Israël moet een einde maken aan de bezetting van Palestina om apartheid en systematische mensenrechtenschendingen te stoppen

De openbare hoorzittingen vinden plaats in Den Haag van 19 tot 26 februari. Ze komen er in navolging van de resolutie die de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (VN) in december 2022 aannam om het Internationaal Gerechtshof om een advies te vragen over de wettigheid van het beleid en de praktijken van Israël in de bezette Palestijnse gebieden. Het Hof wordt ook om advies gevraagd over de gevolgen van het gedrag van Israël voor andere staten en voor de VN. Meer dan 50 landen, de Afrikaanse Unie, de Arabische Liga en de Organisatie van Islamitische Samenwerking zullen deelnemen aan de procedure.

“De bezetting van Palestina door Israël is de langste en een van de meest dodelijke militaire bezettingen ter wereld. Het wordt al tientallen jaren gekenmerkt door wijdverspreide en systematische mensenrechtenschendingen tegen Palestijnen. De bezetting heeft ook Israëls systeem van apartheid tegen Palestijnen mogelijk gemaakt en verankerd,” aldus Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.”

“Door de jaren heen is de militaire bezetting van Israël uitgegroeid tot een aanhoudende bezetting die een flagrante schending is van het internationaal recht.”

“Het Internationaal Gerechtshof heeft eerder geoordeeld dat er een reëel en dreigend risico op genocide bestaat in het conflict dat momenteel woedt in de bezette Gazastrook. Het heeft duidelijk gemaakt wat de catastrofale gevolgen zijn van het zo lang straffeloos toestaan van Israëls internationale misdaden in de bezette Palestijnse gebieden. De wereld moet erkennen dat het beëindigen van Israëls illegale bezetting een voorwaarde is voor het stoppen van de steeds terugkerende mensenrechtenschendingen in Israël en de bezette gebieden.”

‘Voortdurende’ bezetting

Volgens het internationaal humanitair recht moet de bezetting van een gebied tijdens een conflict tijdelijk zijn. De bezettende macht moet het gebied besturen in het belang van de bezette bevolking en de situatie zoals die bestond aan het begin van de bezetting zoveel mogelijk in stand houden. Ze moeten onder andere de bestaande wetten respecteren en zich onthouden van demografische veranderingen en ingrepen in de territoriale integriteit van het bezette gebied.

De Israëlische bezetting heeft zich niet gehouden aan deze basisprincipes van het internationaal humanitair recht. De duur van Israëls bezetting - die ruim een halve eeuw beslaat - in combinatie met de illegale officiële annexatie van bezet Oost-Jeruzalem door de autoriteiten en de feitelijke annexatie van grote delen van de Westelijke Jordaanoever door landonteigening en uitbreiding van nederzettingen, tonen duidelijk aan dat het Israëls bedoeling is om de bezetting permanent te maken ten voordele van de bezettende macht en zijn eigen burgers.

De Gazastrook blijft bezet, zelfs na de terugtrekking van de Israëlische troepen en de verwijdering van de kolonisten in 2005, omdat Israël de effectieve controle over het gebied en zijn bevolking heeft behouden. Dit houdt onder andere in dat Israël de grenzen, territoriale wateren, het luchtruim en het bevolkingsregister controleert. In de afgelopen zestien jaar is de bezetting in Gaza zowel gekenmerkt door de illegale Israëlische blokkade die het verkeer van mensen en goederen ernstig heeft beperkt en de economie van Gaza heeft verwoest, als door herhaalde vijandelijkheden. Hierbij zijn duizenden burgers gedood en gewond en is een groot deel van de infrastructuur en woningen in Gaza verwoest.

“Alle staten moeten hun betrekkingen met Israël herzien om er zeker van te zijn dat ze niet bijdragen aan het in stand houden van de bezetting of het apartheidssysteem. Vandaag komen de Europese ministers van Buitenlandse Zaken bijeen in Brussel en het is nog nooit zo dringend geweest om een duidelijke en eensgezinde oproep te doen om een einde te maken aan de Israëlische bezetting”, aldus Agnès Callamard.

Leven onder bezetting

Palestijnen die onder Israëlische bezetting leven, worden onderworpen aan een groot aantal mensenrechtenschendingen, die in stand worden gehouden door een geïnstitutionaliseerd regime van systematische overheersing en onderdrukking. De discriminerende en onderdrukkende wetten, die ogenschijnlijk zijn aangenomen als onderdeel van de bezetting maar in feite de doelstellingen van het Israëlische apartheidssysteem dienen, hebben de Palestijnen in de bezette gebieden gefragmenteerd en gesegregeerd. Tegelijkertijd worden hun grondstoffen illegaal ontgonnen, worden hun rechten en vrijheden willekeurig beperkt en wordt bijna elk aspect van hun leven gecontroleerd.

Zelfs voor de laatste vijandelijkheden waren de Palestijnen in Gaza al onderworpen aan talrijke Israëlische militaire offensieven. Tussen 2008 en 2023 is er sprake van minstens zes aanvallen. Naast een voortdurende land-, lucht- en zeeblokkade, die heeft geholpen om de effectieve controle en bezetting van Gaza door Israël in stand te houden Tijdens deze offensieven documenteerde Amnesty International een terugkerend patroon van onwettige aanvallen, die neerkomen op oorlogsmisdaden en zelfs misdaden tegen de mensheid, terwijl de aanhoudende blokkade een collectieve straf vormt, wat eveneens een oorlogsmisdaad is.

Op de Westelijke Jordaanoever, inclusief bezet Oost-Jeruzalem, worden Palestijnen routinematig geconfronteerd met buitensporig gebruik van geweld, onwettige dodelijk geweld, willekeurige arrestatie, administratieve detentie, gedwongen verplaatsing, uithuiszettingen, inbeslagname van land en grondstoffen en ontzegging van fundamentele rechten en vrijheden.

De bewegingsvrijheid van Palestijnen wordt ernstig beperkt wat hun rechteloze situatie bestendigt. Israël zorgt daarvoor met een afsluitingssysteem dat op meerdere niveaus inspeelt en wordt versterkt door massale surveillance, fysieke barrières en wettelijke beperkingen. De illegale muur/omheining, de honderden controleposten en wegversperringen en het willekeurig vergunningsstelsel zijn voorbeelden van hoe dat in zijn werk gaat.

Een van de meest emblematische voorbeelden van Israëls volstrekte minachting voor het internationaal recht is de vestiging en onophoudelijke uitbreiding van Israëlische nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden en de illegale annexatie van bezet Oost-Jeruzalem vlak na de oorlog van 1967, die in 1980 grondwettelijk werd vastgelegd. Er zijn momenteel minstens 300 illegale Israëlische nederzettingen en buitenposten op de Westelijke Jordaanoever, inclusief in bezet Oost-Jeruzalem, met een bevolking van meer dan 700.000 Israëlische kolonisten.

“Palestijnen in de bezette gebieden leven al 56 jaar gevangen en onderdrukt onder de wrede Israëlische bezetting, onderworpen aan systematische discriminatie. Elk aspect van hun dagelijks leven wordt verstoord en gecontroleerd door de Israëlische autoriteiten, die beperkingen opleggen aan hun rechten om zich te verplaatsen, in hun levensonderhoud te voorzien, hun ambities op het gebied van onderwijs en werk na te streven en te genieten van een fatsoenlijke kwaliteit van leven, en die hen ook de toegang tot hun land en natuurlijke grondstoffen ontzeggen,” zei Agnès Callamard.

“Israël heeft ook zijn wrede beleid van landroof voortgezet en de illegale nederzettingen onophoudelijk uitgebreid, wat in strijd is met het internationaal recht en verwoestende gevolgen heeft voor de mensenrechten en de veiligheid van de Palestijnen. Gewelddadige Israëlische kolonisten vallen al tientallen jaren Palestijnen aan, vrijwel straffeloos.”

Een draconisch controlesysteem

Het draconische controlesysteem van Israël over de bezette Palestijnse gebieden omvat een groot netwerk van militaire controleposten, hekken/muren en militaire bases en patrouilles, evenals een reeks repressieve militaire bevelen.

Israëls controle over de grenzen van de bezette gebieden, over het bevolkingsregister, over de levering van water, elektriciteit en telecommunicatiediensten, over humanitaire en ontwikkelingshulp, en het opleggen van zijn munteenheid hebben verwoestende gevolgen gehad voor de economische en sociale ontwikkelingen van de Palestijnse mensen in de bezette gebieden.

Deze controle heeft een ongekend niveau van wreedheid bereikt in de Gazastrook, waar Israël een 16 jaar durende illegale blokkade heeft gehandhaafd die sinds 9 oktober 2023 nog verder is aangescherpt. De blokkade, gekoppeld aan de steeds terugkerende militaire operaties van Israël, hebben de Gazastrook in een van de ernstigste humanitaire en mensenrechtencrises van de moderne tijd gestort.

“Als bezettingsmacht heeft Israël de plicht om te zorgen voor de bescherming en het welzijn van iedereen die in het gebied woont dat het controleert. In plaats daarvan heeft het ongestraft grove en systematische mensenrechtenschendingen gepleegd. Israël voert de noodzaak om de veiligheid te handhaven aan als reden voor zijn wrede beleid. Maar veiligheid kan nooit een rechtvaardiging zijn voor apartheid, illegale annexatie en nederzettingen, of oorlogsmisdaden tegen de bevolking. De enige manier om de veiligheid van Israëli's en Palestijnen te garanderen is door de mensenrechten van iedereen te handhaven,” besluit Agnès Callamard.

Een einde maken aan de bezetting zou herstel betekenen voor de rechten van de Palestijnen: de brute blokkade van Gaza opheffen, de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem, ontmantelen en de illegale annexatie ongedaan maken. Het zou Palestijnen toestaan om zich vrij te bewegen in de gebieden waar ze wonen en het zou families die gescheiden zijn door verschillende wettelijke identificatie statussen – zoals het verblijf in Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever of de Gazastrook – toestaan om herenigd te worden. Het zou het massale lijden verlichten en een einde kunnen maken aan grootschalige mensenrechtenschendingen.

Het zou ook bijdragen tot het aanpakken van een van de hoofdoorzaken van het steeds terugkerende geweld en de oorlogsmisdaden tegen Israëli's, en zo helpen de mensenrechten beter te beschermen en gerechtigheid en genoegdoening te verzekeren voor de slachtoffers aan alle kanten.

Achtergrond

Op 30 december 2022 heeft de Algemene Vergadering van de VN resolutie A/RES/77/247 aangenomen, waarin zij het Internationaal Gerechtshof om een advies vraagt over belangrijke vragen met betrekking tot de juridische gevolgen van de langdurige bezetting, en de nederzettingen en annexatie van de Palestijnse gebieden die sinds 1967 bezet zijn, hoe het beleid en de praktijken van Israël van invloed zijn op de juridische status van de bezetting en welke juridische gevolgen voor alle staten en de VN uit deze status voortvloeien.

Het Hof zal naar verwachting later dit jaar een advies uitbrengen. Al zes decennia lang documenteert Amnesty International hoe Israëlische strijdkrachten zich straffeloos schuldig maken aan ernstige mensenrechtenschendingen in de bezette Palestijnse gebieden. In 2022 publiceerde de organisatie het rapport ‘Israel’s apartheid against Palestinians: Cruel system of domination and crime against humanity’ , dat de diepgewortelde rol belicht die Israëls leger en zijn bezetting hebben gehad in het bestendigen van het systeem van apartheid. Veel van de bevindingen en aanbevelingen in het rapport onderstrepen de dringende noodzaak om een einde te maken aan de Israëlische bezetting om de omstandigheden weg te nemen die het plegen van misdaden tegen de mensheid en oorlogsmisdaden mogelijk maken.