België, Europa en vluchtelingen: uit het oog, uit het hart?

De ontmoeting vindt plaats op het ogenblik dat de VN-lidstaten aan het onderhandelen zijn over een belangrijk akkoord over de hervestiging van vluchtelingen wereldwijd. Het akkoord wordt besproken tijdens een VN-top in september. De Amnesty-delegatie deelde haar verwachtingen over dergelijk globaal pact met de staatsecretaris en deed vijf concrete voorstellen om tot een evenwichtige verdeling van de verantwoordelijkheden te komen.

Zowel de Europese Commissie als Theo Francken beweren bijna triomfantelijk dat er minder vluchtelingen aankomen in Europa dankzij de EU-Turkijedeal. Toch is deze deal niet alleen immoreel en illegaal, hij zorgt bovendien ook niet voor een echte oplossing, namelijk bescherming en veiligheid voor vluchtelingen. Tienduizenden mensen zitten momenteel vast in smerige tenten in Griekenland. In Turkije leven vluchtelingen in mensonwaardige omstandigheden en riskeren ze bovendien teruggestuurd te worden naar oorlogsgebied.

Afgrijselijk gedrocht

“Politici zeggen dikwijls dat deze deal geen schoonheidsprijs zal winnen, maar wel noodzakelijk is. Wel integendeel, de EU-Turkijedeal is een afgrijselijk gedrocht dat alle internationale regels met de voeten treedt en de toekomst van miljoenen vluchtelingen op het spel zet,” zegt Eva Berghmans van Amnesty International. “‘Uit het oog, uit het hart’ lijkt het nieuwe devies van de Europese migratiepolitiek te worden. Maar door het probleem te verplaatsen, los je het niet op.”

Veilige en legale oplossingen

Amnesty International roept alle Europese landen dan ook op om dringend werk te maken van veilige en legale oplossingen voor vluchtelingen in crisisgebieden. Zowel uit Griekenland en Italië, als uit Turkije en andere landen buiten Europa, moeten dringend een belangrijk aantal vluchtelingen geëvacueerd worden. Zo stelt het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN dat er momenteel 1.2 miljoen kwetsbare vluchtelingen moeten worden hervestigd.

“Het is niet omdat er geen ellenlange rijen meer staan voor de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel, dat België zijn verantwoordelijkheid om vluchtelingen te beschermen zomaar van zich kan afschuiven,” stelt Eva Berghmans. “Nu er dagelijks minder vluchtelingen instromen, moet België de vrijgekomen capaciteit inzetten om vluchtelingen die nu in humanitaire noodsituaties leven, te verwelkomen en te beschermen.”

Amnesty dringt erop aan dat België sneller mensen uit Griekenland en Italië haalt. België beloofde in totaal 3724 mensen op te vangen. Bijna een jaar na deze bescheiden belofte zijn nog geen honderd mensen naar hier gehaald. “België, en andere Europese landen, moeten zich schamen. Intussen moeten tienduizenden mensen in onmogelijke omstandigheden zien te overleven in Griekenland,” zegt Eva Berghmans.

Daarnaast gelooft Amnesty International sterk in hervestiging. “Door kwetsbare vluchtelingen rechtstreeks uit vluchtelingenkampen, bijvoorbeeld in Turkije, naar hier te halen, geef je ze een nieuw leven en vermijd je dodelijke tochten in een bootje over de Middellandse Zee,” zegt Eva Berghmans. “Zet hier volop op in, en duistere deals met landen als Turkije worden overbodig.”

EU-Turkijedeal als gevaarlijk precedent

Ten slotte maakt Amnesty zich ernstige zorgen over de Europese plannen om de samenwerking met landen als Libië te focussen op het tegenhouden van migratie. Zo riep minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders vorige maand in de Kamer op om samen te werken met de Libische kustwacht. Amnesty bracht onlangs een briefing uit over de gruweldaden die deze kustwacht plegen tegen vluchtelingen die worden opgepakt.

“Europa mag niet medeplichtig worden aan deze mensenrechtenschendingen en moet er mee voor zorgen dat de Libische kustwacht de rechten van vluchtelingen en migranten respecteert,” zegt Eva Berghmans. “Maar in de eerste plaats moet de EU alternatieven bieden voor de gevaarlijke reis en radicaal inzetten op hervestiging.”