Moedersterfte kan worden voorkomen door fysiek toegankelijke, betaalbare en kwalitatieve gezondheidszorg. Moedersterfte is niet alleen een medisch probleem. Het is eerst en vooral een mensenrechtenschending. De mensenrechten die hier worden miskend, zijn het recht op het leven en het recht op de hoogst mogelijke standaard van gezondheidszorg.

Het verband tussen moedersterfte en armoede is overduidelijk. Wie arm is, loopt een veel groter risico dan wie welgesteld is. Als een vrouw moet betalen voor medische zorgen zal zij geen beroep doen op die zorgen wanneer ze er het geld niet voor heeft. In arme gebieden of op het platteland zijn er bovendien weinig kraamklinieken. Arme vrouwen kunnen zich de verplaatsingskosten naar de dichtstbijzijnde hulppost of niet veroorloven. Vaak zijn vrouwen onvoldoende geïnformeerd over de gezondheidsrisico’s van een bevalling en over medische hulp.

Ook op andere manieren worden vrouwen beknot in hun vrijheid en de uitoefening van hun mensenrechten. Gedwongen kindhuwelijken bijvoorbeeld leiden vaak tot zwangerschap op al te jonge leeftijd, met alle gevolgen vandien. Vrouwelijke genitale verminking kan zorgen voor complicaties bij de geboorte. Partnergeweld, straffeloosheid van verkrachting en genderdiscriminatie dragen allen bij tot de kwetsbaarheid van vrouwen voor moedersterfte. Ook onveilige abortussen leiden tot de dood.

Niet alleen lopen arme vrouwen meer risico op moedersterfte. Moedersterfte zorgt voor meer armoede. Vele families zijn immers voor hun overleven afhankelijk van het werk van vrouwen: zij zorgen voor de kinderen, zij zorgen voor brood op de tafel. Als de moeder niet meer aanwezig is, lijdt heel de familie daaronder.

Het recht van vrouwen om hun seksuele en reproductieve leven te controleren, moet worden erkend en beschermd. Vrouwen hebben het recht om zelf te bepalen met wie, wanneer en hoe ze intieme relaties aangaan. Ze hebben het recht op informatie over en toegang tot contraceptie. Ze hebben het recht op bescherming. Hun stem moet worden gehoord.

Zuid-Afrika

Zuid-Afrika kent een onaanvaardbaar hoge moedersterfte. Ondanks verbeteringen vanaf 2011, steeg het aantal meisjes en vrouwen dat sterft tijdens of kort na een bevalling dramatisch sinds 2000. Per 100.000 geboortes sterven er 269 moeders. Experten zeggen dat 60 procent van de moedersterfte kan worden vermeden.

Vrouwen gaan niet naar prenatale controles en verzorging door een gebrek aan informatie of door transportproblemen. 

Een vrouw uit een afgelegen regio van KwaZulu-Natal beschrijft hoe ze geen andere optie had dan te reizen in een pick-up: “Het is lastig omdat de kiezelweg heel hobbelig is, wat zeer oncomfortabel is voor zwangere vrouwen. Maar ik kan er niets aan doen, ik moet gewoon de situatie aanvaarden.”  

Bovendien zijn veel zwangere vrouwen bang voor HIV-tests. Mensen die leven met HIV worden enorm gestigmatiseerd en dikwijls gaat het zorgend personeel niet confidentieel om met de HIV-status van moeders en meisjes. 

Update: Zuid-Afrika heeft intussen wel stappen ondernomen om de situatie van toekomstige moeders te verbeteren. Zo is het hospitaal in Mhkondo nu in plaats van twee dagen per week elke dag open. Dit verhoogt de toegankelijkheid tot de prenatale zorgen in belangrijke mate. Amnesty International verwelkomt deze maatregel en moedigt de Zuid-Afrikaanse autoriteiten dan ook aan om verdere stappen in die richting te ondernemen.