Aftellen naar gerechtigheid in Turkije
Op 19 februari - meer dan twee jaar nadat ze werden aangehouden - zullen 11 mensenrechtenactivisten eindelijk de uitspraak te horen krijgen over aanklachten die hen tot 15 jaar celstraf zouden kunnen opleveren.
WAT HEBBEN ZE GEDAAN?
Ze kwamen op voor mensenrechten in Turkije. Ze deden dus niets verkeerd. Deze 11 mensen - onder wie de voormalige voorzitter, ex-directeur en verschillende leden van Amnesty Turkije en voorvechters van vrouwenrechten en gelijkheid - worden geconfronteerd met absurde terreuraanklachten zonder dat daarvoor in de loop van tien hoorzittingen enig geloofwaardig bewijs ’werd gepresenteerd.
Sinds hun aanhouding in 2017 hebben meer dan twee miljoen mensen over de hele wereld - van Ai Weiwei tot Whoopi Goldberg - voor gerechtigheid voor de 11 mensenrechtenverdedigers geijverd. Nu het einde van dit oneerlijke proces in zicht komt, vragen we u om ook uw stem te laten horen en voorafgaand aan het vonnis een tweet van solidariteit te sturen naar de 11 activisten.
Tenslotte lopen we allemaal risico wanneer de mensen die onze rechten verdedigen het zwijgen worden opgelegd.
Wanneer zijn ze gearresteerd en waar worden ze van beschuldigd?
Taner Kılıç, toenmalig voorzitter van Amnesty Turkije, werd in de vroege uren van 6 juni 2017 gearresteerd in zijn huis in Izmir. Drie dagen later werd hij in hechtenis genomen en ervan beschuldigd lid te zijn van wat de regering de "terroristische organisatie Fethullah Gülen" noemt. De regering voert aan dat deze organisatie het brein is achter de gewelddadige poging tot staatsgreep in 2016. Zonder enig bewijs beweerden de autoriteiten dat Taner "ByLock" had gedownload, een beveiligde applicatie die volgens de regering door de groep gebruikt werd om te communiceren.
Bijna een maand later, op 5 juli, werden tien mensenrechtenverdedigers (de ‘Istanbul-10’) aangehouden in een hotel op het eiland Büyükada in Istanbul, waar ze deelnamen aan een workshop over welzijn en digitale veiligheid. De autoriteiten beschuldigden hen van deelname aan een geheime vergadering. Acht van de tien verdedigers werden op basis van deze aantijgingen in voorarrest gehouden.
Idil Eser, Günal Kurşun, Özlem Dalkıran, Veli Acu, Ali Gharavi, Peter Steudtner, Nalan Erkem en İlknur Üstün brachten 99 dagen in voorlopige hechtenis door voordat ze tijdens de eerste hoorzitting op 25 oktober 2017 in Istanbul op borgtocht werden vrijgelaten.
De rechtbank verzocht ook om de rechtszaak tegen Taner in Istanbul voort te zetten en toe te voegen aan die van de Istanbul-10, want “hij zou de geheime Büyükada-bijeenkomst hebben geleid”, ook al zat hij in de gevangenis op het moment dat deze plaatsvond. De volgende dag, 26 oktober, tijdens de eerste hoorzitting van Taner in Izmir, aanvaardde de rechtbank het verzoek om overdracht aan de rechtbank van Istanbul, waarna de twee afzonderlijke rechtszaken werden samengevoegd tot één zaak in Istanbul. De rechtbank besliste ook om Taners voorlopige hechtenis voort te zetten. De zaak staat sindsdien bekend als de ‘Büyükada-zaak’.
De openbare aanklager voegde informatie en documenten toe die waren gevonden op de in beslag genomen computers van de Istanbul-10 en die hun legitieme mensenrechtenactiviteiten aantoonden. Deze omvatten: een campagne om de verkoop van traangas aan Turkije te stoppen samen met andere documenten van Amnesty International, een subsidieaanvraag voor een mensenrechtenproject en een campagne voor de vrijlating van leerkrachten in hongerstaking.
Amnesty International heeft een gedetailleerde analyse van de officiele aanklachten opgesteld, waarin elk van de beschuldigingen tegen de 11 beklaagden wordt behandeld.
Laatste hoorzitting
Op de laatste hoorzitting in november 2019 sprak de openbare aanklager zich definitief uit: hij vroeg om de veroordeling van Taner Kılıç voor 'lidmaatschap van een terroristische organisatie', en veroordeling van Idil Eser, Özlem Dalkıran, Günal Kurşun, Veli Acu en Nejat Taştan voor het 'bewuste hulp aan een terroristische organisatie’. Hij verzocht de rechtbank Nalan Erkem, İlknur Üstün, Şeyhmus Özbekli, Ali Gharavi en Peter Steudtner vrij te spreken.
De samenvatting van de aanklager lijkt wel een kopie van de officiële inbeschuldigingstelling waarin de ongegronde aanklachten - waarvan tijdens de verschillende hoorzittingen is aangetoond dat ze vals waren - gewoon worden herhaald, alsof de hele rechtszaak nooit had plaatsgevonden.
Wat is er tijdens de definitieve hoorzitting te verwachten?
In de loop van het proces heeft de openbare aanklager zijn zaak tegen de 11 mensenrechtenverdedigers niet bewezen. Wil rechtvaardigheid geschieden, moeten alle ze 11 vrijgesproken worden. Ze hadden nooit het onderwerp van een gerechtelijk onderzoek moeten zijn, laat staan gevangengezet of vervolgd.
Op 19 februari kan de rechtbank besluiten het verzoek van de openbare aanklager te negeren en allen vrij te spreken. Ook het verzoek van de aanklager om vijf activisten vrij te spreken is geen garantie dat dat zal gebeuren. Alle 11 lopen ze het risico op veroordeling en celstraf.
Als ook maar één van de 11 mensenrechtenverdedigers veroordeeld wordt, zelfs als ze geen celstraf meer moeten uitzitten omwille van de tijd die ze al in voorhechtenis doorbrachten, zou dit een enorme slag in het gezicht zijn van de Turkse burgers en onafhankelijke middenveldorganisaties.
Vier van de 11 beklaagden zijn advocaten. Als ze worden veroordeeld en hun veroordelingen in hoger beroep worden bevestigd, verliezen ze hun inschrijving bij de balie en kunnen ze hun beroep niet langer uitoefenen.
Hoe het vonnis ook uitvalt, het is waarschijnlijk dat er beroep wordt aangetekend en ze risico blijven lopen tot ze allemaal zijn vrijgesproken door het hof van beroep, dat pas mogelijk jaren na de beslissing van de rechtbank in eerste aanleg een uitspraak zal doen.
Toon solidariteit met mensenrechtenverdedigers
De zaak heeft over de hele wereld weerklank gevonden en er is alom internationale steun voor de 11 mensenrechtenverdedigers betoond. Meer dan twee miljoen mensen ondertekenden de petitie voor hun vrijlating uit de gevangenis en vroegen om de absurde aanklachten tegen hen te laten vallen. Overheden, instellingen en politieke vertegenwoordigers van over de hele wereld, evenals tal van artiesten en beroemdheden, waaronder Zoë Kravitz, Ben Stiller, Mark Ruffalo, Whoopi Goldberg, Zach Galifianakis, Annie Lennox, Bono, Peter Gabriel, Juliette Binoche, Jane Birkin, Angélique Kidjo, Patrick Stewart, Sting, Catherine Deneuve en Ai Weiwei, vroegen om vrijlating van de mensenrechtenverdedigers toen ze in voorlopige hechtenis zaten, en om de absurde aanklachten in te trekken.
Wat kan jij doen?
De internationale steun vanuit de hele wereld heeft veel betekend voor de 11 activisten en heeft hen aangemoedigd om door te gaan met hun werk.
Toon je solidariteit en tweet voorafgaand aan de uitspraak op 19 februari.
Wie zijn de 11 mensenrechtenverdedigers?
De 11 mensenrechtenverdedigers die voor de rechter verschijnen, zijn:
Taner Kılıç is een van de oprichters van Amnesty International Turkije. Op het moment van zijn arrestatie was hij hun voorzitter van de Raad van Bestuur. Hij is advocaat gespecialiseerd in het vluchtelingenrecht en al tientallen jaren betrokken bij mensenrechtenactiviteiten in Turkije; hij vertegenwoordigt de afdeling lzmir van mensenrechtenorganisatie Mazlumder en vluchtelingenorganisatie Mülteci-Der. Hij is nu erevoorzitter van Amnesty International Turkije.
Idil Eser was directeur van Amnesty International Turkije ten tijde van haar arrestatie. Idil heeft gewerkt in gevestigde ngo’s in Turkije, zoals de Turkish History Foundation en de Citizens' Assembly (toen de ‘Helsinki Citizens' Assembly’ genaamd). Ze werkt momenteel als gastonderzoeker bij het Norwegian Human Rights Centre van de Universiteit van Oslo.
Günal Kurşun is advocaat en academicus. Voorafgaand aan zijn ontslag onder de noodtoestand werkte hij als docent aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid aan de Çukurova Universiteit in Adana in het zuiden van Turkije. Hij is een vooraanstaand academicus die onder meer werkt aan zaken betreffende het Internationaal Strafhof (ICC) en haatmisdrijven. Hij is lid van Amnesty International Turkije en bestuurslid en voormalig voorzitter van de Human Rights Agenda Association in Izmir.
Özlem Dalkiran is schrijfster, vertaalster en al jarenlang een prominente mensenrechtenactiviste. Ze is een van de oprichters, voormalig hoofd van de media-afdeling en voormalig voorzitter van Amnesty International Turkije en lid van de Citizens’ Assembly.
Veli Acu studeerde politieke wetenschappen en publieke administratie, hij heeft een master in mensenrechten. Hij is sinds 2009 bestuurslid van de Human Rights Agenda Association en sinds 2010 lid van Amnesty International. Vanaf 2010 werkte hij beroepsmatig bij verschillende nationale en internationale maatschappelijke organisaties en een VN-agentschap. Sinds 2015 is hij werkzaam op het gebied van migratie en ontheemding in Zuidoost-Turkije.
Ali Gharavi is strategieadviseur en schrijver. Na tien jaar commercieel advies en softwareontwikkeling stapte hij over naar leidinggevende functies in de non-profitsector, hij werkte op de bevordering van de toepassing van technologie in de rehabilitatiesector van slachtoffers en preventie van foltering. Hij stuurde programma's en projecten aan met het doel om strategie, veiligheid en duurzaamheid voor mensenrechtenactivisten te mainstreamen. Sinds 2014 werkt Ali als onafhankelijk consultant samen met vele mensenrechten- en ontwikkelingsorganisaties (waaronder Front Line Defenders, Amnesty International, SIDA en Hivos) om innovatieve oplossingen te ontwikkelen voor het behoud en de beveiliging van mensenrechten en ontwikkelingswerk.
Peter Steudtner is freelancetrainer op het gebied van holistische beveiliging en geweldloze conflicttransformatie voor mensenrechtenverdedigers en organisaties, documentair fotograaf en filmmaker uit Duitsland. Zijn betrokkenheid bij holistische beveiliging verloopt momenteel via het Digital Integrity Fellowship van het Digital Defenders Program van Hivos (Nederland) en binnen de verschillende trainings- en ondersteuningsprogramma's van KURVE Wustrow – centrum voor training en netwerking inzake geweldloze actie (Duitsland), ter ondersteuning van mensenrechtenverdedigers en organisaties wereldwijd.
Ilknur Üstün studeerde filosofie aan de Universiteit van Ankara. Ze was voorzitter van de vrouwenorganisatie KADER in Ankara en is actief betrokken bij verschillende andere vrouwenorganisaties. Ze is ook de Turkse coördinator voor de Europese vrouwenlobby en de coördinator van de vrouwencoalitie. Ze werkt een model uit voor lokale autoriteiten om gendergelijkheid in hun werk te integreren en zij streeft ernaar dat gelijkheid tussen vrouwen en mannen in wetten opgenomen wordt . Ze levert bijdragen aan verschillende academische en andere tijdschriften over deze onderwerpen.
Nalan Erkem is advocate. Ze was lid van de raad van bestuur van de balie van Izmir van 2002-2004 toen ze het project "De rol van advocaten in de preventie van foltering" ondersteunde. Als lid van de Citizens' Assembly heeft zij een belangrijke adviesrol op zich genomen en zij maakte deel uit van hun Raad van Bestuur. Sinds 2001 is zij ook lid van Amnesty International Turkije. Ze heeft tal van belangrijke mensenrechtenprojecten uitgevoerd en verschillende rapporten geschreven en gepubliceerd op basis van haar ervaring.
Şeyhmus Özbekli is advocaat en is actief betrokken bij de mensenrechten als lid van het Human Rights Initiative. Hij werkt in de Human Rights Unit van de balie van Diyarbakır.
Nejat Taştan is al meer dan 30 jaar mensenrechtenactivist en jurist, betrokken bij de management- en adviesraden van veel ngo's voor mensenrechten en antidiscriminatie. Hij is een van de oprichters van de Human Rights Foundation van Turkije en van 2004 tot 2006 was hij assistent secretaris-generaal van de Human Rights Association waar hij nog steeds bestuurslid van is. Hij is rechtenexpert inzake ras, etniciteit, religie en handicaps, vrijheid van vreedzame samenkomst en vereniging en het recht op een eerlijk proces. Hij is een van de oprichters en coördinator van de Association for Monitoring Equal Rights.
