Mensenrechten zijn essentieel voor een gezonde samenleving

toom het virus in, niet de persvrijheid

• Wereldwijd wordt vitale informatie over het coronavirus gecensureerd.

• Verschillende regeringen onderdrukken journalisten omdat ze geen kritiek verdragen op hun corona-aanpak. Daardoor maken ze het moeilijker om het virus in te tomen.

• Amnesty International dringt er bij regeringen in de hele wereld op aan om de volksgezondheid voorop te stellen.

Persvrijheid is essentieel voor uw gezondheid

Om het virus in te dijken, is goede en eerlijke informatie van levensbelang. Soms is die informatie kritisch voor de overheid. Ook dat is belangrijk: om eruit te leren voor een volgende keer.

Er zijn regeringen die dat anders zien. Die elke kritiek op hun aanpak in de kiem smoren. Die journalisten het zwijgen opleggen, bedreigen en arresteren. Die niet willen zien dat persvrijheid nu belangrijker is dan ooit. Dat begon al in China toen de pandemie daar uitbrak. De Chinese autoriteiten censureerden berichten in de media en straften klokkenluiders af. Daardoor kreeg het virus meer vrij spel. Het is alarmerend om te zien hoe

regeringen soms liever hun eigen reputatie dan levens redden.

En ja, ook in België namen de regeringen forse maatregelen om het virus de pas af te snijden. Er werden ook fouten gemaakt en er was felle kritiek. Net daarom is de persvrijheid zo belangrijk: om iedereen toegang te geven tot alle informatie over hoe we onszelf kunnen beschermen en om te beoordelen of onze overheden

het wel of niet goed aanpakken.

Meer nog: de coronacrisis toonde hoe cruciaal een vrije, sterke pers is voor de volksgezondheid.

Stop samen met ons de intimidatie en de vervolging van journalisten

Door president bedreigd met de dood

WAT IS ER AAN DE HAND?

Wie: Elena Milashina (journalist uit Rusland)

Wat: met de dood bedreigd

Waarom: schreef een kritisch stuk over de corona-aanpak in de Russische deelrepubliek Tsjetsjenië

Stel: je bent journalist, je schrijft een kritisch stuk over hoe de overheid de coronacrisis aanpakt, en de president roept op om je niet alleen monddood, maar kortweg dood te maken.

Het overkwam de Russische journaliste Elena Milashina van de kritische krant Novaya Gazeta. In een video op Instagram riep de Tsjetsjeense president het Kremlin op om haar en andere ‘westerse marionetten’ van Novaya Gazeta te stoppen. Anders zou iemand in Tsjetsjenië “een misdrijf moeten plegen om haar het zwijgen op te leggen”.

Reactie van de persvoorlichter van president Poetin op deze doodsbedreiging: “Een emotionele reactie, begrijpelijk gezien de huidige situatie.” De Russische autoriteiten tolereren al jaren oogluikend ernstige dreigementen en geweld tegen journalisten en verdedigers van mensenrechten in Tsjetsjenië, een deelrepubliek van Rusland.

In de cel na ‘nepnieuws’

Heel wat landen gebruiken de coronacrisis als voorwendsel om nieuwe wetten in te voeren tegen de verspreiding van ‘nepnieuws’. Wat ‘nep’ is, bepalen de autoriteiten zelf. Vaak hoort daar ook kritiek bij op hoe zij de coronacrisis aanpakken.

In Turkije werden İsmet Çiğit en Güngör Arslan van de lokale nieuwssite SES Kocaeli aangehouden voor ondervraging. Ze hadden een artikel gepubliceerd over twee mensen die in het ziekenhuis gestorven waren aan covid-19. De twee kwamen weer vrij nadat ze verhoord waren over hun bron – het ziekenhuis zelf. Daarna voelden ze zich zo onder druk gezet dat ze niet meer durven te schrijven over corona. Ze kunnen alle twee nog altijd aangeklaagd worden.

In Hongarije kunnen journalisten die ‘valse feiten’ publiceren –lees: misstanden aankaarten – maar liefst 5 jaar cel krijgen. En in Turkmenistan is het woord ‘coronavirus’ in de media verboden, alsof het niet bestaat.

In coronatijden gaan recht op informatie en recht op gezondheid hand in hand

Het recht op tijdige en nauwkeurige informatie is een belangrijk aspect van het recht op gezondheid. Zeker over corona moeten journalisten de ruimte krijgen om mensen goed en eerlijk te informeren. Regeringen nemen niet alleen vergaande maatregelen om de coronapandemie in te dammen. Soms nemen ze ook maatregelen om journalisten het zwijgen op te leggen.

Amnesty International komt in actie voor de vrijlating en bescherming van die journalisten. We dringen er bij regeringen op aan om de volksgezondheid voorop te stellen. We spreken overheden aan die mensenrechten schenden.

Onze acties zijn succesvol

WAT IS ER AAN DE HAND?

Wie: Mamane Kaka Touda (journalist uit Niger)

Wat: zat onterecht vast

Waarom: berichtte op sociale media over een mogelijke coronabesmetting

Mamane Kaka Touda uit Niger is een van de journalisten die onterecht vastzat, alleen maar omdat hij een bericht op sociale media schreef over een mogelijke coronabesmetting.

Amnesty voerde met succes actie voor Mamane. Na zijn vrijlating liet hij ons weten:

Egypte

De Egyptische veiligheidsdiensten pakten op 18 maart Atef Hasballah op, de hoofdredacteur van de krant Alkarar Press. Bijna een maand bleef de locatie waar hij werd vastgehouden onbekend. Hasballah verdween nadat hij op Facebook een bericht plaatste waarin hij de officiële cijfers over coronabesmettingen in twijfel trok.

Venezuela

De Venezolaanse journalist Darvinson Rojas deelde informatie over de verspreiding van het coronavirus in Venezuela. Hij werd op 21 maart gearresteerd en na twaalf dagen in afwachting van het politieonderzoek voorwaardelijk vrijgelaten. Rojas wordt beschuldigd van ‘haatzaaien’ en het ‘aansporen tot geweld’. Hiermee proberen de autoriteiten hem de mond te snoeren.

Turkije

İsmet Çiğit en Güngör Aslan van de lokale nieuwssite SES Kocaeli werden op 18 maart gevangengezet. Ze hadden een artikel gepubliceerd over twee mensen die in het plaatselijke ziekenhuis aan corona waren overleden. De twee kwamen weer vrij nadat ze verhoord waren over hun bron – dat was het ziekenhuis zelf. Daarna voelden ze zich onder druk staan en schreven ze niet meer over de coronacrisis.

India

Journalisten die in India berichten over corona werden verschillende keren op het politiebureau ontboden. Het gaat onder anderen om Peerzada Ashiq, journalist bij The Hindu in Kashmir en Siddharth Varadarajan, redacteur van The Wire in Uttar Pradesh. Vele anderen zijn gearresteerd, zoals Zubair Ahmed, freelance journalist op de Andamanen- en Nicobareneilanden, Andrew Sam Raja Pandian, oprichter van het webportaal SimpliCity in Tamil Nadu en Rahul Kulkarni, een ABP- Majha-verslaggever in Maharashtra, die later op borgtocht werd vrijgelaten. Ondertussen blijven de internetbeperkingen in Jammu en Kasjmir bestaan ondanks het stijgende aantal coronabesmettingen.

Moedig het debat aan

De Verenigde Naties en UNESCO stelden in 1993 de jaarlijkse Internationale Dag van de Persvrijheid in. Op 3 mei worden wereldwijd vermoorde journalisten herdacht en wordt solidariteit gevraagd voor journalisten die gevangengezet zijn of hun werk niet in vrijheid kunnen uitoefenen. Deze dag is ook bedoeld om het debat aan te moedigen over het grote belang van persvrijheid en onafhankelijke journalistiek.