Nicaragua: Gedwongen verdwijningen nieuwe onderdrukkingstactiek

‘Daniel Ortega’s regering zet een nieuwe strategie in om hen die zich uitspreken het zwijgen op te leggen’, zegt Erika Guevara-Rosas van Amnesty International. ‘Door tegenstanders, activisten en journalisten te laten verdwijnen, laat Ortega alleen maar zien dat hij bang is voor kritiek en klachten.’

In het rapport Where are they? Enforced Disappearance as a Strategy of Repression in Nicaragua tonen tien zaken een nieuw patroon van arrestaties die worden gevolgd door gedwongen verdwijningen. ‘De verhalen komen sterk overheen met de zaken van tientallen anderen die misschien in dezelfde situatie verkeren. We eisen dat de regering van president Ortega onmiddellijk iedereen vrijlaat die vastzit wegens het uitoefenen van hun rechten’, aldus Guevara-Rosas.

Mensenrechtencrisis

Sinds het begin van de mensenrechtencrisis in Nicaragua in april 2018 blijven er verhalen komen over autoriteiten die regeringscritici lastigvallen, onder wie mensenrechtenverdedigers, journalisten, slachtoffers van mensenrechtenschendingen en hun families. Op 28 mei 2021 begin een nieuw hoofdstuk van de onderdrukkende strategie van Ortega’s regering, waarbij oppositieleden worden opgepakt. Vanaf die dag tot aan 2 augustus jongstleden, werd ten minste dertig mensen hun vrijheid ontzegd. Meer dan honderd mensen zaten al in de gevangenis wegens het uitoefenen van hun mensenrechten.

Lange lijst

Na deze tien zaken grondig te hebben bestuurd, concludeert Amnesty International dat hun detentie neerkomt op gedwongen verdwijning, omdat de plaats waar zij worden vastgehouden niet openbaar wordt gemaakt. Het gaat om Daysi Tamara Dávila, Miguel Mendoza, José Pallais, Suyen Barahona, Víctor Hugo Tinoco, Félix Maradiaga, Ana Margarita Vijil, Violeta Granera, Jorge Hugo Torres en Dora María Téllez. Deze zaken vertegenwoordigen waarschijnlijk maar een klein deel van een langere lijst slachtoffers.

Toen Amnesty haar onderzoek naar deze zaken op 2 augustus afrondde, hadden de autoriteiten in geen van de gevallen officieel uitsluitsel gegeven over de exacte verblijfplaats van de gedetineerden. Dat is wel verplicht volgens internationaal recht. In de meeste gevallen werd de enige informatie over hun mogelijke verblijfplaats mondeling gegeven door politieagenten bij de ingang van het detentiecentrum Evaristo Vasquez (Dirección de Auxilio Judicial Complejo Policial Evaristo Vásquez), na aandringen door familieleden. Maar zulke verklaringen van willekeurige agenten bij een ingang van een detentiecentrum zijn niet officieel en daarmee dus niet voldoende en geloofwaardig bewijs van waar deze gedetineerden zich bevinden, en hoe het nu met ze gaat.

Geen contact met gedetineerden

Zowel het Nicaraguaanse Openbaar Ministerie als de Nationale Politie verklaarden publiekelijk dat deze mensen zijn vastgezet, maar in geen enkel geval is de plaats van detentie bekendgemaakt. Familieleden hebben de gedetineerden nog niet kunnen bezoeken en hun advocaten mochten nog niet met hen praten. Justitie reageert niet op hun verzoek om hun naasten of cliënten te mogen bezoeken.

De informatie waarover Amnesty International beschikt laat zien dat de familie en juridische vertegenwoordigers van deze tien gevangenen meer dan veertig verzoeken indienden voor bijvoorbeeld toegang tot dossiers en medische verslagen, toestemming voor familiebezoek en officiële verzoeken tot vrijlating. Helaas werd geen van de verzoeken ingewilligd en gaven de autoriteiten in de meeste gevallen zelfs geen antwoord.

Meerdere mensenrechtenschendingen

Gedwongen verdwijning is een misdrijf volgens internationaal recht. Het is een van de ernstigste mensenrechtenschendingen omdat daarbij meerdere mensenrechten worden geschonden. Het gaat om wettige of onwettige vrijheidsberoving door de autoriteiten, of door andere actoren met instemming of medeweten van de staat, zonder achteraf te erkennen dat detentie heeft plaatsgevonden. Als de detentie wel wordt erkend, wordt er bewust informatie achtergehouden over het lot of de verblijfplaats van de gedetineerde, zoals het geval is bij de bovenstaande tien gearresteerde Nicaraguanen.

‘De families hebben het recht te weten of hun dierbaren nog in leven zijn en waar ze worden vastgehouden’, zegt Erika Guevara-Rosas. ‘Het leed dat zij nu ondervinden is nog een andere vorm van straf onder het repressieve bewind van Daniel Ortega’s regering.’