VN-lidstaten leggen België dit jaar op de rooster over de mensenrechtensituatie in ons land. Amnesty International fluistert de ondervragers van tevoren een aantal vragen en aanbevelingen in over prangende Belgische mensenrechtenkwesties.
Op 5 mei 2021 legt België voor de derde keer zijn “mondeling examen mensenrechten” af voor de Verenigde Naties, officieel Universal Periodic Review of UPR genoemd. België krijgt nadien geen puntenrapport, maar wel een reeks aanbevelingen om de mensenrechten nog beter te respecteren.
De eer om vragen te stellen is op de dag van het “mondeling examen” enkel weggelegd voor de VN-lidstaten. Amnesty International mag vooraf wel een analyse opsturen over wat er goed en fout loopt in ons land op het vlak van mensenrechten. We doen in onze analyse 36 concrete en meetbare aanbevelingen over 12 domeinen waar mensenrechten in België worden geschonden of onvoldoende beschermd.
Lees hier in het kort welke werkpunten en aanbevelingen Amnesty heeft voorgelegd aan de VN en de VN-lidstaten voor de Belgische regering.
Nooit eerder stapten zo veel landgenoten naar de politie om een klacht in te dienen wegens verkrachting. In 2019 werden 4.664 verkrachtingszaken geregistreerd (terwijl naar schatting 9 op de 10 slachtoffers geen aangifte doet). De bestrijding van seksueel geweld moet een prioriteit zijn voor België. Met de oprichting van zorgcentra na seksueel geweld en een opleiding voor magistraten werden al positieve stappen gezet, maar de kennis en de aanpak van seksueel geweld moeten op vele niveaus nog beter.
Opeenvolgende regeringen hebben zich voorgenomen om een nationaal actieplan tegen racisme en andere vormen van discriminatie op te stellen. Ons land boekt echter weinig vooruitgang. Tijd om er echt werk van te maken, want het aantal racismeklachten bij Unia stijgt al jaren op rij.
België moet zonder uitzondering de rechten van asielzoekers en migranten respecteren. Ons land moet onder meer garanderen dat er geen kinderen worden opgesloten om migratieredenen en dat er geen mensen worden teruggestuurd naar plaatsen waar ze gevaar lopen op ernstige mensenrechtenschendingen. Vorig jaar nog werd ons land door het Europees Hof van de Rechten van de Mens veroordeeld, omdat het onvoldoende de risico’s op ernstige mensenrechtenschendingen had ingeschat bij het terugsturen van mensen naar Soedan.
Ook oudere mensen in woonzorgcentra verdienen de best mogelijke gezondheidszorg. Tijdens de eerste coronagolf faalde de regering om dat te garanderen. Er moeten voldoende middelen en personeel ter beschikking worden gesteld voor ons gezondheidssysteem en voor de woonzorgcentra om de rechten van ouderen te allen tijde te kunnen respecteren.
De voorbije jaren stond het Waalse Gewest wapenhandel toe met oorlogvoerende partijen in Jemen. Nochtans is er overweldigend bewijs dat er met buitenlandse wapens oorlogsmisdaden worden gepleegd in Jemen, en dat de mensenrechten van de Jemenitische burgers ernstig worden geschonden. België moet stoppen met dergelijke wapenhandel en de levens van miljoenen Jemenitische burgers laten voorgaan op ongeoorloofde wapendeals.
Sinds 2017 worden transgender personen in België niet langer verplicht tot sterilisatie en een psychiatrisch onderzoek voor ze wettelijk van geslacht kunnen veranderen. Ons land zette daarmee een belangrijke stap op het vlak LGBTI+-rechten. Nu is het tijd om de overige obstakels weg te werken, zoals een relatief lange wachttijd, zodat de procedure voor gendererkenning snel, transparant en toegankelijk wordt.
Geen adequate dataverzameling, geen registratie van identiteitscontroles, onvoldoende training van agenten en geen expliciet verbod in de wet: de overheid schiet tekort in het nemen van maatregelen om etnisch profileren door de politie te bestrijden. Deze praktijk is discriminerend en hindert efficiënt politiewerk. Ook moeten het toezicht op de politie en hun interne monitoring beter, om willekeur bij ordehandhaving en drama’s na politieinterventies – zoals de dood van Jozef Chovanec – te vermijden.
De aanslagen in Brussel en Zaventem, nu vijf jaar geleden, onthulden hoe ingewikkeld de herstelprocedures waren voor slachtoffers van terrorisme in België. Ondanks wettelijke hervormingen, moeten slachtoffers nog steeds door een administratief kluwen om hun rechten te claimen. Complex en versnipperd is ook het Belgische beleid tegen terrorisme en “radicalisering”. Coördinatie, overzicht en systematische evaluatie van dat beleid zijn nodig om problemen op het vlak van mensenrechten weg te werken.
Al jaren kampt België met structurele problemen in de gevangenissen, waaronder overbevolking en verouderde infrastructuur. Deze leiden tot inhumane leefomstandigheden voor gedetineerden en moeilijke werkomstandigheden voor het personeel, en moeten snel worden aangepakt. Na 15 jaar praten over een nationaal preventiemechanisme om misbruik, mishandeling en foltering te voorkomen in alle plaatsen waar mensen van hun vrijheid worden beroofd, moet de regering dit eindelijk realiseren.
Of Belgische bedrijven al het mogelijke doen om mensenrechtenschendingen te voorkomen bij hun internationale activiteiten en in hun productieketen (bv. kinderarbeid of illegale sloop van woonwijken), hangt vandaag vooral af van hun goodwill. Het principe van ‘due diligence’ of ‘gepaste zorgvuldigheid’ over mensenrechten zou daarentegen een wettelijke plicht moeten zijn voor alle Belgische bedrijven.
Het in 2019 opgerichte federale mensenrechteninstituut moet een slagvaardig instituut worden dat, in tegenstelling tot nu, zich over alle mensenrechtenproblemen kan uitspreken en waar ook burgers terechtkunnen met klachten. België werd in het verleden meermaals op de vingers getikt wegens het ontbreken van een instituut dat toeziet op de bescherming en bevordering van alle mensenrechten, onder meer door de VN.
Met je steun aan Amnesty International help je de mensenrechten te beschermen. Ons onderzoeks- en lobbywerk naar aanleiding van de derde UPR van België is enkel mogelijk dankzij jouw hulp. Bedankt dat je helpt om onze mensenrechten in België te versterken!