Vrouwenrechten
Vrouwenrechten zijn mensenrechten
Iedereen heeft het recht om vrij van geweld en discriminatie te leven. Iedereen heeft recht op onderwijs, op eigendom, op stemrecht en op de hoogst haalbare lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Maar over de hele wereld worden veel vrouwen en meisjes nog altijd gediscrimineerd. Genderongelijkheid zorgt voor veel problemen die vrouwen en meisjes onevenredig zwaar treffen. Denk aan huiselijk en seksueel geweld, lagere lonen, geen toegang tot onderwijs en ontoereikende gezondheidszorg.
Al jaren komen vrouwenrechtenbewegingen op om die ongelijkheid weg te werken. Door campagne te voeren om wetten te veranderen of door de straat op te gaan om respect te eisen voor de rechten van vrouwen en meisjes. En in het digitale tijdperk ontstonden er nieuwe bewegingen, zoals de #MeToo-campagne die aandacht vraagt voor gendergerelateerd geweld en seksuele intimidatie.
Door onderzoek, lobbywerk en campagnes zet ook Amnesty International machthebbers onder druk om vrouwenrechten te respecteren.
Waar strijden we voor?
Wat bedoelen we als we het over vrouwenrechten hebben? Waar vechten we voor? Hier volgen enkele voorbeelden van de rechten waar activisten door de eeuwen heen – en vandaag nog altijd – voor vochten:
Kiesrecht
In de 19e en begin 20e eeuw begonnen mensen op te komen voor het kiesrecht voor vrouwen. In 1893 werd Nieuw-Zeeland het eerste land dat vrouwen stemrecht gaf in nationale verkiezingen. Die beweging verspreidde zich over de hele wereld. Vandaag wordt het stemrecht van vrouwen onder andere beschermd door het verdrag over de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (1979).
Maar ondanks die ontwikkelingen zijn er nog altijd veel plaatsen in de wereld waar het voor vrouwen erg moeilijk is om dat recht uit te oefenen. Neem nu Syrië, waar vrouwen effectief uitgesloten zijn van politieke betrokkenheid, ook in het vredesproces.
In Pakistan is stemmen een grondwettelijk recht, maar in sommige gebieden mogen vrouwen niet stemmen omdat machtige figuren in hun gemeenschap met patriarchale lokale gebruiken vrouwen beletten naar de stembus te gaan.
En in Afghanistan verplichtten de autoriteiten onlangs fotoscreening bij stembureaus, waardoor stemmen veel moeilijker wordt voor vrouwen in conservatieve gebieden, waar de meeste vrouwen hun gezicht bedekken in het openbaar.
Amnesty International voert campagne om te zorgen dat alle vrouwen effectief hun politieke rol kunnen spelen.
Seksuele en reproductieve rechten
Iedereen moet kunnen beslissen over het eigen lichaam. Elke vrouw en elk meisje heeft seksuele en reproductieve rechten. Dat betekent dat je recht hebt op gelijke toegang tot gezondheidsdiensten zoals anticonceptie en veilige abortus. Of om te kiezen of, wanneer en met wie je gaat trouwen en om te beslissen of je kinderen wilt, hoeveel, wanneer en met wie.
Vrouwen moeten kunnen leven zonder angst voor gendergerelateerd geweld, waaronder verkrachting en ander seksueel geweld. Er moet een einde komen aan genitale verminking (FGM), gedwongen huwelijken, gedwongen zwangerschappen, gedwongen abortus of gedwongen sterilisatie. Er is nog een lange weg te gaan voordat die rechten werkelijkheid worden voor alle vrouwen.
Lees meer over seksuele en reproductieve rechten
Recht op vrijheid en autonomie
Vrijheid van beweging is het recht om je vrij te verplaatsen. Niet alleen in het land waar je woont, maar ook in andere landen. Erg veel vrouwen krijgen op dat vlak te maken met stevige uitdagingen. Het kan zijn dat ze geen eigen paspoort mogen hebben of dat ze toestemming moeten vragen aan een mannelijke voogd om te mogen reizen.
Zo was er onlangs in Saudi-Arabië een succesvolle campagne om ook vrouwen te laten autorijden, wat lang verboden was. Ondanks die mijlpaal blijven de autoriteiten vrouwenrechtenactivisten vervolgen en beroven van hun vrijheid, alleen maar omdat ze vreedzaam opkomen voor hun rechten.
Mensenrechten van vrouwen worden geschonden op verschillende manieren
Gendergerelateerd en seksueel geweld
Gewelddaden vanwege geslachtskenmerken, genderidentiteit of geaardheid noemen we gendergerelateerd geweld. Dat overkomt vrouwen en meisjes onevenredig veel.
Vrouwen en meisjes in conflictgebieden lopen extra risico op geweld, en in de hele geschiedenis is seksueel geweld gebruikt als oorlogswapen. Zo documenteerde Amnesty International hoe veel vrouwen die vluchtten voor aanvallen van Boko Haram in Nigeria slachtoffer werden van seksueel geweld en verkrachting door het Nigeriaanse leger.
De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat wereldwijd 30% van alle vrouwen die een relatie hebben, te maken kreeg met fysiek of seksueel geweld door hun partner. In België heeft maar liefst 81% van de vrouwen al seksueel geweld of intimidatie meegemaakt.
Vrouwen zijn vaker het slachtoffer van seksueel geweld, inclusief verkrachting, en zijn vaker het slachtoffer van ‘eerwraak’. Liefst 16% van alle vrouwen tussen 16 en 69 jaar in België zegt ooit verkracht te zijn.
Geweld tegen vrouwen is een veel voorkomende mensenrechtenschending. De staat moet iedereen beschermen tegen gendergerelateerd geweld – ook tegen huiselijk geweld. Hoewel ook mannen en jongens slachtoffer zijn van verkrachting, seksueel geweld en intimidatie, overkomt het vrouwen en meisjes veel vaker.
Lees meer over seksueel geweld
Discriminatie op de werkplek
Vrouwen zijn vaak het slachtoffer van discriminatie op het werk. De loonkloof illustreert dat. Gelijk loon voor gelijk werk is een mensenrecht maar toch verdienen vrouwen voor hetzelfde werk structureel minder dan mannen. Financiële ongelijkheid verhindert vaak autonomie en onafhankelijkheid en vergroot het risico op armoede, ook op latere leeftijd.
Discriminatie op basis van seksuele geaardheid en genderidentiteit
In veel landen worden vrouwen hun rechten geschonden op basis van seksuele geaardheid, genderidentiteit of geslachtskenmerken. Lesbische, biseksuele, trans- en intersekse vrouwen en mensen met een andere genderidentiteit worden slachtoffer van geweld, uitsluiting, intimidatie en discriminatie. Vaak gaat het om extreem geweld, waaronder seksueel geweld of zogenaamde ‘corrigerende verkrachting’ of ‘eremoorden’.
OPKOMEN VOOR VROUWENRECHTEN IS EEN ZAAK VAN IEDEREEN
Het is vanzelfsprekend maar we kunnen pas een vrije en gelijke samenleving hebben als iedereen vrij en gelijk is. Zolang vrouwen niet kunnen genieten van dezelfde rechten als mannen, is die ongelijkheid het probleem van iedereen.
Hoewel ook mannen en jongens slachtoffer zijn van seksueel geweld en intimidatie, overkomt het vrouwen en meisjes veel vaker. Volgens de VN is ‘gendergelijkheid en empowerment van vrouwen en meisjes niet alleen een doel op zich, maar een sleutel tot duurzame ontwikkeling, economische groei en vrede en veiligheid’.
Onderzoek bewijst dat: de samenleving wordt beter voor iedereen als vrouwenrechten gehandhaafd en serieus genomen worden.
We staan sterker als we samenwerken
Vrouwenbewegingen, vrouwenrechtenverdedigers en andere activisten hebben al enorm veel veranderd. Door samen te werken met individuele activisten op het terrein en bij de basis en door onze eigen gerichte campagnes kunnen we nog veel meer bereiken in de strijd voor vrouwenrechten.
