Brazilië: gevaarlijke cocktail van politiemisbruik en straffeloosheid dreigt WK te beschadigen
Demonstranten die nu of tijdens het Wereldkampioenschap voetbal in Brazilië de straat op gaan, riskeren geconfronteerd te worden met willekeurig politie- en militair geweld.
Het land doet er alles aan om protestacties en demonstraties de kop in te drukken. Dit blijkt een week voor de start van het tornooi uit het rapport ‘They use a strategy of fear’: Protecting the right to protest in Brazil van Amnesty International.
“Het gebrekkige politieoptreden, het inzetten van soldaten tijdens demonstraties, het tekort aan opleiding en de straffeloosheid creëren een gevaarlijke situatie waarvan enkel vreedzame demonstranten de dupe zijn,” zegt Karen Moeskops, directeur van Amnesty International Vlaanderen.
Cruciale test voor autoriteiten
“Het WK 2014 is een cruciale test voor de Braziliaanse autoriteiten. Ze moeten van deze gelegenheid gebruik maken om ervoor te zorgen dat het optreden van de veiligheidsdiensten tijdens demonstraties niet in strijd is met de rechten van de mens.”
Amnesty’s rapport ‘They use a strategy of fear’: Protecting the right to protest in Brazil analyseert alle wanpraktijken die de veiligheidsdiensten het afgelopen jaar gepleegd hebben. Het gaat in hoofdzaak over het willekeurig gebruik van traangas en rubberkogels tegen vreedzame demonstranten, arbitraire arrestaties en het misbruik van bepaalde wetten om betogers te straffen. Deze tactieken zullen naar alle waarschijnlijkheid ook tijdens het WK ingezet worden.
Tienduizenden “gele kaarten” voor Brazilië
Op 5 juni 2014 overhandigt Amnesty de petitiehandtekeningen van tienduizenden mensen wereldwijd die de Braziliaanse overheid oproepen op het recht op vreedzaam protest te respecteren.
“Al deze mensen hebben een duidelijke boodschap voor de autoriteiten in Brazilië: demonstreren is geen misdaad, maar een mensenrecht. In plaats van protestacties gewelddadig te beteugelen, moeten de overheid en veiligheidsdiensten garanderen dat mensen vrij hun gedacht kunnen uiten zonder angst voor geweld of arrestaties,” zegt Karen Moeskops.
Vreedzame betogers hardhandig aangepakt
Sinds juni 2013 komen duizenden Brazilianen op straat om te protesteren tegen de prijsstijgingen van het openbaar vervoer, de hoge uitgaven in het kader van het WK en de ontoereikende investeringen in openbare diensten.
Honderden demonstranten raakten al gewond omdat de militaire politie rubberkogels inzet tegen mensen die geen enkele bedreiging vormen. Agenten gebruiken eveneens hun wapenstok om betogers hardhandig af te ranselen.
De 32-jarige beroepsfotograaf Sérgio Silva verloor zijn linkeroog nadat hij geraakt werd door een rubberkogel tijdens een protestactie tegen een prijsstijging van bustickets in São Paulo op 13 juni 2013. Silva, die getrouwd is en twee kinderen heeft, kan nu nog erg moeilijk werken. Hij kreeg nooit een officiële verklaring, een verontschuldiging of compensatie van de overheid.
Militaire politie-eenheden gebruiken ook traangas tegen vreedzame demonstranten. Op een gegeven ogenblik werd er zelfs een traangasbus afgevuurd in een ziekenhuis in Rio de Janeiro.
Honderden betogers werden willekeurig opgepakt en opgesloten, soms op basis van wetten tegen georganiseerde misdaad zonder enig bewijs dat de betogers in kwestie betrokken waren in criminele activiteiten.
De 24-jarige Humberto Caporalli werd op 7 oktober 2013 in São Paulo gearresteerd tijdens een demonstratie over het onderwijs. Hij werd in beschuldiging gesteld van een overtreding op de Nationale Veiligheidswetgeving. Op het politiekantoor dwongen agenten hem zijn paswoord van Facebook te geven zodat ze zijn berichten konden controleren. Hij werd twee dagen opgesloten tot een rechter hem op borg vrijliet.
Nieuwe wetten beperken recht op vreedzaam protest nog meer
Momenteel bespreekt de wetgevende macht in Brazilië enkele nieuwe wetten die het recht op vreedzaam protest verder zullen beperken.
Op dit moment ligt een voorstel van antiterreurwet voor in het parlement. De ontwerpwet stelt een erg ruime definitie van terrorisme voor waarbij het beschadigen van voorwerpen en essentiële diensten ook als terrorisme beschouwd worden. Deze bepaling zou kunnen misbruikt worden tegen vreedzame demonstranten.
“Nu de wereld toekijkt, moeten de Braziliaanse autoriteiten publiek het engagement aangaan om geen excessief geweld te gebruiken tegen demonstranten. Elk geval van misbruik moet grondig onderzocht worden en daders van wanpraktijken bestraft. Anders zullen veiligheidsdiensten ongestoord verder mensenrechtenschendingen plegen,” besluit Karen Moeskops.
