Colombia: buitensporig geweld tegen demonstranten in Cali door politie en gewapende burgers

Sinds 28 april 2021 vinden er massale demonstraties plaats in Cali, net als in andere Colombiaanse steden. De zogenoemde ‘Nationale Staking’ is een reactie op een omstreden wetsvoorstel voor belastinghervorming van president Iván Duque. In Cali werd er het hardst opgetreden tegen jonge demonstranten, door veiligheidstroepen en gewapende burgergroepen. De autoriteiten leggen er nog steeds het recht op vreedzaam protest aan banden.

Angst zaaien

‘De Colombiaanse autoriteiten schonden het recht op vreedzaam protest van demonstranten in Cali waarbij zij buitensporig en onnodig geweld gebruiken om hen uiteen te drijven’, zegt Erika Guevara-Rosas van Amnesty International. ‘Onder het voorwendsel de orde te herstellen, raakten honderden mensen ernstig gewond en kwamen tientallen jongeren om het leven. Wat er in Cali is gebeurd, toont de gewelddadige reactie van de autoriteiten en de ware doelstellingen achter deze repressie: angst zaaien, vreedzaam protest ontmoedigen en het straffen van hen die eisen in een eerlijker land te leven.’

De stad Cali, de hoofdstad van het departement Valle del Cauca, ligt in een van de regio's die het zwaarst getroffen wordt door het interne gewapende conflict in Colombia. In de afgelopen decennia hebben verschillende gewapende groepen zich er gevestigd die nog steeds actief zijn. Hierdoor zijn duizenden mensen gedood of ontheemd geraakt. Het is de stad met de grootste populatie afro-Colombianen (afstammelingen van tot slaaf gemaakte Afrikanen) en staat bekend om de grote ongelijkheid, uitsluiting en structureel racisme. Mede daardoor werd Cali het epicentrum van protesten en van mensenrechtenschendingen.

Mensenrechtenschendingen in Cali uitgelicht

Het rapport gaat in op drie situaties waarbij mensenrechtenschendingen plaatsvonden in Cali. De eerste vond plaats op 3 mei. Colombiaanse veiligheidstroepen gebruikten toen dodelijke wapens tegen vreedzame demonstranten. Die nacht kwamen ten minste drie mensen door kogels om het leven en honderden anderen raakten gewond. Verschillende demonstranten werden willekeurig opgepakt.

In een aanval op 9 mei 2021 door gewapende burgers op een ‘Minga’, een collectieve deelname van inheemse volkeren aan het protest, zouden agenten niet hebben ingegrepen. 11 van de inheemse demonstranten werden daarbij verwond.

Tot slot, analyseert dit rapport de gebeurtenissen op 28 mei bij de Universidad del Valle waar veiligheidstroepen samen met gewapende burgers buitensporig geweld gebruikten tegen vreedzame demonstranten. Jonge demonstranten verklaarden dat ze werden geslagen en werden vastgehouden door burgers die hen aan de politie overdroegen. Tijdens hun onwettige detentie zouden ze zijn mishandeld en gefolterd.

Amnesty’s oproep

Dit nieuwste rapport dringt er bij de Colombiaanse autoriteiten op aan om onmiddellijk een eind te maken aan de gewelddadige onderdrukking door de veiligheidstroepen. Het moet worden verboden om dodelijke wapens te gebruiken om menigten uiteen te drijven. Ook mag er geen traangas gebruikt worden tegen mensen die vreedzaam samenkomen omdat dit ernstige letsels kan veroorzaken. Het gebruik van traangas moet in overeenstemming zijn met de 30 regels voor het gebruik van irriterende chemische stoffen door wetshandhavers die Amnesty International deze week publiceerde.

Er moet ook een grondig, onafhankelijk en onpartijdig onderzoek worden ingesteld naar mensenrechtenschendingen en misdrijven volgens internationaal recht die zijn begaan in het kader van deze Nationale Staking, met name in de stad Cali en de specifieke gevallen die in het rapport worden beschreven. Straffeloosheid mag niet overheersen voor deze ernstige misdrijven.

Aangekondigde hervorming van de politie

Op 19 juli 2021 presenteerde president Duque een plan voor een ‘alomvattende hervorming van de Nationale Politie’ dat volgens hem het respecteren van mensenrechten als pijler heeft. Ondanks deze aankondiging ontving Amnesty International op 20 juli berichten dat leden van de ESMAD, de beruchte Colombiaanse oproerpolitie, weer onwettig geweld gebruikten tijdens protesten in de steden Bogotá, Barranquilla, Cali en Medellín. Verschillende demonstranten raakten daardoor gewond.

‘Amnesty International hoopt dat het door president Duque aangekondigde hervormingsproces van de politie niet alleen een belofte op paier is,’ zegt Erika Guevara-Rosas, ‘maar dat ook de hervormingen die in september 2020 door het Hooggerechtshof zijn bevolen, worden doorgevoerd en dat de repressieve modus operandi van de Nationale Politie tegen vreedzame demonstraties daadwerkelijk verandert.’