Uitgelekte informatie onthult dat corona-aanpak Iran in gevangenissen ernstig tekortschiet

Ambtenaren die alarm sloegen over ernstige tekorten in gevangenissen aan beschermende kleding, desinfecterende producten en essentiële medische hulpmiddelen, werden door de autoriteiten van Iran genegeerd, zo blijkt uit uitgelekte brieven die Amnesty in handen kreeg.

Amnesty International beoordeelde vier officiële brieven gericht aan het ministerie van Volksgezondheid die zijn ondertekend door ambtenaren van de Iraanse gevangenisorganisatie, dat onder toezicht staat van de rechterlijke macht. Het ministerie van Volksgezondheid reageerde niet op die brieven waardoor de Iraanse gevangenissen volkomen onvoorbereid waren op corona-uitbraken.

Vernietigend bewijs van falen overheid

De details in de brieven staan in schril contrast met openbare verklaringen van het voormalige hoofd van de gevangenisorganisatie en de huidige adviseur van het hoofd van de rechterlijke macht, Asghar Jahangir. Hij prees de ‘voorbeeldige’ initiatieven van Iran om gevangenen tegen het coronavirus te beschermen. Meldingen van een groeiend aantal besmettingen en aan corona gerelateerde sterfgevallen in gevangenissen als gevolg van overbevolking, onhygiënische omstandigheden en gebrek aan toegang tot medische zorg werden door Jahangir genegeerd. 'Deze brieven vormen een vernietigend bewijs van het falen van de regering om gevangenen te beschermen,’ zegt Diana Eltahawy van Amnesty International.

Enorm tekort aan materialen

In de brief die op 25 maart 2020 werd gestuurd wordt verzocht om desinfecterende producten en beschermende uitrusting, waaronder ‘5.400.000 maskers, 10.000 N95-maskers, 3.600.000 latex handschoenen, 10.000.000 plastic handschoenen, 450.000 liter handdesinfecterende middelen, 1.000.000 liter aan middelen om oppervlaktes te desinfecteren, 5.000 gelaatsschermen, 5.000 veiligheidsbrillen, 5.000 beschermingsjassen, 300 ventilatiesystemen en 250 ontsmettingsapparaten’.

Daarnaast wordt in de brief ook gewezen op de dringende behoefte aan geld om honderden essentiële medische apparaten aan te schaffen, waaronder bloeddrukmeters, thermometers, stethoscopen en defibrillatoren. Hoewel uit de brief niet duidelijk wordt voor hoeveel gevangenissen al deze materialen bedoeld zijn, geven de enorme aantallen aanleiding tot bezorgdheid over zeer ernstige tekorten in gevangenissen in het hele land.

Veel gevangenen al kwetsbaar

In de brief wordt gewaarschuwd voor ‘veiligheidsrisico's’ en ‘onherstelbare schade’ als geen actie wordt ondernomen, zeker gezien het feit dat de Iraanse gevangenissen ‘bevolkt zijn met personen die al medische problemen hebben, drugs gebruiken of lijden aan ondervoeding, bloedarmoede en besmettelijke ziekten zoals hiv, hepatitis en tuberculose’. In de andere brieven worden de verzoeken om materialen herhaald en wordt erop gewezen dat de regering niet heeft gereageerd.

Verwaarlozing

Amnesty ontving verontrustende berichten over gevangenen met symptomen van corona die dagenlang werden verwaarloosd. Ten minste een gevangene, Zeynab Jalalian, is sinds 25 juni 2020 slachtoffer van een gedwongen verdwijning. Ze was zes dagen in hongerstaking omdat ze geen medische zorg kreeg ondanks verschijnselen van corona. Ook worden gevangenen niet altijd geïnformeerd, zoals recent activist Narges Mohammadi overkwam. Ze werd getest maar kreeg de uitslag niet te horen.

Onmenselijke gevangenisomstandigheden

De Iraanse autoriteiten hebben laten weten dat tussen eind februari en eind mei 2020 128.000 gevangenen tijdelijk zijn vrijgelaten en dat 10.000 anderen pardon kregen. Op 15 juli werden nieuwe vrijlatingen aangekondigd. Honderden gewetensgevangenen, mensenrechtenverdedigers en demonstranten die in november 2019 werden opgepakt, bleven vastzitten.

Volgens officiële verklaringen die op 13 juni 2020 werden gedaan, zitten er 211.000 mensen gevangen terwijl er maar plek is voor 85.000 gevangenen. In die overvolle, smerige gevangenissen met slechte ventilatie, ontoereikende sanitaire voorzieningen en een gebrek aan materialen voor de persoonlijke verzorging kan het virus gemakkelijk toeslaan als een gevangene besmet raakt. Ook zijn gevallen bekend dat medische zorg werd onthouden om gevangenen te straffen, intimideren, vernederen of een ‘bekentenis’ af te dwingen.

Amnesty’s oproep

‘We roepen de Iraanse autoriteiten nogmaals op snel iets te doen aan de overbevolking in de gevangenissen en iedereen die alleen gevangen zit omdat ze vreedzaam opkwamen voor hun mensenrechten onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrij te laten,’ zegt Diana Eltahawy. ‘Ook moeten de autoriteiten overwegen anderen vrij te laten, met name kinderen, mensen die in voorarrest zitten en de mensen die het meest kwetsbaar zijn voor het coronavirus.’

Het hoofd van het bureau voor gezondheidszorg van de gevangenisorganisatie heeft op 29 februari 2020 voor het eerst een brief gestuurd naar het Iraanse ministerie van Volksgezondheid. Op 25 maart 2020, 12 mei 2020, 14 juni 2020 en 5 juli 2020 zijn vier vervolgbrieven ingediend. Amnesty International heeft die brieven gelezen.