VN: VN-wapenembargo tegen Congo mag niet versoepeld worden

Het recent getekende Vredesakkoord van Goma is volgens de VN-Veiligheidsraad een aanleiding om het wapenembargo op een aantal cruciale punten te versoepelen. Op deze aankondiging is met grote bezorgdheid gereageerd door een coalitie van mensenrechten- en ontwikkeling-ngo's. Een dergelijke versoepeling kan schadelijke gevolgen hebben voor de bescherming van de mensenrechten in Congo en de terugkeer van vrede en stabiliteit in het door oorlog geteisterde oosten van het land.

De vredesbewegingen en ngo's roepen de VN- Veiligheidsraad op om eerst de naleving van het Vredesakkoord van Goma en het gedrag van het Congolese leger (FARDC) te beoordelen, alvorens een besluit te nemen over een eventuele versoepeling of opheffing van het embargo.

Het huidige wapenembargo is niet van toepassing op wapenleveranties aan het FARDC of de VN-vredesmacht, de MONUC, aangezien zij via gecontroleerde invoerpunten aan wapens en munitie geraken. Het is uitsluitend gericht op het reguleren van ongecontroleerde wapenstromen van buitenaf. Het embargo vermindert op die manier de kans dat wapens terecht komen bij milities die actief zijn op Congolees grondgebied. Binnen het FARDC zijn er echter ook nog een aantal ongecontroleerde entiteiten actief. Het is daarom essentieel om scherpe controles uit te oefenen over de eindbestemming van geïmporteerde wapens en munitie. De ngo-coalitie roept de Congolese autoriteiten en de MONUC daarom op om met spoed mechanismen van controle, registratie en verificatie te versterken.

Het vredesproces is nog uiterst fragiel en ook de uitvoering van het Vredesakkoord van Goma, dat nog door het Congolese parlement goedgekeurd moet worden, staat nog in de kinderschoenen. Het is op dit moment niet zeker of het afgekondigde staakt- het- vuren stand houdt. Met het oog op deze onzekerheid, lijkt het onverantwoordelijk om de voorwaarden in het bestaande embargo in te trekken of te wijzigen. Daarnaast is het aangewezen om elke beslissing omtrent het embargo eerst in nauw overleg met de Gemengde Technische Vrede en Veiligheidscommissie, die zal toezien op de uitvoering van het vredesakkoord, te bespreken.

De ngo's en vredesbewegingen betwijfelen dat het huidige embargo de opbouw van een effectief Congolees eenheidsleger zou belemmeren. Dit embargo staat de Congolese regering namelijk toe om wapens te importeren. Verder wijzen deze organisaties erop, dat een verbeterde toegang tot wapens weinig zal bijdragen aan het omvormen van het FARDC in een goed getraind en goed functionerend leger. Om het functioneren en de geloofwaardigheid van het Congolese leger te verbeteren zijn er veeleer maatregelen nodig om commando structuren te verbeteren, corruptie te bestrijden, betere operationele training te geven en milities en gewapende structuren verder in de formele legerstructuren te integreren. Het is ook van fundamenteel belang om de straffeloosheid ten aanzien van mensenrechtenschendingen door het leger kordaat aan te pakken. Zulke maatregelen zijn veel belangrijker voor het functioneren van het leger dan de toegang tot wapens te vergroten. Deze maatregelen zijn prioritair bij elke beslissing om het VN-wapenembargo op te heffen of te versoepelen.

Het huidige VN-wapenembargo is een instrument dat hard nodig is om het ontluikende vredesproces in het oosten van Congo te beschermen. We roepen daarom alle leden van de VN-Veiligheidsraad op om te ijveren voor een betere regulering van wapenstromen in, door en naar de DR Congo. Men mag niet akkoord gaan met een versoepeling of opheffing van het wapenembargo.

Ook roepen we alle landen en in het bijzonder de buurlanden van Congo op om het wapenembargo te respecteren en hun medewerking te verlenen aan het VN-expertteam en de MONUC die toezien op de uitvoering ervan. Bedrijven en individuen die het embargo schenden, moeten worden vervolgd. Het stoppen van illegale wapenstromen is een collectieve verantwoordelijkheid en kan alleen bereikt worden als alle landen zich hiervoor engageren.

Tenslotte doen we een beroep op de Belgische regering om haar eerder aangekondigde verzet tegen wijzingen in het embargo niet op te geven. Een plotselinge verandering van de positie van de regering zou haar geloofwaardigheid als promotor van mensenrechten, vrede en stabiliteit in de DR Congo kunnen ondermijnen. Het VN-wapenembargo kan alleen opgeheven worden als het vredesakkoord standhoudt en het Congolese leger bewijst in staat te zijn haar rol op te nemen bij de bescherming van de Congolese bevolking.

Ondertekenaars

Vlaams Netwerk Lichte Wapens (Amnesty International, Pax Christi Vlaanderen, Vrede vzw)
11.11.11 – Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging
CNCD
Broederlijk Delen
Recaal (DRC)