Discriminatie

Discriminatie raakt de kern van het mens-zijn. Discrimineren is je rechten schaden louter om wie je bent of wat je gelooft. Discriminatie is schadelijk en houdt ongelijkheid in stand.

We hebben allemaal het recht om gelijk behandeld te worden, ongeacht ras, etniciteit, nationaliteit, sociale klasse of kaste, godsdienst, opvattingen, geslacht, gender, taal, seksuele oriëntatie, genderidentiteit, leeftijd, of gezondheid.

Toch horen we al te vaak hartverscheurende verhalen van mensen die het slachtoffer zijn van wreedheid, alleen maar omdat ze tot een ‘andere’ groep behoren. In veel landen worden mensen onderdrukt, belanden ze in de gevangenis, worden ze gefolterd of gedood om wie ze zijn.

Discriminatie is als je je mensenrechten of andere wettelijke rechten niet kunt uitoefenen zoals iedereen door een ongerechtvaardigd onderscheid in beleid, wetgeving of behandeling. Het werk van Amnesty International is geworteld in het principe van non-discriminatie.

WAT DRIJFT DISCRIMINATIE?

Aan de basis van discriminatie liggen steevast vooroordelen die gebaseerd zijn op opvattingen over identiteit en de behoefte om zich met een bepaalde groep te identificeren. Dit kan leiden tot verdeeldheid, haat en zelfs ontmenselijking van andere mensen omwille van hún identiteit.

Politiek gericht op schuld en angst neemt in veel delen van de wereld toe. Intolerantie, haat en discriminatie verdiepen breuklijnen in samenlevingen. Mensen worden uiteengedreven door politieke leiders die angst en haat aanwakkeren met giftige retoriek.

Sommige regeringen proberen hun macht en het status quo veilig te stellen door discriminatie openlijk te rechtvaardigen in naam van moraal, religie of ideologie.

Nationale wetten kunnen discriminatie verankeren. Een voorbeeld is het criminaliseren van abortus waardoor vrouwen, meisjes en zwangere mensen niet de gezondheidsdiensten krijgen die ze nodig hebben.

ENKELE BELANGRIJKE VORMEN VAN DISCRIMINATIE

Racisme en xenofobie

Racisme treft bijna elk land ter wereld. Het ontzegt mensen op systematische manier het volledige genot van hun mensenrechten enkel en alleen omwille van hun huidskleur, ras, etniciteit, afkomst (inclusief kaste) of nationale herkomst. Racisme kan grootschalige wreedheden aanwakkeren, zoals de genocide in Rwanda in 1994 en meer recent de apartheid en etnische zuivering van de Rohingya's in Myanmar.

Ook discriminatie tegen mensen omwille van hun afkomst, ook bekend als vreemdelingenhaat of xenofobie, is vaak gebaseerd op racisme of superioriteitsgevoelens. Politici gebruiken mensen met een andere nationaliteit vaak als zondebokken voor sociale of economische problemen in een land.

Het beleid en retoriek van veel regeringen over vluchtelingen en asielzoekers hebben vaak discriminatie als kenmerk. Leiders en politici buiten angsten uit door een onrechtmatig en onwettig beleid te beloven en in sommige gevallen uit te voeren, ten koste van mensen op de vlucht.

Raciale rechtvaardigheid betekent meer dan enkel het voorkomen van individuele gevallen van rassendiscriminatie of zelfs dan het bestrijden van structurele onderdrukking. Het gaat om het werken aan systemische veranderingen en oplossingen. Daarvoor moet ook de onderliggende oorzaken van raciale onderdrukking aangepakt worden, zoals die samenhangen met patriarchaat, kolonialisme en slavernij en economische ongelijkheid.

Centraal in Amnesty’s werk over racisme, raciale discriminatie en raciale rechtvaardigheid staan de stemmen van mensen die het slachtoffer zijn van onrecht en hun ervaringen met mensenrechtenschendingen. We strijden tegen systemische onderdrukking en racisme, dat mensen wereldwijd treft, vooral in sectoren als rechtshandhaving, migratie, onderwijs en gezondheidszorg. Raciale ongelijkheid zit diep geworteld in samenlevingen, en structurele hervormingen zijn nodig om het uit te bannen.

We werken in ons werk samen met gemeenschappen die het zwaarst door racisme worden getroffen en ondersteunen bewegingen zoals Black Lives Matter. Amnesty’s werk focust onder meer op politiegeweld en op etnisch profileren. Ook in België voerden we over dat laatste onderzoek en campagne.

Discriminatie van LGBTI+ mensen

Overal ter wereld worden mensen gediscrimineerd vanwege wie ze liefhebben, tot wie ze zich aangetrokken voelen en wie ze zijn. Lesbiennes, homo's, biseksuelen, transgenders en interseksuelen (LGBTI+) lopen het risico oneerlijk behandeld te worden op alle gebieden van hun leven, of het nu gaat om onderwijs, werk, huisvesting of toegang tot gezondheidszorg, en ze kunnen te maken krijgen met intimidatie en geweld.

Discriminatie op grond van geslacht

Wetten, beleid, gewoontes en overtuigingen blijven vrouwen en meisjes hun rechten ontzeggen. Volgens de wet mogen vrouwen zich niet kleden zoals ze willen (Saoedi-Arabië, Iran) of 's nachts werken (Madagaskar) of een lening afsluiten zonder de handtekening van hun man (Equatoriaal-Guinea).

In veel landen beperken discriminerende wetten het recht van vrouwen om te scheiden, eigendom te bezitten, controle over hun eigen lichaam uit te oefenen en bescherming te genieten tegen intimidatie.

Gendergerelateerd en seksueel geweld treft vrouwen en meisjes buitenmatig, maar het blijft een mensenrechtencrisis die veel overheden negeren.

Vrouwen en meisjes hebben de wereld rond het voortouw genomen om verandering te eisen. In de voortdurende strijd voor gerechtigheid gaan honderdduizenden vrouwen en meisjes de straat op. In de VS, Europa en Japan protesteerden vrouwen tegen vrouwenhaat en misbruik als onderdeel van de #MeToo marsen. In Argentinië, Ierland en Polen demonstreerden vrouwen om een einde te eisen aan onderdrukkende abortuswetten. In Saoedi-Arabië riepen ze op om een einde te maken aan het rijverbod en in Iran eisen ze een einde aan de gedwongen hijab.

Discriminatie op grond van handicap

Maar liefst 1 op de 10 mensen in de wereld heeft een handicap. Toch hebben mensen met een handicap in veel samenlevingen te kampen met stigmatisering, uitsluiting en behandeling als object van medelijden of angst.

In ontwikkelingslanden woont ongeveer 80% van de mensen met een handicap. De overgrote meerderheid van mensen met een handicap - 82% - leeft onder de armoedegrens. Vrouwen met een handicap lopen twee tot drie keer meer kans op fysiek en seksueel misbruik dan vrouwen zonder handicap.

In België stelden we vast dat het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap niet volledig werd uitgevoerd. De overheden moeten onder andere meer inspanningen doen om barrières voor een inclusieve samenleving weg te werken en te zorgen dat mensen met een handicap ten volle kunnen deelnemen aan de samenleving.

Discriminatie op basis van leeftijd

Als je ouder wordt, komen je mensenrechten meer onder druk te staan. Ouderen worden nog te vaak gezien als ontvangers van liefdadigheid in plaats van als mensen met rechten die hun eigen keuzes kunnen maken. Ze krijgen ook te maken met ageism: vernederende stereotypes, vooroordelen en discriminatie op basis van hun leeftijd. Daar tegen optreden is niet simpel, want de mensenrechten van ouderen zijn nog te weinig beschermd. Amnesty strijdt voor een betere bescherming van de mensenrechten van ouderen, onder meer door een internationaal verdrag op te stellen.

Discriminatie omwille van geloofsovertuiging

Discriminatie op basis van geloof of levensbeschouwing komt overal voor en kan de wereld rond quasi alle overtuigingen treffen. In West-Europa zijn er twee groepen in het bijzonder die er vaak het slachtoffer van zijn: joden en moslims.

Vooral in de laatste twee decennia zijn legale religieuze, culturele en politieke activiteiten en verenigingen van moslims als “gevaarlijk” beschouwd en onderworpen aan aanzienlijke beperkingen van individuele rechten te rechtvaardigen. Voorbeelden zijn de disproportionele of onnodige maatregelen die de nationale veiligheid zouden moeten tegemoet komen.

Tezelfdertijd worden keuzes van mensen – zeker van vrouwen en meisjes – beperkt door wetten en regelementen die hun opties en individuele rechten inperken. Kledingvoorschriften zoals hoofddoekenverboden op scholen, in arbeidssituaties of zelfs in sport zijn treffende voorbeelden.

Antisemitisme is een verderfelijke ideologie die Joodse gemeenschappen over de hele wereld reële schade toebrengt en actie vereist. Samen met andere organisaties roepen we België, de EU en wereldleiders op om antisemitisme te veroordelen en stappen te ondernemen om Joodse gemeenschappen te beschermen, waaronder het ter verantwoording roepen van daders van haatmisdrijven.

De toename van racistische en discriminerende opmerkingen en aanvallen in de context van de crisis in Israël en bezet Palestijnse gebieden, waaronder antisemitisch, anti-moslim, anti-Palestijns en anti-Arabisch racisme - is zorgwekkend en overheden moeten hierover actie nemen. Ook sociale mediaplatforms dragen een grote verantwoordelijkheid om te zorgen dat het online aanzetten tot haat, geweld, vijandigheid en discriminatie aan banden wordt gelegd.

WAT WIL AMNESTY?

Overheden moeten:

• Afrekenen met discriminerende wetten en iedereen die daardoor in de gevangenis zit vrij laten.
• Iedereen – wie ze ook zijn – beschermen tegen discriminatie en geweld.
• Wetten en beleid invoeren dat inclusie en diversiteit in alle aspecten van de samenleving bevordert
• De onderliggende oorzaken van discriminatie aanpakken, onder andere door stereotypen en houdingen die eraan ten grondslag liggen te bekampen.