Door broeikasgassen wordt de warmte van de zon langer vastgehouden. De aarde warmt op doordat er meer broeikasgassen in de atmosfeer terechtkomen. Daar is de mens verantwoordelijk voor. Sinds de industriële revolutie stoten we meer gassen uit omdat we meer fossiele brandstoffen zoals steenkool, olie en gas verbranden in de fabrieken of met autorijden. Daarbij komt CO2 vrij. Er is steeds meer vee bij gekomen dat het broeikasgas methaan uitstoot. En het op grote schaal kappen van bossen zorgt eveneens voor meer broeikasgassen, omdat de gekapte bomen geen CO2 meer uit de atmosfeer kunnen halen.

Wetenschappers zijn het er vrijwel unaniem over eens dat de mens grotendeels verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde: 97 procent van de klimaatwetenschappers deelt die conclusie.

De klimaatverandering brengt ons allemaal schade toe, en zal dat blijven doen, zolang regeringen geen actie ondernemen. Toch is het waarschijnlijk dat de gevolgen bepaalde groepen zwaarder zullen treffen, zoals gemeenschappen die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van landbouw en van activiteiten in kustgebieden. Kwetsbare groepen zoals inheemse gemeenschappen, migranten, vrouwen, ouderen, kinderen en armen worden het zwaarst getroffen.

Als de opwarming van de aarde niet wordt tegengegaan kan volgens de Verenigde Naties ‘klimaatapartheid’ ontstaan. De rijken kunnen het zich veroorloven om te ontsnappen aan hitte en honger, terwijl de armsten er de dupe van zijn. Volgens Philip Alston, Speciaal rapporteur over extreme armoede en mensenrechten van de VN, zullen arme landen het merendeel van de kosten van de klimaatcrisis dragen, terwijl de armste helft van de wereldbevolking slechts verantwoordelijk is voor een fractie van de CO2-uitstoot. 

Inheemse volkeren behoren tot de allerarmsten ter wereld. Voor hun bestaan zijn ze afhankelijk van hernieuwbare natuurlijke grondstoffen die het meeste risico lopen bij klimaatschommelingen en extreme weersomstandigheden. Door overstromingen of extreme droogte kunnen hun oogsten mislukken. De voedselprijzen kunnen daardoor stijgen, waardoor de armoede zal toenemen. Bovendien leven inheemse volkeren met name in geografische gebieden en ecosystemen die het meest worden blootgesteld aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals in de Stille Oceaan. Daar worden ze bedreigd door de stijgende zeespiegel, door bodemerosie, door de toegenomen golfslag, door stormen en door aardverschuivingen die tot landverlies leiden. Hoog water en stormen zorgden al voor problemen op de Marshalleilanden, de Cookeilanden, Tuvalu en de laaggelegen eilanden van Papoea-Nieuw-Guinea. Ook zijn plantages en vee, die voor veel inheemse groepen belangrijke bestaansmiddelen zijn, nu kwetsbaarder voor ziekten en plagen die verband houden met overstromingen en andere klimaatschommelingen. 

Toch liggen er ook kansen voor inheemse volkeren vanwege hun kennis van ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen. Zo beveelt de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) klimaatslimme landbouw aan. Dat is een combinatie van traditionele en moderne technieken waarbij de kennis van inheemse volkeren van groot belang is. 

Klimaatverandering treft arme mensen het hardst. Wereldwijd zijn de meeste mensen met een laag inkomen vrouwen. Zij hebben naast armoede ook te maken met discriminatie. Beide factoren zorgen voor een grotere kwetsbaarheid voor extreme gebeurtenissen zoals droogte en overstromingen. Vrouwen worden, zeker in arme landen, meer benadeeld door de opwarming van de aarde dan mannen. Zij zijn vaak verantwoordelijk voor het huishouden en de water- en voedselvoorziening en bewerken het land. Bij grote droogte moeten ze vaak veel verder lopen om water te halen. Hierdoor blijft minder tijd over voor het huishouden en moeten dochters bijspringen die daardoor onderwijs missen. Daarnaast zijn de vrouwen tijdens hun tocht naar de waterbron kwetsbaarder voor (seksueel) geweld. 

Toen cycloon Idai in maart 2019 Mozambique, Malawi en Zimbabwe trof, leden vrouwen en meisjes onevenredig veel. Bijna 75.000 zwangere vrouwen liepen gevaar omdat ze geen toegang hadden tot schoon water, sanitaire voorzieningen of reproductieve gezondheidszorg. In de opvangkampen liepen vrouwen en meisjes een groter risico op misbruik dan mannen. 

Zowel staten als bedrijven zijn verplicht om maatregelen te nemen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Staten mogen daarbij niet hun toevlucht nemen tot maatregelen die, direct of indirect, de mensenrechten schenden. Ze mogen bijvoorbeeld geen projecten voor hernieuwbare energie beginnen op gronden van inheemse volkeren, zonder dat die vooraf hun toestemming hebben gegeven. Met name bedrijven die fossiele brandstoffen produceren, moeten onmiddellijk maatregelen nemen om de uitstoot van broeikasgassen tot het minimum te beperken.

• Staten 
  Staten zijn verplicht om de schadelijke effecten van klimaatverandering tegen te gaan. Ze moeten maatregelen nemen om de uitstoot van broeikasgassen snel te voorkomen of te verminderen. Terwijl rijke staten het voortouw moeten nemen, zowel intern als via internationale samenwerking, moeten alle landen alle redelijke maatregelen nemen om de uitstoot zoveel mogelijk te verminderen. 
  
  Staten moeten ook alle nodige stappen ondernemen om iedereen binnen hun rechtsgebied te helpen zich aan te passen aan de voorzienbare en onvermijdelijke effecten van klimaatverandering. 
  
  De huidige toezeggingen van overheden om de klimaatverandering te matigen, zijn nog volstrekt ontoereikend. Die toezeggingen zouden leiden tot een stijging van de gemiddelde mondiale temperaturen met 3 graden Celsius in 2100 ten opzichte van de temperatuur in het pre-industriële tijdperk. 
  
  In 1992 ondertekenden 165 landen het internationale Klimaatverdrag van de Verenigde Naties (het United Nations Framework Convention on Climate Change of UNFCCC). Sindsdien vergaderen ze elk jaar over het ontwikkelen van methoden om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en klimaatverandering tegen te gaan. Het verdrag is inmiddels door 197 landen ondertekend. Dat zijn nagenoeg alle VN-lidstaten.
   
• Bedrijven 
  Bedrijven hebben ook een verantwoordelijkheid om de mensenrechten te respecteren. Zij moeten maatregelen nemen om mensenrechtenschendingen die ze veroorzaken of waaraan ze bijdragen, te verhelpen – hetzij alleen, hetzij in samenwerking met andere betrokkenen. 
  
  Bedrijven, en met name bedrijven die gebruikmaken van fossiele brandstoffen, moeten ook onmiddellijk maatregelen nemen om de uitstoot van broeikasgassen te minimaliseren. Bedrijven die op fossiele brandstoffen draaien, dragen in belangrijke mate bij aan klimaatverandering. Onderzoek toont aan dat slechts honderd bedrijven die fossiele brandstoffen produceren, verantwoordelijk zijn voor 71 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen sinds 1988. 
  Er zijn steeds meer aanwijzingen dat grote bedrijven die gebruikmaken van fossiele brandstoffen al tientallen jaren op de hoogte zijn van de schadelijke effecten ervan.