Qatar 2022 blijft voorlopig onlosmakelijk verbonden met uitbuiting van arbeidsmigranten

Zowel wettelijk, beleidsmatig als in de praktijk is er de afgelopen 12 maanden weinig veranderd voor de meer dan anderhalf miljoen arbeidsmigranten in Qatar. Zij blijven afhankelijk van de genade van hun werkgevers. Het restrictieve voogdijsysteem is nog steeds niet aangepast - zonder toestemming van hun werkgever mogen arbeidsmigranten het land niet verlaten, noch van werkgever veranderen. Het is arbeidsmigranten in Qatar ook nog altijd niet toegestaan om een vakbond op te richten.

Nog steeds niet of te laat betaald

De meest significante hervorming die de regering vorig jaar voorstelde, een elektronisch betaalsysteem voor de lonen van de migranten, is nog niet in werking. Vele migranten die Amnesty International onlangs interviewde, klaagden dat hun loon nog steeds laattijdig of niet wordt uitbetaald.

Ranjith, een migrant uit Sri Lanka vertelde aan Amnesty dat hij nog niet betaald is sinds hij toekwam in Qatar, intussen vijf maanden geleden. Hij heeft geen identiteitspapieren of contract. Zijn verblijfplaats in een arbeiderskamp is overbevolkt en vuil.

“Ik wil enkel werken en geld verdienen voor mijn vrouw en kinderen, maar van mijn werkgever mag ik niet van werk veranderen. Wanneer ik naar de politie ga, zullen ze me aanhouden en het land uitzetten omdat ik geen papieren heb,” vertelde hij aan Amnesty International.

Slechts minimale verbetering

Qatar beloofde om tegen eind 2014 driehonderd arbeidsinspecteurs in te zetten, maar kwam deze belofte niet na. Op volgende vlakken is er slechts een minimale verbetering te bespeuren: veiligheid op bouwwerven, regelgeving voor rekruteringskantoren in de landen van herkomst en de toegang tot rechtsbijstand voor uitgebuite werknemers.

Bovendien volstaan de hervormingen die vorig jaar werden voorgesteld niet om de misbruiken in de tewerkstelling van migranten grondig aan te pakken. Zelfs als alle voorstellen perfect worden geïmplementeerd, dan zou dit nog maar een eerste stap in de goede richting zijn.

“We twijfelen sterk aan de wil van Qatar om de uitbuiting van arbeidsmigranten effectief aan te pakken. Een duidelijk stappenplan met doelstellingen en deadlines ontbreekt. De beloftes die Qatar vorig jaar maakte, lijken meer een PR-stunt te zijn om te garanderen dat ze de Wereldbeker 2022 in handen kunnen houden,” zegt Mustafi Qadri, Amnesty’s onderzoeker rond arbeidsrechten in de Golfstaten.

FIFA moet van aanpak uitbuiting prioriteit maken

Volgende week, op 29 mei, verkiest FIFA een nieuwe voorzitter. De internationale voetbalorganisatie moet een prioriteit maken van de strijd tegen uitbuiting van arbeidsmigranten in Qatar en moet de autoriteiten in het land oproepen om snel hervormingen door te voeren.

“De FIFA heeft al veel tijd en middelen besteed aan het onderzoek naar de mogelijke corruptie tijdens de selectie van Rusland en Qatar tot gastland voor het WK. Daarnaast ging veel aandacht naar de herprogrammering van Qatar 2022 omwille van de extreem hoge temperaturen in de zomer. Het is nu hoogtijd om ook van uitbuiting en misbruiken tegenover arbeidsmigranten een topprioriteit te maken,” zegt Mustafa Qadri.

“De FIFA dient nauw samen te werken met de regering, het organiserend comité van Qatar 2022, de belangrijkste bedrijven die betrokken zijn en alle andere verantwoordelijken van het tornooi om wantoestanden gelinkt aan de Wereldbeker, te voorkomen.”

Weinig gebeurd in anderhalf jaar

In november 2013 publiceerde Amnesty International al een lijvig rapport over de uitbuiting van buitenlandse bouwvakkers in Qatar. In sommige gevallen was er sprake van dwangarbeid. Ook al heeft Qatar sindsdien meermaals te kennen gegeven dit misbruik te willen uitroeien, voor de migranten is er in de praktijk nog maar weinig veranderd.

“Meer dan anderhalf jaar nadat Amnesty International de verregaande uitbuiting van migranten aan het licht bracht, is er weinig gedaan om de wortels van dit misbruik aan te pakken. We zijn ondertussen weer een stap dichter bij de Wereldbeker in Qatar. De tijd begint te dringen en de nood aan grondige hervormingen is groot,” zei Mustafa Qadri. “De bouwsector is Qatar blijft immers groeien en het aantal arbeidsmigranten zal wellicht verder oplopen tot 2,5 miljoen.”

Persvrijheid aan banden

Amnesty maakt zich eveneens zorgen over de persvrijheid in Qatar. Journalisten en activisten die de omstandigheden van de migrantarbeiders onderzoeken, worden regelmatig geïntimideerd, ondervraagd en opgesloten. Afgelopen maand werden onder meer journalisten van BBC en WDR gevangen genomen.

“Door de journalisten het zwijgen op te leggen, geeft de regering de indruk meer bekommerd te zijn om haar eigen reputatie dan om de vreselijke omstandigheden waarin tienduizenden arbeiders in Qatar moeten werken,” besluit Mustafa Qadri.