Iran: Internationale gemeenschap moet vrouwen en meisjes steunen die lijden onder toenemende onderdrukking

Amnesty International heeft vandaag een gedetailleerde analyse gepubliceerd, waaruit blijkt dat de autoriteiten in het hele land de druk opvoeren tegen vrouwen en meisjes die ervoor kiezen om geen hoofddoek te dragen in het openbaar. Op 16 juli 2023 kondigde de woordvoerder van de Iraanse politie, Saeed Montazer-Almahdi, de terugkeer aan van politiepatrouilles om het dragen van een hoofddoek af te dwingen. Hij dreigde met juridische stappen tegen vrouwen en meisjes die weigeren een hoofddoek te dragen.

Tegelijkertijd werden op sociale media video’s geplaatst, waarop vrouwen te zien waren die werden aangevallen door functionarissen in de steden Teheran en Rasht. Ook was te zien hoe veiligheidstroepen traangas afvuurden op mensen die vrouwen in Rasht hielpen om aan arrestatie te ontkomen.

Terugkeer zedenpolitie

Uit officiële aankondigingen blijkt dat sinds 15 april 2023 meer dan een miljoen vrouwen sms-berichten ontvingen met de waarschuwing dat hun voertuigen in beslag kunnen worden genomen nadat ze op camera waren vastgelegd zonder hoofddoek. Daarnaast zijn talloze vrouwen geschorst of van de universiteit gestuurd, mogen ze geen examens afleggen en hebben ze geen toegang tot diensten van de bank en het openbaar vervoer.

Honderden bedrijven zijn gedwongen moeten sluiten, omdat ze de verplichte hoofddoek niet afdwingen. Door het hardere optreden kunnen vraagtekens gezet worden bij eerdere beweringen van de Iraanse autoriteiten over het ontbinden van de ‘zedenpolitie’. Bovendien zijn er tegenstrijdige officiële verklaringen over de terugkeer van de zedenpolitie op straat.

‘De zedenpolitie is terug in Iran’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International. ‘De autoriteiten houden niemand voor de gek door de kentekens van de ‘zedenpolitie’ van uniformen en patrouillewagens te verwijderen. Ze moedigen mensen aan om de onderdrukking en onderwerping van vrouwen en meisjes door de Islamitische Republiek in stand te houden met hetzelfde geweld dat leidde tot de dood van Mahsa Zhina Amini. Het harde optreden wordt ondersteund door de grootschalige inzet van bewakingstechnologieën die vrouwen zonder hoofddoek in hun auto’s en op straat kunnen identificeren.’

Autoriteiten minachten vrouwenrechten

Het hardere optreden tegen vrouwen en meisjes die geen hoofddoek dragen, toont de minachting van de Iraanse autoriteiten voor de menselijke waardigheid en voor het recht van vrouwen en meisjes op zelfbeschikking, privacy en vrijheid van meningsuiting, godsdienst en overtuiging. Het benadrukt ook de wanhopige poging van de autoriteiten om hun macht te laten gelden over mensen die het aandurfden om zich te verzetten ​​tegen tientallen jaren van onderdrukking en ongelijkheid tijdens de protesten onder de slogan ‘Vrouw, Leven, Vrijheid'.

Een vrouw in de provincie Isfahan ontving een sms-bericht waarin ze werd verzocht haar auto gedurende 15 dagen niet te gebruiken omdat ze haar hoofddoek niet droeg tijdens het rijden. Ze vertelde Amnesty International: ‘Al deze bedreigingen die zij [de autoriteiten] hebben geuit, hebben een zeer negatieve invloed op ons gehad... De Islamitische Republiek wil laten zien dat ze tot het uiterste kunnen gaan als het gaat om het afdwingen van een verplichte hoofddoek... Ze willen zichzelf aan de internationale gemeenschap presenteren alsof ze afstand nemen van geweld, maar in werkelijkheid blijven ze de acties discreet doorzetten. Ze creëren echt angst in ons bestaan.’

Inbeslagname auto's en doorverwijzing naar de rechter

Op 14 juni 2023 kondigde de woordvoerder van de Iraanse politie aan dat de politie sinds 15 april 2023 bijna een miljoen sms-waarschuwingsberichten stuurde naar vrouwen die zonder het dragen van een hoofddoek in hun auto zijn opgepakt. Ook stuurden ze 133.174 sms-berichten waarin werd opgedragen om voertuigen voor een bepaalde duur niet te gebruiken. Eveneens werden 2.000 auto’s in beslag genomen en meer dan 4.000 ‘recidivisten’ werden doorverwezen naar de rechter. De woordvoerder voegde eraan toe dat er 108.211 meldingen zijn over ‘overtredingen’ binnen bedrijven en dat 300 ‘overtreders’ waren geïdentificeerd en doorverwezen naar de rechter.

Nieuwe wet om vrouwen zwaarder te straffen

In een poging om dit harde optreden verder door te voeren, legden de gerechtelijke en uitvoerende autoriteiten op 21 mei 2023 aan het parlement de ‘Wet ter ondersteuning van de cultuur van kuisheid en de hoofddoek’ voor. Volgens dit wetsontwerp zullen vrouwen en meisjes die zonder hoofddoek in openbare ruimtes en op sociale media verschijnen of die ‘een naakt lichaamsdeel tonen of dunne of strakke kleding dragen’, straffen riskeren die ernstige gevolgen zullen hebben voor hun mensenrechten, waaronder sociale en economische rechten. Het gaat hierbij om geldboetes, de inbeslagname van auto’s en communicatieapparatuur, rijverboden, inhouden van salaris en arbeidsvoorwaarden, ontslag op het werk en een verbod op toegang tot bankdiensten.

Het wetsontwerp bevat voorstellen om vrouwen en meisjes die zijn veroordeeld wegens het negeren van wetten over de hoofddoek ‘systematisch of in samenspraak met buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten’ tot 2 tot 5 jaar gevangenisstraf te veroordelen, reisverboden op te leggen en te dwingen om op een bepaalde locatie te blijven.

Managers van openbare instellingen en particuliere bedrijven die werknemers en klanten zonder hoofddoek binnen hun gebouwen toelaten, riskeren straffen variërend van sluitingen tot lange gevangenisstraffen en reisverboden.

Het wetsontwerp stelt ook een reeks sancties voor tegen atleten, artiesten en andere publieke figuren die de sluierwetten overtreden, waaronder een verbod op deelname aan professionele activiteiten, gevangenisstraffen, geseling en boetes.

Vernederende straffen

Op 23 juli 2023 stuurde een parlementaire commissie het herziene wetsontwerp, dat uit 70 artikelen bestaat, ter beoordeling naar het Iraanse parlement. De herziene tekst is niet openbaar gemaakt. Tegelijkertijd gebruikten de autoriteiten het islamitische Wetboek van strafrecht om vrouwen die zonder hoofddoek in het openbaar verschijnen, te vervolgen en vernederende straffen op te leggen. Amnesty International heeft vonnissen bekeken die in juni en juli 2023 tegen zes vrouwen zijn uitgevaardigd en die hen verplichten om therapie te volgen voor ‘een antisociale persoonlijkheidsstoornis’, om lijken te wassen in een mortuarium of om overheidsgebouwen schoon te maken.

Deze aanval op de rechten van vrouwen en meisjes vindt plaats op het moment dat functionarissen en staatsmedia haatdragende verklaringen verspreiden. Het niet dragen van een hoofddoek wordt een ‘virus’, ‘sociale ziekte’ of ‘stoornis’ genoemd. De keuze om zonder hoofddoek te verschijnen, stellen ze gelijk aan ‘seksuele verdorvenheid’.

Amnesty’s oproep

De Iraanse autoriteiten moeten de verplichte hoofddoek afschaffen en alle veroordelingen en straffen voor het negeren van de hoofddoekplicht vernietigen. Ook moeten alle aanklachten tegen iedereen die vervolgd wordt, worden ingetrokken. Iedereen die vastzit wegens het negeren van de verplichte hoofddoek moet onvoorwaardelijk worden vrijgelaten. De autoriteiten moeten afzien van hun plannen om vrouwen en meisjes te straffen voor het uitoefenen van hun recht op gelijkheid, privacy en vrijheid van meningsuiting, religie en levensovertuiging.

Internationale gemeenschap moet functionarissen verantwoordelijk stellen

‘De internationale gemeenschap mag niet toekijken hoe de Iraanse autoriteiten vrouwen en meisjes verder onderdrukken. De reactie van staten mag niet beperkt blijven tot sterk taalgebruik in publieke verklaringen en diplomatieke interventies. Ze moeten ook legale wegen nastreven om Iraanse functionarissen verantwoordelijk te houden voor het bevelen, plannen en plegen van wijdverbreide en systematische schendingen van de mensenrechten van vrouwen en meisjes door middel van de verplichte hoofddoek.’

‘Alle regeringen moeten er alles aan doen om vrouwen en meisjes te steunen die op de vlucht zijn voor vervolging op grond van hun gender en vanwege ernstige schendingen van de mensenrechten. Ze moeten ervoor zorgen dat ze toegang hebben tot snelle en veilige vluchtelingenprocedures en ze mogen in geen geval gedwongen worden teruggestuurd naar Iran’, aldus Agnès Callamard.