“We moeten dringend meer praten met wie het niét met ons eens is”

“We moeten dringend meer praten met wie het niét met ons eens is”

Blog

“We hebben de neiging te spreken met wie het met ons eens is. Maar het is tijd om veel meer te praten met wie het niét met ons eens is. We have to reach out.” Amnesty’s ‘grote baas’ Salil Shetty noemt dat een van de uitdagingen waar onze mensenrechtenorganisatie vandaag voor staat. 

Salil Shetty was op 12 en 13 mei te gast in het Brusselse hoofdkwartier van de Belgische afdelingen van Amnesty International. Voor een interview maakte hij graag wat tijd vrij. 

De 56-jarige Indiër staat sinds 2010 aan het hoofd van Amnesty. “Een groot privilege” vindt hij het om een beweging voor de mensenrechten met meer dan zeven miljoen leden te mogen leiden. “Maar er zijn zeven miljard mensen in de wereld. We hebben dus nog veel werk voor de boeg”, lacht hij. Maar als hij het over de “uitdagende tijden” heeft waarin we nu leven, is hij bloedserieus. 

Bent u pessimistisch of ziet u ook lichtpunten?  

Salil Shetty: “Ze stellen me vaak die vraag: gaat het nu slechter of beter met de mensenrechten? Het antwoord hangt af van de tijdsspanne die je bekijkt. Sinds 1961, toen Amnesty werd opgericht, zijn we er geweldig op vooruitgegaan. Veel zaken vinden we nu vanzelfsprekend – vrouwenrechten, LGBT-rechten, toegang tot onderwijs en informatie… Maar de laatste tien jaar stellen we vast dat het bergaf is gegaan. Toen ik als secretaris-generaal begon in 2010 barstte de Arabische Lente los, wat ons vervulde met enorme hoop. Maar het klimaat sloeg daarna om. De klok is teruggedraaid.” 

Salil Shetty en Didier Reynders, minister van Buitenlandse Zaken (c) Eric Rousseau

SALIL SHETTY 

  • Geboren 3 februari 1961 in Bangalore (India)
  • Zijn vader was journalist en een bekende activist voor de rechten van de Dalit (onaanraakbaren); zijn moeder was als advocate actief in de strijd voor vrouwenrechten. 
  • Hij begon zijn lange loopbaan als activist in de strijd tegen armoede en onrechtvaardigheid. 
  • 1998-2003: directeur van ngo Action Aid 
  • 2003-2010: directeur van de Millennium Campagne van de VN  
  • Sinds juli 2010 de (achtste) secretaris-generaal van Amnesty International

Moet Amnesty zich aanpassen aan deze veranderingen? 

Salil Shetty: “Dat doen we. Het hangt er natuurlijk van af wat je onder ‘aanpassen’ verstaat. Ik zat in Nederland samen met politici, vlak voor de verkiezingen. Politici van de belangrijkste centrumpartijen hoorde ik er extremistische, populistische standpunten verkondigen. Het is overal in de wereld hetzelfde: wie zich als belangrijke centrumpartij aangevallen voelt door extremistische opinies en partijen die aan populariteit winnen, gaat zich aanpassen en neemt een deel van die extremistische standpunten en argumenten (tegen moslims, vluchtelingen, mensenrechten onder meer) over. Dat is een gevaarlijk soort aanpassing. 

“Amnesty heeft zich altijd aangepast. Zo zijn we relevant gebleven, ook na 56 jaar. We hebben een heel traject afgelegd: van de start met politieke gevangenen over foltering en de doodstraf naar de sociale, economische en culturele rechten. We bestrijken nu het hele spectrum van de mensenrechten. Een nieuwe uitdaging voor ons vandaag is de impact van de nieuwe technologie op mensenrechten. We moeten dat aanpakken, want technologie biedt zowel kansen, maar vormt tegelijk een bedreiging.” 

U hebt een meer gedecentraliseerde organisatievorm bij Amnesty doorgedrukt, wat nogal wat stof deed opwaaien. Hoe kijkt u daar nu op terug? 

Salil Shetty: “In 2010, bij het begin van de Arabische lente, waren we niet ter plaatse. Vandaag hebben we in alle regio’s van de wereld kantoren en zijn we er wel meteen bij, als er ergens een crisis uitbreekt. Een tweede pluspunt is dat als we nu over een regio iets zeggen, dat gebeurt door mensen uit die regio zelf. Want Amnesty kreeg vroeger wel eens het verwijt dat het te westers was. Dat kunnen ze nu niet meer zeggen.” 

Mogen we zeggen dat u Amnesty “geglobaliseerd” hebt? 

Salil Shetty: “Ja, de bedoeling was van Amnesty International een echt globale, wereldwijde organisatie te maken. Maar het zijn niet alleen de stafmedewerkers maar vooral de leden en activisten aan de basis die alle werelddelen moeten vertegenwoordigen. Met onze nieuwe strategische doelstellingen mikken we op 25 miljoen activisten. Dat zijn er dus 18 miljoen meer dan vandaag. Een zeer ambitieus streefdoel, geef ik toe. 

“Nieuwe media en technologie moeten ons daarbij helpen. De respons op onze MOOC, onze online cursus mensenrechten, is verbluffend. Een enorm aantal cursisten volgt die, overal in de wereld, ook op plaatsen die je niet zomaar verwacht, zoals Saoedi-Arabië, Egypte, Nigeria, …. Dat toont dat er een grote vraag is, niet enkel naar de cursus, maar vooral naar de hoop waar Amnesty voor staat. 

“Activisten onderschatten vaak de impact die ze hebben. Als ze in hun hoekje of met hun lokale groep hun ding doen, zien ze de volle kracht van Amnesty niet. Maar de brieven die ze schrijven en soms naar de duisterste uithoeken van de wereld sturen, maken wel degelijk een verschil. We zijn soms kritisch over onze briefschrijverij, maar je moet de mensen eens horen die de brieven ontvangen.” 

Hoe gaan we om met de Trumps van deze wereld? 

Salil Shetty: “Trump, Erdogan, Duterte, .… Ze gaan op dezelfde manier te werk. Ze creëren een ‘wij’ en een ‘zij’ en maken van ‘zij’ de zondebokken, waar we vanaf moeten geraken om onze problemen op te lossen. 

“Onze analyse is niet zo verschillend van die van Trump & co. Wij zeggen ook dat het systeem gefaald heeft, dat de ongelijkheid toeneemt, dat de globalisering winnaars en verliezers oplevert en dat de verliezers aan hun lot worden overgelaten. Maar onze oplossingen zijn totààl tegengesteld aan die van hen. 

“Hoe ze aan te pakken? Zoals we het altijd doen. Met goed onderbouwde feiten naar het publiek trekken, mobiliseren. En daarbij moeten we buiten onze vertrouwde kring van leden en sympathisanten treden. We mogen niet blijven hangen bij wie het met ons eens is, maar we moeten veel meer praten met wie het niet met ons eens is. Anders dreigen we zelfvoldaan te worden.” 

Je vroeg me of ik hoopvol ben? ‘You can’t fool all the people all of the time’, zei John F. Kennedy. Zonder inhoud hou je het op de lange termijn niet vol. Op de korte en middellange termijn zijn de mensenrechten wel in de verdrukking, ja. Maar het verzet daartegen neemt ook toe. Sinds Trump aan het bewind is, sprong het aantal volgers van onze Twitter-account in de VS van 1 miljoen naar 3 miljoen.” 

Heeft u nog een boodschap voor onze Amnesty-activisten? 

Salil Shetty: “We zijn trots op het mensenrechtenwerk dat Amnesty in België verricht, zowel de Vlaamse als de Franstalige vleugel. Ik volg natuurlijk niet op de voet wat jullie activisten in België doen, maar ik merk wel de gevolgen, in Congo of Burundi of op andere plaatsen.  

“Onze gedegen research, feitenkennis en juridisch onderbouwde analyses zijn belangrijke troeven. Maar het unieke van Amnesty is dat het een organisatie van mensen is, een massabeweging. Die twee componenten leveren een buitengewone combinatie op. 

“Toen Amnesty 50 werd, in 2011, vroegen we Aung San Suu Kyi om een boodschap. ‘Mijn boodschap’, zei ze, ‘is dat Amnesty zou moeten sluiten. Jullie doel is bereikt, ik ben vrij, mijn land wordt democratisch en de tijden veranderen…’   

“Ik wou dat ze gelijk had. Helaas, we leven in een tijd waarin meer dan ooit nood is aan een organisatie als Amnesty International. En het zijn de activisten aan de basis die onze organisatie draaiend houden. Daarom, aan iedereen: van harte dank.” 

Auteur: 
Jimmy Martens
hier niet op duwen