en verdiende 500 Turkse lire per maand,” vertelde ze mij. “Ik ging maar drie jaar naar school en kan geen Arabisch of Koerdisch lezen. Als ik groot ben, wil ik dokter worden.”

Mentale gezondheid

Het gebrek aan officieel onderwijs versterkt de monotonie van het leven in het kamp en de ontgoocheling van de kinderen in de vreselijke levensomstandigheden. Het zet hun ontwikkeling op pauze, maar nog veel onrustwekkender is dat het bijdraagt aan problemen met mentale gezondheid.

Een man in de hotspot op Samos was zeer bezorgd over zijn tienerdochter die snel vermagert door de stress en het slechte eten. Een tienerjongen in het noorden van Griekenland bekende aan mij dat hij zich afvroeg wat de zin was van het leven met zulke povere vooruitzichten.

Veel ouders vinden het gebrek aan onderwijs een van de meest pijnlijke verliezen die ze moesten ondergaan. Yusuf, een 47-jarige kleermaker uit Syrië, verloor zijn been in Aleppo en worstelt met een rolstoel in het Nea-Kavalakamp. Ondanks zijn lijden, vindt hij het pijnlijkste gevolg van de oorlog dat zijn zoon al zes jaar niet naar school is kunnen gaan.

"Ik wil de kans krijgen om naar school te gaan"

Toegewijde vrijwilligers, vluchtelingen en ngo’s doen wat ze kunnen. In alle kampen die we bezochten, voorzien ze onderwijsactiviteiten, waaronder lessen in de moedertaal van de kinderen, Engels en Duits. Natuurlijk zorgt dit voor uitdagingen: “Het is zeer moeilijk voor de kinderen om zich te concentreren, ze zijn al jaren niet meer naar school geweest.”

Ali is een 30-jarige leraar Engelse literatuur uit Damascus. Hij leert de kinderen Engels in het Nea-Kavalakamp. “In het begin konden ze geen vijf minuten op één plaats blijven.”

De kinderen smachten ook naar een veilige thuis. Vele kinderen die we spraken, zeiden hoe ze verlangen om bij hun geliefden te zijn, die al in andere Europese landen wonen, om hun onderwijs verder te zetten en iets van hun leven te maken. “We zitten hier al 423 dagen zonder hoop, onderwijs of school,” zegt de 16-jarige Abdullah uit Syrië. “Ik wil de kans krijgen om naar school te gaan.”

Ik wist amper welke troost ik kon bieden aan Abdullah, maar ik beloofde dat zijn stem en boodschap gehoord zou worden, in de hoop dat leiders er iets aan zouden doen en hem niet verder zouden teleurstellen.

Falend Europa

De verantwoordelijkheid ligt echter niet enkel bij Griekenland. Europese leiders zijn er schandelijk in gefaald om de vluchtelingencrisis goed aan te pakken. Europese regeringen moeten alle beschikbare middelen inzetten om asielzoekers uit Griekenland te aanvaarden, door relocatie naar andere landen te versnellen, maar ook door gezinshereniging te versnellen en humanitaire en studentenvisa te voorzien.

Op de eerste schooldag gaan vele kinderen over heel Europa met veel tegenzin terug naar de schoolbanken. Toch is het goed dat we even denken aan hoe hard deze vluchtelingenkinderen naar school willen. Grenzen zijn dicht voor hen. Griekenland zal deze kinderen hoop geven met toegang tot onderwijs, maar de vooruitzichten om hun school af te maken, zijn bleek en hun schitterende ambities vervagen in verre en wanhopige dromen.

Dit stuk verscheen eerder in The European Magazine.