Kroonprins Mohammed Bin Salman doet zijn uiterste best om als hervormer van Saudi-Arabië de geschiedenisboeken in te gaan. MAAR HIJ spreekt met twee tongen. de activisten die jarenlang voor de hervormingen hebben gevochten, worden in de cel gegooid of ZIJ en hun familie worden geïntimideerd met zware rechtszaken.

Decennialang was Saudi-Arabië zowat het enige land ter wereld waar vrouwen niet met de auto mochten rijden. Deze regel was één van de vele die Saudische vrouwen in een zeer afhankelijke en ondergeschikte positie duwen. Verzet bleef niet uit, ook al is het een gevaarlijke onderneming om weerstand te bieden tegen de Saudische autoriteiten. 

Loujain al-Hathloul, Iman al-Nafjan, Aziza al-Yousef en nog vele andere dappere vrouwenrechtenactivisten claimden via allerlei acties hun recht om achter het stuur te kruipen. De enen uitten hun onvrede via populaire blogs, anderen namen gewoon plaats in de bestuurdersstoel en posten hun rijavonturen op sociale media.  

Het duurde tot juni 2018 voordat Saudi-Arabië het rijverbod voor vrouwen ophief. Het had een onvervalste overwinning moeten worden voor alle activisten die zich jarenlang hiervoor hadden ingezet. Maar dat was buiten de Saudische autoriteiten gerekend. De autoriteiten pakten Loujain, Iman, Aziza en een tiental andere vrouwenrechtenactivisten op, een maand voordat ze voor het eerst zouden genieten van een onbezorgd ritje achter het stuur. 

Een paar maanden later werden ook Samar Badawi en Nassima al-Sada gearresteerd en opgesloten zonder enige aanklacht. Beide vrouwen zijn prominente mensenrechtenverdedigers. Ze waren eerder het slachtoffer van intimidatie door de autoriteiten en hadden een reisverbod gekregen vanwege hun mensenrechtenwerk.

Elf van de activisten die in mei 2018 waren opgepakt, bleven bijna een jaar in het ongewisse over de beschuldigingen tegen hen. Op 13 maart 2019 verschenen ze voor de strafrechter in Riyad en hoorden ze voor het eerst waarvan ze beschuldigd werden. Hun hoorzitting werd achter gesloten deuren gehouden. Diplomaten en journalisten waren niet welkom. 

De aanklachten zijn ronduit absurd. Sommige vrouwen werden aangeklaagd vanwege ‘het opzoeken van contact met buitenlandse media, medeactivisten en internationale organisaties’ (zoals Amnesty International), anderen van ‘het bevorderen van de rechten van vrouwen’ of ‘het oproepen tot de beëindiging van het mannelijke voogdijsysteem’.

Verschillende activisten werden intussen vrijgelaten onder voorwaarden. Iman en Aziza zitten voorlopig niet langer in de cel. Ze blijven echter aangeklaagd en riskeren nog altijd een celstraf. Ze mogen niet publiekelijk over hun zaak spreken. 

Loujain zat 1001 dagen opgesloten, in erbarmelijke omstandigheden. Verschillende keren plaatsten de gevangenisautoriteiten haar in eenzame afzondering in een isoleercel. Contact met haar familie en haar advocaat werd haar regelmatig geweigerd. Loujain getuigde ook gefolterd en seksueel misbruikt te zijn in de gevangenis. Op 26 oktober 2020 ging ze twee weken in hongerstaking om te protesteren tegen de omstandigheden van haar gevangenschap. 

Op 10 februari 2021 mocht Loujain de gevangenis verlaten. Maar ze mag de komende vijf jaar het land niet uit. Nog vijf jaar lang kan ze haar broer en zussen in het buitenland niet in de armen sluiten. Ze mag ook haar socialemediakanalen niet gebruiken, die ze voorheen inzette om actie te voeren. Haar veroordeling wegens "het promoten van vrouwenrechten", eind 2020 uitgesproken door een antiterrorismerechtbank die berucht is om oneerlijke rechtspraak, staat nog  overeind. Amnesty blijft opkomen voor échte vrijheid voor Loujain.

Samar en Nassima kwamen beiden vrij in juni 2021, nadat ze hun straf hadden uitgezeten. De twee vrouwen, mama's van respectievelijk twee en drie kinderen, werden jarenlang onterecht opgesloten door de Saudische autoriteiten, ver weg van hun geliefden. Nassima werd ongeveer een jaar in een isoleercel vastgehouden.

Tijdens de eerste drie maanden van hun gevangenschap werden een aantal van de vrouwenrechtenactivisten vastgehouden in een officieuze gevangenis op een onbekende plaats. Ze mochten hun familie niet zien en mochten geen advocaat spreken. Minstens tien vrouwelijke mensenrechtenverdedigers ondergingen toen foltering, seksueel misbruik en andere vormen van mishandeling. 

Een ondervrager probeerde één van de vrouwen mentaal onderuit te halen, toen hij tegen haar loog dat haar naaste familieleden overleden waren. Een maand lang werd ze in die vreselijke waan gehouden. Twee andere vrouwen werden door hun ondervragers gedwongen met elkaar te kussen. Nog anderen werden gefolterd met elektrische schokken.