Turkije: Amnesty beschouwt Osman Kavala en de Gezipark-aangeklaagden gewetensgevangenen
Zeven mensen die in Turkije op grond van valse beschuldigingen gevangen zijn gezet, zijn vandaag door Amnesty International benoemd tot gewetensgevangenen.
Het gaat om zeven mensen die betrokken waren bij de voornamelijk vreedzame protesten in het Gezipark in 2013. Een protest tegen bouwplannen in het park in Istanboel liep daarbij uit op een landelijke golf van protesten tegen onder meer het regeringsbeleid.
Twee maanden geleden werden deze activisten in een schijnproces tot lange gevangenisstraffen veroordeeld. Eén van hen, de prominente filantroop en mensenrechtenverdediger Osman Kavala, kreeg levenslang. Vorige week publiceerde de rechtbank haar ‘gemotiveerde uitspraak’. Daarin staan geen gronden die dit verdict kunnen verantwoorden.
‘Erkenning van het onrecht’
Amnesty International gebruikt de term ‘gewetensgevangene’ voor mensen die geen geweld hebben gebruikt of gepropageerd en enkel gevangen worden gehouden vanwege hun overtuiging, etnische afkomst, geslacht, seksuele oriëntatie, huidskleur of taal. Gewetensgevangenen zijn mensen die onterecht vastzitten en Amnesty vraagt om hun onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating.
“Door deze zeven mensen gewetensgevangenen te noemen erkennen we het onrecht dat hen is aangedaan,” zegt Angès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International. “Het begon met willekeurige detentie en politiek gemotiveerde vervolging en eindigde met een showproces en veroordelingen.”
De veroordeling
Osman Kavala werd op 25 april 2022 veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor ‘een poging om de regering omver te werpen’. De autoriteiten beweerden dat hij een leidende rol speelde in de grotendeels vreedzame massaprotesten van het Gezipark in 2013, maar slaagden er niet in om enig bewijs te leveren om hun beweringen te staven. Hij zit sinds november 2017 in de gevangenis.
Zijn zeven medeverdachten - architect Mücella Yapıcı, stadsplanner Tayfun Kahraman, advocaat Can Atalay, documentairemaker Mine Özerden, filmproducent Çiğdem Mater, directeur hoger onderwijs Hakan Altınay en universiteitsoprichter Yiğit Ekmekçi - werden ook veroordeeld voor het steunen van Kavala. Zij kregen allen een celstraf van 18 jaar opgelegd. Zes van hen werden direct gevangengezet en voor de zevende aangeklaagde, Yiğit Ekmekçi, werd een arrestatiebevel uitgevaardigd.
Een hoge delegatie onder leiding van Kerem Dikmen, de voorzitter van Amnesty International Turkije die ook advocaat is, bezocht de gevangenen en kondigde daarna aan hen als gewetensgevangenen te beschouwen.
“Het onrecht dat deze zeven mensen is aangedaan staat symbool voor het lijden van zovelen in de draconische aanval op de mensenrechten in Turkije. Het laat opnieuw duidelijk zien hoe het rechtssysteem van Turkije een repressief instrument is geworden om afwijkende meningen het zwijgen op te leggen”, aldus Agnès Callamard.
“Elke dag die zij achter de tralies doorbrengen, is een aanfluiting van het concept van rechtvaardigheid en mensenrechten, beginselen die de Turkse staat beweert hoog te houden, maar die zij herhaaldelijk en meedogenloos schendt. De Gezipark-verdachten zijn gewetensgevangenen en moeten onmiddellijk en onvoorwaardelijk worden vrijgelaten.”
Wie zijn deze gewetensgevangenen?
Osman Kavala
Osman Kavala is een zakenman die zijn leven wijdt aan het promoten van cultuur en dialoog door kunst. Hij heeft Anadolu Kültür en kunstcentra in verschillende provincies in het land opgericht. Ook startte hij projecten die artistieke expressie bevorderen en kansen creëren voor kansarme mensen. Kavala zit sinds november 2017 in de gevangenis. Op 25 april kreeg hij levenslang. Volgens de aanklagers speelde hij een leidende rol bij de Gezipark-protesten.
Mücella Yapıcı
Mücella Yapıcı is architect en werkte bij de Kamer voor Architecten in Istanboel ten tijde van de Gezipark-protesten in 2013. Zij was een van de 26 mensen die werden vervolgd voor ‘oppositie tegen de wet over vergaderingen en demonstraties’. Ook was ze een van de vijf mensen die werden beschuldigd van het ‘starten en leiden van een [onwettige] organisatie’ en ‘oppositie tegen de wet over vergaderingen en demonstraties’ voor hun rol in Taksim Solidarity. Alle aangeklaagden in deze zaak werden in 2015 vrijgesproken. De Gezipark-rechtszaak was haar derde vervolging in verband met de massademonstraties. Zij kreeg 18 jaar cel.
Tayfun Kahraman
Tayfun Kahraman is een stadsplanner en lid van Taksim Solidarity. Hij werkt bij de administratie van de gemeente Istanboel als coördinator stadsplanoloog. Hij kreeg 18 jaar cel.
Can Atalay
Can Atalay was de advocaat van Taksim Solidarity en de Kamer van Architecten van Istanboel tijdens de Gezipark-protesten. Ook staat hij families bij in prominente zaken van straffeloosheid zoals de zaak van de Soma kolenmijn-explosie waarbij meer dan 300 mijnwerkers omkwamen in 2014, en het treinongeluk bij Çorlu in 2018 waarbij 24 doden vielen. Hij kreeg 18 jaar cel.
Mine Özerden
Mine Özerden is lid van het Taksim Platform, een overkoepelende ngo die in 2011 werd opgericht in antwoord op de voorgestelde herontwikkeling van het Taksimplein. Ze is een documentairemaker en heeft in de reclamewereld en bij ngo’s gewerkt. Ze kreeg 18 jaar cel.
Çiğdem Mater
Çiğdem Mater is filmproducent en was vroeger verslaggever, vertaler en producer voor verschillende internationale persorganisaties zoals de Boston Globe, Le Nouvel Observateur, de LA Times, RFI en Sky News. Sinds 2010 heeft ze meegewerkt aan verschillende Turkse en internationale films en documentaires. De film ‘Burning Days’ die zij produceerde, ging dit jaar op het filmfestival van Cannes in première. Ze kon daar niet bij zijn omdat ze in de gevangenis zit, en als een eerbetoon aan haar werd een stoel leeg gelaten op het festival. Ze kreeg 18 jaar cel.
Hakan Altınay
Hakan Altınay is directeur van de European School of Politics en voorzitter van de Global Civics Academy. Hij schreef artikelen voor de Financial Times, International Herald Tribune en de New York Times. Hij is de oprichter van de Open Society Foundation in Turkije. Hij kreeg 18 jaar cel.
Voor meer informatie over de zaak, lees hier het vonnis en hier de inbreukprocedure.