Wreedheden IS gevoed door jarenlange roekeloze wapenhandel

In een nieuw rapport Taking Stock: The arming of Islamic State beschrijft Amnesty International hoe IS-strijders wapens gebruiken die gemaakt en ontworpen zijn in tenminste 25 landen waaronder Rusland, China, Verenigde Staten en verschillende EU-landen waaronder ook België. IS heeft die vooral gestolen uit Iraakse wapendepots. Amnesty baseert zich in het rapport onder meer op duizenden door experts geverifieerde videobeelden en foto's.

Enorme wapenstromen naar Irak

"Een slechte regelgeving, gekoppeld aan een decennialange afwezigheid van toezicht op de enorme wapenstroom naar Irak, vormden een buitenkans voor IS en andere gewapende groepen, die toegang kregen tot een ongeziene vuurkracht", zegt Patrick Wilcken van Amnesty International. "Het is belangrijk dat landen hun lessen trekken uit de fouten van het verleden en dringend maatregelen nemen om de verspreiding van wapens in Irak, Syrië, en andere onstabiele landen of regio's af te remmen."

De enorme hoeveelheid wapens die door IS zijn buitgemaakt of illegaal verkregen, stellen hen in staat om gruweldaden te plegen. Standrechtelijke executies, martelingen, ontvoeringen en gijzelingen zorgen dat steeds meer mensen op de vlucht slaan.

Het uitgebreide arsenaal aan geavanceerde wapens waarover IS beschikt maakt pijnlijk duidelijk hoe roekeloze wapenhandel grootschalige gruweldaden kan voeden.
Uit het rapport blijkt dat IS wapens en munitie gebruikt uit 25 verschillende landen. Het grootste gedeelte is echter afkomstig uit de VS, Rusland en andere voormalige Sovjetstaten. Het grootste deel maakte IS buit uit de Iraakse militaire voorraden, die sinds de jaren zeventig zijn opgebouwd.

Vooral in de late jaren 1970 en de vroege jaren1980 groeide de wapenvoorraad van het Iraakse leger aanzienlijk, vooral tijdens de Iraans-Iraakse oorlog. Minstens 34 landen voorzagen Irak toen van wapens. Van die 34 waren er 28 die ook wapens leverden aan Iran. Bovendien ontwikkelde zich onder toenmalig president Saddam Hoessein in Irak een stevige nationale wapenindustrie, die kleinere wapens, mortieren en artilleriegranaten produceerde.

Na de Iraakse invasie in Koeweit, in 1990, nam de wapenexport naar Irak af tot 2003, als gevolg van het VN-wapenembargo. Maar tijdens en na de door de Amerikanen geleide inval in Irak stroomden de wapens het land weer binnen. Honderdduizenden van die wapens raakten zoek en zijn tot op vandaag nog altijd spoorloos. Het gevolg van onvoldoende beveiliging en controle door de internationale coalitie en het Iraakse leger.

De recente pogingen tot heropbouw van het Iraakse leger bracht opnieuw een massale instroom van wapens naar Irak op gang. Tussen 2011 en 2013 ondertekenden de Verenigde Staten voor miljarden dollars aan contracten voor de levering van 140 M1A1 Abrams-tanks, F 16 gevechtsvliegtuigen, 681 draagbare Stinger-luchtdoelraketten, Hawk-luchtafweerraketten en ander wapentuig. In 2014 had de VS al voor meer dan 500 miljoen dollar kleinere wapens en munitie aan Irak geleverd.

Amnesty's aanbevelingen

Er moeten dringend maatregelen worden genomen om de proliferatie van wapens in Irak, Syrië en andere onstabiele landen en gebieden in de toekomst aan banden te leggen.
Amnesty International roept alle landen op een wapenembargo in te stellen tegen zowel de Syrische regeringstroepen als de gewapende verzetsgroepen die betrokken zijn bij oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en andere ernstige schendingen van de mensenrechten.

Wapenexport naar Irak mag alleen na een strikte risicoanalyse, zoniet moeten de exporterende landen de transacties afblazen. Bovendien moet elke staat die overweegt wapens te leveren aan gewapende groepen in Irak zwaar investeren in controles voor en na levering, in training en in monitoring, overeenkomstig de internationale normen voor het beheer en gebruik van dergelijke wapens.

Lees het Engelstalige persbericht Iraq: ‘Islamic State’ atrocities fuelled by decades of reckless arms trading.

Download het rapport Taking Stock: The Arming of Islamic State