Meedogenloze repressie tegen duizenden migranten en vluchtelingen in Marokko is illegaal

De grootschalige repressie door de Marokkaanse autoriteiten tegen duizenden migranten, asielzoekers en vluchtelingen uit de sub-Sahara, zonder enige vorm van proces, is wreedaardig en onwettig.

Dit zegt Amnesty International nu de regering intensieve raids uitvoert in het noorden van het land.



Sinds eind juli heeft de Marokkaanse politie, samen met de gendarmerie en steuntroepen, in verschillende steden razzia’s uitgevoerd op wijken waar vluchtelingen en migranten leven. De aanvallen waren bijzonder hevig in de noordelijke provincies Tanger, Nador en Tétouan, die grenzen aan Spanje.



“Dit choquerende, hardhandige optreden tegen migranten en vluchtelingen in Marokko is wreedaardig en onwettig. Het is een zorgwekkende stap achteruit van een regering die in 2013 een nieuw asiel- en migratiebeleid introduceerde om Marokko de internationale normen te doen naleven”, zegt Heba Morayef, directeur Midden-Oosten en Noord-Afrika van Amnesty International.



Sinds juli zijn, volgens de Marokkaanse Associatie voor de Mensenrechten (AMDH), tijdens de raids naar schatting vijfduizend mensen opgepakt, in bussen gepropt en achtergelaten in verlaten gebieden dicht bij de grens met Algerije of in het zuiden van het land. De mensenrechtengroep heeft het aantal bussen gemonitord dat Tanger, Tétouan en Nador verliet en maakte zo een schatting van het aantal opgepakte mensen.



“De Marokkaanse autoriteiten moeten deze discriminerende razzia’s onmiddellijk stopzetten en de positieve afspraken nakomen die de laatste vijf jaar werden gemaakt om de mensenrechten van migranten te respecteren. De regering moet een asielwet aannemen die correcte procedures en beschermingsmaatregelen vastlegt, in overeenstemming met het internationale recht.”

Recente aanvallen en razzia’s

Op vrijdag 31 augustus werden naar schatting 150 mensen uit Sub-Sahara-Afrika door de Marokkaanse veiligheidsdiensten opgepakt en willekeurig gearresteerd. Ze werden in bussen afgevoerd naar steden in het zuiden, waar ze aan hun lot werden overgelaten. De lokale afdeling van AMDH vertelde Amnesty International dat de migranten waren opgepakt nadat ze een kleinschalige protestactie hadden gehouden voor het Spaanse consulaat om de vrijheid te vragen voor de sub-Saharaanse migranten in Marokko, zoals deze video laat zien.



Volgens informatie die Amnesty International over de huidige repressiegolf verzamelde, pikten de autoriteiten migranten, asielzoekers en vluchtelingen op zonder hun wettelijke documenten na te kijken, hielden hen enkele uren vast, namen hun vingerafdrukken en dwongen hen daarna de bussen in. De migranten kregen handboeien om; in sommige gevallen werden hun handen samengebonden met touwen. Ze werden onder dwang overgebracht naar afgelegen gebieden dicht bij de Algerijnse grens of in het zuiden, nabij Tiznit, Errachidia, Benguerir, Beni Mellal en Marrakesh. In veel gevallen moesten de migranten verschillende kilometers lopen voor ze bewoond gebied bereikten vanwaar ze konden proberen naar huis terug te keren.



Tijdens de recente incidenten werden ook minstens 14 asielzoekers en vier vluchtelingen die geregistreerd stonden in Marokko onder dwang overgebracht naar het zuiden van het land, volgens UNHCR, de VN-vluchtelingenorganisatie in Rabat. In één bijzonder flagrant geval werd een vluchtelinge in Tanger opgepakt met haar eenjarige zoontje. Ze werden in een bus gedwongen en pas tweehonderd kilometer verder, in Kenitra, vrijgelaten.



“Het is schokkend te zien dat ook jonge kinderen slachtoffer worden van deze brutale straffen, net als door de VN erkende asielzoekers en vluchtelingen en geregistreerde migranten in het bezit van verblijfsdocumenten”, zegt Heba Morayef.



“De Marokkaanse autoriteiten hebben het recht om aankomst, verblijf en uitreis te reglementeren, maar dat moet gebeuren op een manier die in overeenstemming is met het internationaal recht over mensenrechten en met de Vluchtelingenconventie.”



De veiligheidsdiensten voerden bijzonder gewelddadige raids uit op informele nederzettingen en noodopvangkampen bewoond door migranten rond Tanger en Nador, de grensovergang naar de Spaanse enclave Ceuta. Amnesty International documenteerde enkele gevallen waarbij veiligheidstroepen kampen in brand staken, bezittingen van migranten verbrandden en gsm’s stalen.



Een migrant die al vier jaar in Marokko leefde, vertelde Amnesty International dat de Marokkaanse politie en gendarmerie zich op 26 augustus, om 4 uur ’s ochtends, met geweld toegang verschaften tot zijn huis in de wijk Mesnana in Tanger. “De politiemannen kwamen in het holst van de nacht en waren gemaskerd”, vertelt hij, “ze beukten onze deur in en grepen mijn familieleden, ook de vrouwen en kinderen. Er stonden een heleboel voertuigen buiten en overheidsagenten braken binnen in de huizen van onze buren.”

Spanje medeplichtig?

Op 23 augustus 2018 zetten de Spaanse autoriteiten een groep van 116 mensen uit verschillende landen in Sub-Sahara-Afrika het land uit, door hen vanuit de Spaanse enclave Ceuta terug te brengen naar Marokko. De uitwijzing gebeurde daags nadat de groep erin geslaagd was op Spaans grondgebied te geraken door over de hekken langs de grens in Ceuta te klimmen.



De snelheid van deze operatie doet vragen rijzen over het respect voor substantiële en procedurele waarborgen tijdens de versnelde procedure. Tijdens de minder dan 24 uren die ze in Spanje verbleven, verstrekten slechts 12 advocaten wettelijk advies aan alle 116 personen. Dat beperkte ernstig hun kans om gepaste informatie te krijgen over hun rechten en over hoe ze asiel konden aanvragen als ze dat wensten. Bovendien werden de advocaten er niet van op de hoogte gebracht dat hun cliënten in minder dan 24 uur zouden worden uitgewezen, wat hen de kans ontnam om effectief hun terugkeer aan te vechten. Er werd ook niet nagegaan welke mogelijke risico’s de mensen konden lopen in Marokko.



De Spaanse autoriteiten beweerden dat de operatie wettig en gerechtvaardigd was, omdat de migranten “onaanvaardbaar geweld tegen Spaanse grenswachten” hadden gebruikt. Zeven agenten zouden daarbij gewond zijn geraakt volgens de Guardia Civil. Volgens Amnesty International kan deze bewering in geen geval de versnelde terugkeer rechtvaardigen, noch de inbreuken op de verplichting van Spanje om mensen een echte kans te bieden op het zoeken naar internationale bescherming.



Zodra de uitgewezen migranten terug in Marokko waren, werden ze opgesloten in de gevangenis van Tétouan. Zeventien van hen werden beschuldigd van ‘illegaal verblijf en uitreis’, ‘belediging van overheidsambtenaren’, ‘gewapende rebellie’ en ‘wapenbezit’. Op 10 september komt hun zaak voor de rechtbank. De Marokkaanse autoriteiten organiseren de gedwongen terugkeer van Kameroense en Guineese burgers, in samenwerking met de consulaire autoriteiten.



“Het had de schijn van een terugkeerprocedure, maar de Spaanse autoriteiten lieten duidelijk na fundamentele voorzorgsmaatregelen in acht te nemen. In feite ging het om de collectieve uitwijzing van 116 mensen naar een land waar ze mogelijk het risico liepen op ernstige schendingen van hun mensenrechten”, zegt Heba Morayef.



“Inspanningen om de illegale migratie van Marokko naar Spanje onder controle te krijgen, krijgen vaak lof van de Spaanse autoriteiten. Spanje blijft samenwerken met Marokko om migranten en vluchtelingen tegen te houden, zonder dat aan die samenwerking de voorwaarde wordt gekoppeld dat de rechten van alle vluchtelingen en migranten moeten worden gerespecteerd. Spanje en de EU moeten hun samenwerking met Marokko herbekijken. Voorrang moet gaan naar de bescherming van de mensenrechten en de creatie van een asielsysteem in het land, zoals het internationale recht vereist.”

Achtergrond

De Marokkaanse autoriteiten hebben de recente discriminerende raids gerechtvaardigd met het argument dat dit een maatregel is om de illegale migratie en smokkelnetwerken te bestrijden.

In een persconferentie op 30 augustus verklaarde regeringswoordvoerder Mustapha Khalfi dat het hier niet gaat om gedwongen terugkeer maar om operaties om migranten over te brengen naar andere steden, uitgevoerd conform nationale wetten die gericht zijn op het bestrijden van illegale migratie. Hij voegde eraan toe dat de terugname van de groep van 116 migranten een sterke boodschap stuurde aan het adres van de mensensmokkelaars.