Essentiele feiten over abortus

DIT ZIJN DE FUNDAMENTELE FEITEN OVER ABORTUS DIE IEDEREEN HOORT TE KENNEN:

1. MENSEN HEBBEN VOORTDUREND ABORTUSSEN, WAT DE WET OOK ZEGT

Miljoenen mensen beslissen elk jaar een zwangerschap af te breken: een op de vier zwangerschappen eindigt met een abortus.

En of abortus nu legaal is of niet, mensen blijven om een abortus vragen en doen geregeld een beroep op diensten die abortussen uitvoeren. Volgens het Guttmacher Institute, een Amerikaanse non-profitorganisatie voor reproductieve gezondheid, is het abortuscijfer in landen die abortus volledig verbieden of alleen toelaten om het leven van de vrouw te redden 37 op 1.000 mensen; in landen waar abortus breed wordt toegestaan, is dat 34 op 1.000. Het verschil tussen beide is niet eens statistisch relevant.

Abortussen die worden uitgevoerd door dokters of opgeleide zorgverleners in goede, hygiënische omstandigheden, behoren tot de veiligste medische ingrepen die er zijn, veiliger zelfs dan een bevalling.

Als regeringen de toegang tot abortus beperken, zijn mensen verplicht hun toevlucht te nemen tot clandestiene, onveilige abortussen, vooral degenen die zich geen reis of een privé-behandeling kunnen veroorloven.

2. ABORTUS STRAFBAAR MAKEN, STOPT ABORTUSSEN NIET, MAAR MAAKT ZE MINDER VEILIG

Vrouwen en meisjes verhinderen om een abortus te ondergaan, neemt hun behoefte eraan niet weg. Pogingen om abortus te verbieden of te beperken halen dus niets uit om het aantal abortussen te verminderen. Ze dwingen mensen alleen maar op zoek te gaan naar onveilige abortussen.

Een onveilige abortus wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gedefinieerd als “een ingreep om een ongewilde zwangerschap te beëindigen, uitgevoerd door personen die niet over de noodzakelijke competenties beschikken of in een omgeving die niet voldoet aan de minimale medische normen, of beide.”

De WHO schat dat jaarlijks in de wereld 25 miljoen onveilige abortussen worden uitgevoerd, het overgrote deel ervan in ontwikkelingslanden.

In tegenstelling met een legale abortus, die wordt uitgevoerd door een opgeleide medische zorgverlener of arts, kan een onveilige abortus fatale gevolgen hebben. Onveilige abortussen zijn een van de vijf belangrijkste doodsoorzaken van moedersterfte in de wereld, en de oorzaak van nog eens vijf miljoen veelal vermijdbare handicaps, volgens de WHO.

3. BIJNA ELK OVERLIJDEN EN LETSEL DOOR EEN ONVEILIGE ABORTUS IS TE VOORKOMEN

Overlijdens en verwondingen als gevolg van onveilige abortussen kunnen worden voorkomen. Toch zijn dergelijke overlijdens schering en inslag in landen waar de toegang tot abortus beperkt wordt of helemaal verboden is. Want vrouwen en meisjes die daar ongewenst zwanger zijn en daarom een abortus nodig hebben, kunnen er geen krijgen op een legale manier.

In landen met dergelijke beperkingen voorziet de wet gewoonlijk in strikte uitzonderingen op de wetgeving die abortus strafbaar stelt. Onder meer wanneer de zwangerschap het gevolg is van verkrachting of incest, of in gevallen van ernstige en dodelijke schade aan de foetus, of wanneer het leven of de gezondheid van de zwangere persoon in gevaar is. Slechts een klein percentage van alle abortussen valt onder die categorieën, dus zijn de meeste vrouwen en meisjes die onder deze beperkende abortuswetten leven zijn verplicht op zoek te gaan naar een onveilige abortus, en moeten ze dus hun gezondheid en hun leven op het spel zetten.

Deze abortuswetten benadelen vooral wie al achtergesteld is en niet de middelen heeft om een veilige en legale abortus in een ander land of met een privé-behandeling te ondergaan. Het gaat onder meer om vrouwen en meisjes met een laag inkomen, vluchtelingen en migranten, adolescenten, lesbische, biseksuele vrouwen en meisjes, transgender of gender non-conforme personen, en vrouwen uit minderheden en inheemse bevolkingsgroepen.

Staten kunnen moedersterfte en verwondingen bij zwangerschappen voorkomen, in de eerste plaats door het mogelijk te maken dat mensen seksuele opvoeding krijgen, dat ze effectieve voorbehoedmiddelen kunnen gebruiken, dat ze op een veilige en legale manier een abortus kunnen laten uitvoeren, en dat ze tijdig verzorging kunnen krijgen als zich complicaties voordoen.

In landen waar de toegang tot geboortebeperking beperkt is, blijken de abortuscijfers hoger te zijn. De cijfers zijn lager waar mensen, ook adolescenten, geïnformeerd zijn over en toegang hebben tot moderne methoden voor contraceptie en waar een uitgebreide seksuele opvoeding beschikbaar is en er veilige en legale abortussen om een brede waaier van redenen mogelijk zijn.

4. VEEL LANDEN BEGINNEN HUN ABORTUSWETTEN TE VERSOEPELEN

In de laatste 25 jaar hebben meer dan 50 landen hun wetten gewijzigd om de toegang tot abortus te verruimen. Soms werd daarbij expliciet erkend dat toegang tot veilige abortus van vitaal belang is voor de bescherming van het leven en de gezondheid van vrouwen. Ierland voegde zich bij deze groep landen op 25 mei 2018, toen in een referendum, waar lang naar uitgekeken was, de Ierse bevolking met een overweldigende meerderheid het bijna totale grondwettelijke verbod op abortus naar de prullenmand verwees.

Ondanks de trend naar wetswijzigingen om overlijdens en verwondingen te voorkomen, blijven sommige landen, zoals Nicaragua en El Salvador, draconische en discriminerende wetten hanteren die abortus in vrijwel alle omstandigheden verbieden. Van alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd in de wereld leeft 40% in landen met zeer strenge abortuswetten, of waar abortus wettelijk mag maar niet beschikbaar noch verkrijgbaar is, zegt de WHO. In deze landen is abortus verboden of alleen toegestaan onder zeer beperkte omstandigheden, en waar abortus legaal is, is die vanwege de vele praktische hindernissen niet toegankelijk.

Zelfs in landen waar legale abortus breder toegankelijk is, kunnen zwangere personen nog op heel wat beperkingen en obstakels stuiten, zoals de kostprijs, tendentieuze adviezen, verplichte wachtperiodes. De WHO heeft een technisch handboek gepubliceerd waarmee overheden dergelijke hinderpalen kunnen identificeren en verwijderen.

5. ABORTUS STRAFBAAR MAKEN OF BEPERKEN, BELET DOKTERS BASISZORG TE VERLENEN

Criminalisering en wetten die abortus beperken, verhinderen dat gezondheidswerkers en artsen hun job naar behoren uitoefenen en de beste gezondheidszorgen verlenen aan hun patiënten, in overeenstemming met de goede medische praktijken en hun professionele, ethische verantwoordelijkheden.

Criminalisering van abortus resulteert in een remmend effect, waarbij medisch personeel de grenzen van de wet niet kent en de beperkingen misschien strikter toepast dan de wet vereist. Persoonlijke opvattingen, een stigma rond abortus, negatieve stereotypen over vrouwen en meisjes, de angst voor strafrechtelijke verantwoordelijkheid, en nog andere redenen kunnen daarbij een rol spelen.

Criminalisering weerhoudt vrouwen en meisjes er ook van nazorg te vragen als zich complicaties voordoen als gevolg van een onveilig uitgevoerde abortus, of voor andere problemen in verband met de zwangerschap.

Claire Malone, een jonge Ierse vrouw die al twee kinderen had, legde voor Amnesty International Ierland een aangrijpende getuigenis af over hoe haar recht op gezondheid ondergraven werd omdat ze geen abortus kon krijgen door de strikte abortuswetgeving in haar land.

Claire heeft een aantal complexe en levensbedreigende gezondheidsproblemen, waaronder een aangeboren hartafwijking (pulmonalisatresie) en een abnormaal hoge bloeddruk in de longen (pulmonale hypertensie). Een van haar longen werd in 2014 verwijderd. Als een vrouw in haar medische toestand zwanger wordt, loopt ze ernstig risico om tijdens de zwangerschap zwaar ziek te worden of zelfs te sterven. Claire wist dat en ze vroeg dus de zwangerschap af te breken, maar haar dokters weigerden, omdat de wet hen dat verbood.

“Mijn dokters zegden me dat ze mijn zwangerschap niet konden afbreken omdat mijn leven op dat ogenblik niet in gevaar was, en daarmee was de kous af. Ik weet dat zij door de wet gebonden zijn. Maar ik voelde dat als ik zou wachten tot ik er zo slecht aan toe was dat ik kon doodgaan, het hoe dan ook te laat zou zijn. En waarom is een risico voor mijn gezondheid, hoe ernstig ook, niet genoeg? Hoeveel meer moet ik doorstaan voor mijn dokters me mogen behandelen?”

6. NIET ALLEEN CISGENDER VROUWEN EN MEISJES HEBBEN EEN ABORTUS NODIG

Het zijn niet alleen cisgender vrouwen en meisjes (vrouwen en meisjes die de vrouwelijke sekse toegewezen kregen bij hun geboorte) die nood kunnen hebben aan een abortus, maar ook intersekse mensen, transgender mannen en jongens, en personen met andere genderidentiteiten die de reproductieve capabel zijn om zwanger te worden.

Voor deze mensen en groepen is een van de belangrijkste hinderpalen op de weg naar een abortus dat zij geen toegang hebben tot gezondheidszorg. Zij die wel toegang hebben tot gezondheidszorg, kunnen met stigma’s en vooroordelen te maken krijgen, en met de veronderstelling dat zij geen toegang hoeven te hebben tot contraceptie en tot informatie en diensten in verband met abortus.

In bepaalde situaties melden 28% transgender en gender non-conforme personen dat ze te maken hebben met pesterijen in een medische context; 19% meldt dat hen alle medische zorg is geweigerd omdat ze transgender zijn. De aantallen zijn nog hoger in gekleurde gemeenschappen. Dat is te wijten aan heel wat factoren die op elkaar ingrijpen, van armoede, ras en intersectionele discriminatie.

Voorstanders van seksuele en reproductieve rechten en activisten voor LGBTI-rechten voeren campagne om de bewustwording hierover te vergroten en de toegang tot abortus mogelijk te maken voor iedereen die er nood aan heeft, zonder enige discriminatie op welke grond ook.

7. ABORTUS CRIMINALISEREN IS VORM VAN DISCRIMINATIE, DIE STIGMATISERING VERSTERKT

Ten eerste is de weigering om medische diensten te verlenen, waaronder diensten voor reproductieve gezondheid die slechts bepaalde personen nodig hebben, een vorm van discriminatie.

Het comité voor het VN-Verdrag over de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (CEDAW) heeft altijd gesteld dat restrictieve abortuswetten een discriminatie van vrouwen inhouden. Dat is van toepassing op alle vrouwen en personen die zwanger kunnen worden. Het CEDAW-comité heeft immers bevestigd dat de CEDAW-bescherming en de daarmee verband houdende verplichtingen van staten, op alle vrouwen van toepassing zijn, en daarom ook gelden voor discriminatie van vrouwen die lesbisch, biseksueel en/of transgender zijn, vooral gezien de specifieke vormen van genderdiscriminatie waar zij mee geconfronteerd worden.

Ten tweede is het stigma rond abortus en genderstereotypering nauw verbonden met de criminalisering van abortus en andere beperkende abortuswetten en maatregelen.

Alleen al de perceptie dat abortus onwettig of immoreel is, leidt tot de stigmatisering van vrouwen en meisjes door onder meer gezondheidswerkers, familieleden en justitie. Als gevolg daarvan riskeren vrouwen en meisjes die een abortus willen discriminatie en pesterijen. Sommige vrouwen meldden dat ze werden misbruikt en vernederd door zorgverleners bij het zoeken naar mogelijkheden om een abortus te ondergaan of naar verzorging na een abortus.

8. TOEGANG TOT VEILIGE ABORTUS IS EEN MENSENRECHT

De toegang tot veilige abortus is een mensenrecht. Volgens internationale mensenrechtenverdragen heeft iedereen het recht op leven, het recht op gezondheid en het recht om vrij te zijn van geweld, discriminatie en foltering en wrede, onmenselijke en vernederende behandeling.

Wetgeving over mensenrechten stelt duidelijk dat beslissingen over jouw lichaam alleen maar door jou genomen kunnen worden: dat is het lichamelijke zelfbeschikkingsrecht.

Mensen dwingen een ongewenste zwangerschap te dragen of ze dwingen hun toevlucht te nemen tot een onveilige abortus, is een schending van hun mensenrechten, waaronder het recht op privacy en op lichamelijke zelfbeschikking.

In veel gevallen riskeren zij die die niet anders kunnen dan een onveilige abortus te ondergaan ook vervolging en een straf, onder meer opsluiting. Ze kunnen ook geconfronteerd worden met wrede, onmenselijke en vernederende behandeling en discriminatie bij – of zelfs uitsluiting van - de levensnoodzakelijke verzorging na een abortus.

Daarom is er een fundamenteel verband tussen de toegang tot abortus en de bescherming en het doen naleven van de mensenrechten van vrouwen, meisjes en andere personen die zwanger kunnen worden, en dus het bereiken van sociale en gendergerechtigheid.

Amnesty International vindt dat alle mensen vrij moeten zijn om hun lichamelijke zelfbeschikkingsrecht uit te oefenen en zelf te beslissen over hun reproductieve leven, onder andere of en wanneer zij kinderen willen. Het is van essentieel belang dat wetten met betrekking tot abortus de mensenrechten van zwangere personen respecteren, beschermen en verwezenlijken, en hen niet dwingen hun toevlucht te nemen tot onveilige abortussen.

Lees het uitgebreide standpunt van Amnesty International over abortus