Regering Hongkong moet politiegeweld onderzoeken en China’s ‘rode lijn’ terugdringen
De uitleveringswet was de meest recente uiting van de gestage erosie van de mensenrechten in Hongkong, zegt Amnesty International in een nieuw rapport. De mensenrechtenorganisatie beschrijft daarin hoe de sluipende invloed van de Chinese politiek en retoriek over “nationale veiligheid” de voorbije jaren in Hongkong heeft geleid tot het censureren, vervolgen en lastigvallen van steeds meer activisten en journalisten.
In het rapport ‘Beijing’s Red Line in Hong Kong’ laat Amnesty International zien hoe de toenemende beperking van het recht op vrije meningsuiting, vereniging en vreedzaam vergaderen culmineerde in de protestbetogingen van deze zomer.
“De gestage erosie van rechten en vrijheden in Hongkong begon lang voor er sprake was van de uitleveringswet. De Chinese autoriteiten hebben, samen met de leiders van Hongkong, jarenlang geknibbeld aan de speciale status die Hongkong verondersteld wordt te genieten, met betrekking tot de bescherming van de mensenrechten”, zegt Joshua Rosenzweig, hoofd van Amnesty’s regionale kantoor voor Oost-Azië.
“De schandelijke reactie van de politie op de protesten tegen de uitleveringswet heeft de angst gevoed dat Hongkong afglijdt naar de repressieve regeerstijl die we zien op het Chinese vasteland. We dringen er bij de overheid van Hongkong op aan te luisteren naar de eisen van de miljoenen demonstranten en hun recht op vreedzame bijeenkomsten te beschermen, in overeenstemming met de internationale en binnenlandse verplichtingen. Een onafhankelijk en effectief onderzoek opstarten naar het optreden van de politie, zou een zeer belangrijke, eerste stap zijn.”
Het rapport van Amnesty International is gebaseerd op interviews met journalisten, activisten, academici, ngo-medewerkers en wetgevers. Het beschrijft hoe de autoriteiten van Hongkong, daartoe aangezet door Peking, een almaar repressiever beleid zijn gaan voeren sinds de protesten van de zogenaamde Paraplubeweging in 2014. Het recht op vrije meningsuiting en op vereniging kwamen in het gedrang en sinds 2014 zijn meer dan honderd mensen vervolgd voor hun vreedzame activisme. Terwijl de politie almaar hardhandiger optrad, maar passief bleef als het ging om de bescherming van betogers tegen geweld van anderen, misbruikten de autoriteiten van Hongkong wetten en regels om zowel individuen als groepen die China’s ‘rode lijn’ zouden hebben overschreden, te intimideren en te vervolgen.
De ‘rode lijn’ schuift op
Het rapport van Amnesty International gaat over de periode tussen twee belangrijke protestbewegingen: Occupy Central en de Paraplubeweging in 2014, en het verzet tegen de uitleveringswet dat begon in juni 2019. Het rapport legt uit hoe de Chinese autoriteiten gebruik maakten van hun vage en allesomvattende definitie van ‘nationale veiligheid’ – waarmee ze in China zelf activisten en anderen aanpakten, met vernietigende gevolgen – om journalisten, activisten en critici in Hongkong aan te vallen.
In 2017 trok de Chinese president Xi-Jinping een “rode lijn” voor Hongkong. Die was gericht tegen “elke poging om China’s soevereiniteit of veiligheid in gevaar te brengen, de macht van de Chinese regering uit te dagen, of Hongkong te gebruiken om infiltratie- en sabotage-activiteiten uit te voeren tegen het Chinese vasteland.” De Chinese autoriteiten gingen steeds meer de gewone uitoefening van rechten interpreteren als overschrijdingen van die ‘rode lijn’. Die tactiek heeft de regering van Hongkong overgenomen, en op die manier schendt zij de grondbeginselen van haar internationale verplichtingen op het gebied van de mensenrechten en van de Hongkongse Basiswet.
Veel mensen met wie Amnesty International sprak, zeiden dat hun vreedzame verdediging van mensenrechten en democratie hen tot doelwit had gemaakt van de autoriteiten in Hongkong en Peking.
Een journalist vertelde dat hij wekelijks telefoontjes kreeg van regeringsfunctionarissen in Peking die druk op hem uitoefenden om kritiek op president Xi Jinping te minimaliseren en onderwerpen als de Taiwanese onafhankelijkheid te mijden. Medewerkers van ngo’s zeiden dat zij herhaaldelijk werden geïntimideerd door Hongkongse en Chinese functionarissen en gedwongen zelfcensuur toepasten om hun financiering te vrijwaren.
Ook het feit dat de politie zich niet hoeft te verantwoorden voor het onwettige gebruik van geweld tegen demonstranten, is een belangrijke kopzorg van de activisten die Amnesty interviewde:
“Het heeft geen zin te klagen over de politie. De slaagkans voor beschuldigingen tegen de politie wegens agressie is bijna nul”
activist die tijdens een betoging in 2014 door de politie in elkaar was geslagen
Tijdens de recente protestbetogingen tegen de uitleveringswet, die in maart 2019 werd voorgesteld, hebben Amnesty en andere organisaties herhaaldelijk gevallen gedocumenteerd van onnodig en excessief gebruik van geweld door de politie, wat een schending is van de internationale rechtsregels en normen.
Na de aankondiging op 4 september dat de uitleveringswet wordt ingetrokken, blijft Amnesty International de autoriteiten van Hongkong oproepen een grondig en onafhankelijk onderzoek te voeren naar het ongepaste gebruik van geweld of andere misbruiken door de politie tijdens de protesten. Amnesty vraagt de autoriteiten ook een einde te maken aan de politiek gemotiveerde vervolging van vreedzame betogers.
De autoriteiten van Hongkong moeten ook tonen dat zij zich engageren om het recht op vrijheid van meningsuiting, vereniging en vreedzame bijeenkomst te respecteren, te beschermen en toe te passen, door deze rechten niet langer te beperken onder het mom van ‘nationale veiligheid’.
“Voor de miljoenen die deze zomer in Hongkong de straat op gingen, is de uitleveringswet slechts het topje van de ijsberg, met betrekking tot China’s uitholling van hun mensenrechten”, zegt Joshua Rosenzweig. “De autoriteiten moeten tonen dat zij de mensenrechten in Hongkong willen beschermen, zelfs als dat betekent dat zij China’s ‘rode lijn’ moeten terugdringen.
