Arrest EU hof justitie: Vluchtelingen- en mensenrechtenorganisaties ongerust over gevolgen voor Europees asielbeleid

‘Dit is een grote teleurstelling,’ zeggen Belgische vluchtelingen- en mensenrechtenorganisaties. ‘Wij hoopten dat het Hof het positief advies van zijn Advocaat-generaal zou volgen. We zijn zeer ongerust over de gevolgen hiervan op het beleid van de lidstaten. De EU en haar lidstaten sloten de afgelopen jaren immers meer en meer hun grenzen. Zonder daarbij respect te hebben voor mensenrechten. Jaarlijks sterven duizenden mensen als ze Europa proberen te bereiken. Alleen al in 2016 stierven zo’n 5000 mensen op de Middellandse zee‘.
‘België blijft wel verplicht alle aanvragen geval per geval te bekijken en kan dus nog steeds humanitaire visa geven aan mensen op de vlucht, als het wil. Wij vragen dat België daarvoor kiest’, zeggen de organisaties.
In het huidige beleid is het zo goed als onmogelijk voor mensen op de vlucht om aan een visum te geraken voor Europa. Ze kunnen dan vaak niet anders dan op een illegale en gevaarlijke wijze het veilige Europa bereiken: via mensensmokkelaars, in gammele bootjes op de Middellandse zee, in de laadruimte van een vrachtwagen…

Syrisch gezin uit Aleppo

Dit arrest gaat over een zaak van een Syrische gezin uit Aleppo dat een humanitaire visum had gevraagd aan ons land. De Dienst Vreemdelingenzaken weigerde het visum, waarop het gezin in beroep ging bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Om zich over dit beroep te kunnen uitspreken keerde de Raad zich tot het Hof van Justitie voor de juiste interpretatie van de relevante Europese wetgeving, namelijk de Europese Visa code. De Europese Visa code bepaalt aan wie en hoe EU-lidstaten visa kunnen afgeven en voorziet ook de mogelijkheid om een humanitaire visum af te geven. Toch staan EU-lidstaten weigerachtig tegenover de toekenning hiervan.

Positief advies Advocaat-Generaal EU Hof Justitie

In zijn advies van 7 februari had de Advocaat-generaal van het EU-Hof van justitie zich duidelijk tegen de positie van de Belgische staat uitgesproken: volgens hem moeten lidstaten een humanitair visum geven aan mensen die anders achter zouden blijven in een gevaarlijke, onmenselijke en vernederende situatie. Het verbod op onmenselijke en vernederende behandeling is namelijk absoluut en ingeschreven in het Handvest van de Grondrechten van de EU, dat alle lidstaten moeten respecteren. Of de mensen al dan niet een band hebben met de lidstaat waaraan zij een visum aanvragen, zoals familiebanden, een gastgezin of een sponsor, doet er volgens de Advocaat-Generaal niet toe. Een terechte juridische analyse die waarden zoals solidariteit en respect voor mensenrechten weerspiegelt. Waarden waarop de EU is gebouwd.

Verantwoordelijkheid mensen op de vlucht doorschuiven naar onveilige landen

Met dit arrest blijven lidstaten volledig vrij om te beslissen wie al dan niet toegang tot hun grondgebied krijgt. Ook wanneer de visumaanvraag gebaseerd is op humanitaire reden en op de vraag om toegang te krijgen tot de asielprocedure. Het fundamentele recht om asiel aan te vragen is ingeschreven in het Vluchtelingenverdrag en in het Handvest van de EU. Toch blijft dit recht een lege doos als mensen geen fysieke toegang krijgen tot een veilig land. Met dit arrest staat het recht op asiel nog meer op de helling. Dat is gevaarlijk in een tijd waarin de Europese lidstaten hun grenzen meer en meer sluiten en hun verantwoordelijkheid voor mensen op de vlucht doorschuiven naar andere, onveilige, landen zoals Turkije, Libië…

Staatssecretaris Asiel & Migratie weigert humanitaire visa te geven

Deze zaak lijkt sterk op de zeer gemediatiseerde zaak van een ander gezin uit Aleppo aan wie België een humanitaire visum had geweigerd. De staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken weigerde toen terug te komen op deze beslissing, ook na de oplegging van geldboetes. Hij hield vol dat België niet verplicht was de visa toe te kennen. Volgens hem zou dit een gevaarlijke precedent creëren en de deuren openen voor alle vluchtelingen in dezelfde situatie. Deze rechtszaken hebben veel reacties veroorzaakt van andere Europese landen en van de Europese Commissie, die de positie van de Belgische overheid steunden.

Een menselijk beleid met duidelijke criteria

België is dus niet verplicht om humanitaire visa af te geven. Het arrest ontslaat ons land er echter niet van om elke zaak individueel te bekijken rekening houdend met specifieke omstandigheden zoals mogelijke banden met ons land, familiebanden, gastgezinnen, sponsors, … In het huidig beleid bestaan er geen duidelijke criteria hiervoor. We vragen aan de Belgische staat om een duidelijk beleid rond humanitaire visa met duidelijke criteria uit te werken.