Syrië: historische kans om decennia aan mensenrechtenschendingen te beëindigen
In een eerste reactie op de afzetting van de Syrische president Bashar al-Assad na de machtsovername door oppositiekrachten in de hoofdstad Damascus, zei Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International:
“Na meer dan vijf decennia van wreedheid en onderdrukking heeft de bevolking van Syrië eindelijk de kans om vrij van angst te leven. Onder het bewind van Bashar al-Assad, en voor hem zijn vader Hafez al-Assad, zijn Syriërs onderworpen aan een gruwelijke lijst van mensenrechtenschendingen die mateloos veel menselijk leed hebben veroorzaakt. Het gaat om aanvallen met chemische wapens, bomvaten (barrel bombs) en andere oorlogsmisdaden, maar ook moord, foltering, gedwongen verdwijning en uitroeiing die neerkomen op misdaden tegen de mensheid. Deze historische kans moet worden gegrepen en decennia van ernstige mensenrechtenschendingen moeten worden hersteld.
“Amnesty International roept de oppositiekrachten op zich los te maken van het geweld uit het verleden. Nu moet gerechtigheid tellen, niet vergelding. We dringen er bij alle betrokken partijen op aan om de wetten van gewapende conflicten volledig na te leven. Dit omvat het verbod om iemand aan te vallen die duidelijk te kennen geeft zich te willen overgeven, inclusief regeringstroepen, en de verplichting om iedereen die in hechtenis is genomen humaan te behandelen.
“Alle maatregelen die worden voorgesteld om dit dodelijke hoofdstuk in de geschiedenis van Syrië achter ons te laten, moeten geworteld zijn in de principes van gerechtigheid, verantwoording en het voorkomen van herhaling. Verdachten van misdaden onder internationaal recht en andere ernstige mensenrechtenschendingen moeten worden onderzocht en, indien gerechtvaardigd, worden vervolgd voor hun misdaden in eerlijke processen en zonder de mogelijkheid van de doodstraf.
“Voor de families van de tienduizenden Syriërs die aan gedwongen verdwijning werden onderworpen, biedt de vrijlating van mensen uit de vele gevangenissen – waaronder de militaire gevangenis Saydnaya – het vooruitzicht dat ze eindelijk het lot van hun vermiste dierbaren kunnen ontdekken, soms na tientallen jaren. Het bewijsmateriaal van alle gepleegde misdaden moet zoveel mogelijk verzameld en bewaard worden zodat er verantwoording kan worden afgelegd. Het is van vitaal belang dat gevangenisdossiers en andere documentatie bewaard blijven, omdat dergelijke informatie cruciaal bewijs kan leveren over het lot van de verdwenen personen en gebruikt kan worden in vervolgingen en rechtszaken over misdaden onder internationaal recht.
“Syrische stemmen moeten in deze overgangsperiode centraal staan. De internationale gemeenschap moet de slachtoffers van de gruweldaden van de Assad-regering steunen om gerechtigheid en genoegdoening te krijgen. Dit omvat het starten van rechtszaken tegen vermoedelijke daders en het ondersteunen van het International, Impartial and Independent Mechanism for Syria (IIIM) en het onlangs opgerichte VN-Instituut voor Vermiste personen in Syria.”
Achtergrond
In een verklaring die zondag op de Syrische nationale televisie werd uitgezonden, beweerden de oppositiekrachten dat zij een einde hebben gemaakt aan het bewind van de Syrische president Bashar al-Assad en politieke gevangenen hebben bevrijd. Assad zou het land hebben verlaten.
Het rapport “Human Slaughterhouse” van Amnesty International uit 2017 onthulde hoe de Syrische autoriteiten onder president Bashar al-Assad moord, foltering, gedwongen verdwijning, massale ophanging en uitroeiing van gevangenen uitvoerden in de militaire gevangenis van Saydnaya, het meest beruchte detentiecentrum van Syrië. Het was niet minder dan een wijdverspreide en systematische aanval tegen burgers die neerkomt op misdaden tegen de mensheid.
Sinds het begin van de opstand in Syrië in 2011 heeft Amnesty International gedocumenteerd hoe Syrische regeringstroepen, met steun van Rusland, herhaaldelijk gebieden aanvielen die werden gecontroleerd door gewapende oppositiegroepen, waarbij willekeurige en directe aanvallen werden uitgevoerd op burgerwoningen, ziekenhuizen en medische faciliteiten, waaronder artilleriebeschietingen en luchtaanvallen, vaak met gebruik van ongeleide wapens zoals vatbommen, brandbommen en internationaal verboden clustermunitie.
Amnesty International documenteerde ook mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal humanitair recht door andere betrokkenen in het conflict.
