Iran: gelekte documenten tonen bevel van bovenaf om hard in te grijpen bij protesten

Dat zegt Amnesty International vandaag na het verkrijgen van officiële documenten die het plan van de autoriteiten onthulden om de protesten systematisch neer te slaan. Tot nu toe zijn ten minste 52 geïdentificeerde mensen omgekomen en raakten honderden gewond.

In een gedetailleerde analyse deelt Amnesty International bewijs van het plot van de Iraanse autoriteiten om de demonstraties hard neer te slaan door de inzet van de Revolutionaire Garde, de Basij-paramilitairen, het Commando voor Wetshandhaving van de Islamitische Republiek Iran, oproeppolitie en veiligheidsagenten in burger. De mensenrechtenorganisatie deelt ook bewijs van het breed gebruik van dodelijk geweld en vuurwapens door de Iraanse veiligheidstroepen. Zij waren erop uit om demonstranten te doden of hadden moeten weten dat hun gebruik van de vuurwapens tot dodelijke slachtoffers kon leiden.

“De Iraanse autoriteiten hebben besloten mensen die de straat opgingen om hun boosheid over tientallen jaren onderdrukking en onrecht te uiten, opzettelijk te verwonden of doden. In het klimaat van systematische straffeloosheid dat sinds lang heerst in Iran, zijn tientallen mannen, vrouwen en kinderen onwettig gedood tijdens de laatste ronde van bloedvergieten”, aldus Agnès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International.

“Zonder vastberaden gezamenlijke actie door de internationale gemeenschap, die verder moet gaan dan slechts het geven van verklaringen en veroordelingen, zullen veel meer mensen worden gedood, verwond, gefolterd, seksueel mishandeld of in de gevangenis worden gegooid, alleen omdat ze deelnemen aan demonstraties. De gelekte documenten die Amnesty International verkreeg, laten duidelijk zien dat er behoefte is aan een internationaal onafhankelijk onderzoek naar de verantwoordelijken.”

Uit het beschikbaar bewijsmateriaal blijkt dat geen van de 52 geïdentificeerde slachtoffers een dreiging vormde die dodelijk politiegeweld zou kunnen verantwoorden.

Ontkenning en doofpot na een week van onwettig dodelijk geweld

Amnesty International heeft een gelekte kopie verkregen van een officieel document waaruit blijkt dat op 21 september 2022 het Algemene Hoofdkantoor van de Gewapende Strijdkrachten een bevel uitgaf aan bevelhebbers in alle provincies met de instructies om ‘onruststokers en antirevolutionairen hard aan te pakken’. Later die avond escaleerde het gebruik van dodelijk geweld in het hele land: die nacht kwamen tientallen mannen, vrouwen en kinderen om het leven.

Uit een ander gelekt document blijkt dat op 23 september 2022 de bevelhebber van de strijdkrachten in de provincie Mazandaran de veiligheidstroepen in alle steden de opdracht gaf om ‘relschoppers en antirevolutionairen genadeloos aan te pakken, zelfs als de dood erop volgt’.

Onder de door Amnesty geïdentificeerde slachtoffers zijn vijf vrouwen en minstens vijf kinderen, die zijn gedood door de Iraanse veiligheidstroepen tussen 19 en 25 september. Twee derde van hen (minstens 34 mensen) werden gedood op 21 september. De organisatie denkt dat het werkelijke dodental vele malen hoger ligt en blijft bezig met het identificeren van slachtoffers.

Amnesty International heeft foto’s en video’s geanalyseerd die aantonen dat de meeste slachtoffers werden gedood door kogels van de veiligheidstroepen. Minstens drie mannen en twee vrouwen werden gedood door metalen kogeltjes die van dichtbij werden afgevuurd, en een 16-jarig meisje, Sarina Esmailzadeh, stierf nadat ze met wapenstokken op haar hoofd was geslagen.

In een poging hun verantwoordelijkheid voor de doden te ontlopen, hebben de Iraanse autoriteiten valse verhalen over de slachtoffers verspreid. Ze proberen hen af te schilderen als ‘gevaarlijk’, ‘gewelddadige individuen’ of beweren dat ze door ‘relschoppers’ werden gedood. Ook hebben de autoriteiten familieleden van slachtoffers geïntimideerd en geprobeerd hen het zwijgen op te leggen door geld te bieden als ze video’s opnemen waarin ze verklaren dat ‘relschoppers die werken voor de vijanden van de Islamitische Republiek Iran’ verantwoordelijk zijn voor de dood van hun geliefden.

Demonstranten gefolterd

Amnesty International heeft ook foltering en mishandeling gedocumenteerd door de veiligheidstroepen. Zo werden demonstranten en omstanders geslagen, en vond er seksueel geweld plaats. Leden van de veiligheidsdienst hebben de borsten van vrouwen gegrepen en hard aan hun haren getrokken nadat vrouwen hun hoofddoeken uit protest afdeden.

Op 28 september vertelde een demonstrant uit Isfahan aan Amnesty International: “Ik zag hoe ze demonstranten sloegen. En gisterenavond vertelden mijn vrienden me dat ze zagen hoe een vrouw [demonstrant] aan haar haren over de grond werd getrokken. Haar kleren vielen van haar lichaam en de agenten bleven aan haar haren trekken.”

“Twee nachten geleden, zijn een paar vrienden van me met wapenstokken geslagen,” vertelde de demonstrant. “Een van hen, die nu blauwe plekken op haar armen en benen heeft, vertelde dat de agenten hen in een steegje in een hoek dreven en met wapenstokken sloegen. Een van de agenten zei toen: ‘laten we hen ook in het been schieten’ en een andere zei ‘nee, we gaan’. Ze zijn zo wreed.”

Amnesty International heeft beelden gezien en verhalen gehoord die suggereren dat sommige demonstranten geweld gebruikten. Amnesty benadrukt echter dat geweld door een minderheid van de demonstranten het gebruik van dodelijk geweld door de autoriteiten niet rechtvaardigt.

Het recht om vreedzaam te demonstreren houdt in dat - zelfs wanneer sommige demonstranten geweld gebruiken - de autoriteiten vreedzaam protest van anderen moeten toestaan en faciliteren, zonder tussenkomst of intimatie van veiligheidstroepen. Elke vorm van geweld dat wordt ingezet als antwoord op geweld van demonstranten, moet altijd gebaseerd zijn op de principes van wettelijkheid, noodzaak en proportionaliteit, overeenkomstig internationale wetgeving. Veiligheidstroepen mogen geen vuurwapens gebruiken, tenzij uit zelfverdediging of om anderen te verdedigen tegen een onafwendbare dreiging van dood of verwonding, en slechts als andere minder extreme en pijnlijke middelen dit niet kunnen doen.