Marokko: Criminalisering van abortus heeft verwoestende gevolgen voor de rechten van vrouwen en meisjes

Een nieuw rapport getiteld ‘My life is ruined: The need to decriminalize abortion in Morocco’, documenteert hoe de criminalisering van abortus in Marokko, zelfs wanneer de zwangerschap het gevolg is van verkrachting, verwoestende gevolgen heeft voor vrouwen en meisjes. Omdat ze met gevangenisstraf worden bedreigd, zien velen zich genoodzaakt om clandestiene en gevaarlijke methodes te gebruiken om hun zwangerschap te beëindigen. Als dat niet lukt, worden ze gedwongen om hun zwangerschap uit te dragen en lopen ze extra risico om vervolgd te worden volgens wetten die seksuele relaties buiten het huwelijk strafbaar stellen en die sociale uitsluiting en armoede verergeren. Ondertussen moeten ze de pijnlijke nasleep van mislukte abortuspogingen doorstaan.

Dit rapport bevat interviews met 33 vrouwen die een abortus hebben aangevraagd. Aanvullend zijn er interviews met Marokkaanse ngo's die zich inzetten voor vrouwenrechten en juridische en medische professionals.

Ondanks het versturen van brieven naar de Marokkaanse autoriteiten in maart en november 2023, en opnieuw in januari 2024, waarin de bevindingen van het rapport werden voorgesteld en om hun reactie werd gevraagd voor opname in het rapport, was er op het moment van publicatie geen antwoord ontvangen. Het rapport wordt gelanceerd samen met een campagne om de decriminalisering van abortus in Marokko te eisen.

“Geen enkele staat zou zwangerschapsbeslissingen mogen dicteren en vrouwen en meisjes essentiële seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten zoals abortus mogen ontzeggen waar ze volgens de internationale wetgeving recht op hebben. Marokko's discriminerende wetten, beleid en praktijken ontnemen vrouwen hun recht op autonome beslissingsvrijheid en bestendigen een sociaal klimaat dat vrouwen en meisjes dwingt om een zwangerschap voort te zetten ongeacht de gevolgen. Dit werkt geweld, armoede en systematische genderdiscriminatie in de hand,” aldus Amjad Yamin, plaatsvervangend regionaal directeur voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika van Amnesty International.

“Marokkaanse organisaties roepen al jaren de Marokkaanse autoriteiten op om abortus uit het strafrecht te halen en ervoor te zorgen dat niemand wordt mishandeld, vernederd, onteerd of het risico loopt op een strafrechtelijke sanctie of sociale uitsluiting voor het aanvragen of verkrijgen van een abortus. Dit rapport en deze campagne bouwen voort op deze inspanningen en herhalen dat volgens het internationaal recht iedereen die abortus nodig heeft toegang moet hebben tot abortus met respect voor hun privacy, vertrouwelijkheid en met geïnformeerde toestemming.

Betaalbare en toegankelijke alomvattende seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten voor iedereen, vooral voor mensen met een laag inkomen of die in armoede leven, moeten worden aangeboden via het openbare gezondheidszorgsysteem.”

“We kunnen vrouwen niet helpen. Onze handen zijn gebonden.”

Het Marokkaanse strafwetboek verbiedt abortus, tenzij het wordt uitgevoerd door een bevoegde arts of chirurg en het noodzakelijk wordt geacht om de gezondheid of het leven van de vrouw te beschermen. Wie een abortus ondergaat of een poging daartoe onderneemt, kan een gevangenisstraf van zes maanden tot twee jaar en boetes krijgen, evenals extra gevangenisstraffen op grond van bepalingen die seksuele relaties buiten het huwelijk strafbaar stellen.

Wetten die de verspreiding van abortusgerelateerde informatie verbieden, beperken de toegang tot cruciale hulpbronnen in de gezondheidszorg en ontzeggen vrouwen de mogelijkheid om weloverwogen beslissingen te nemen over hun zwangerschap. Op het “aanzetten tot abortus”, op welke manier dan ook, inclusief via openbare toespraken of het verspreiden van gerelateerd materiaal, staan straffen tot twee jaar gevangenis en/of boetes.

Medische professionals die abortussen uitvoeren buiten de wet om riskeren hun vergunning kwijt te raken. Zorgverleners moeten, als ze gedagvaard worden, ook getuigen en informatie vrijgeven over abortussen waarvan ze op de hoogte zijn, waardoor de vertrouwelijkheid van patiënten in het gedrang komt.

Door deze beperkingen, die verder worden verergerd door het ontbreken van medische richtlijnen of protocollen voor het uitvoeren van legale abortussen, kunnen veel vrouwen geen legale en veilige weg naar abortus vinden.

Een arts vertelde Amnesty International: “Wat kunnen wij als artsen doen? Niets. We kunnen vrouwen niet helpen. Onze handen zijn gebonden. We zijn gefrustreerd omdat we vrouwen niet de hulp kunnen bieden die ze willen.”

Kruiden, chemicaliën en fysiek geweld: onveilig en niet effectief

Vrouwen hebben meestal geen andere keuze dan in het geheim ongereguleerde, onveilige en vaak dure abortussen uit te voeren. Vrouwen beschreven dat ze hun toevlucht namen tot een reeks gevaarlijke abortusmethoden, waaronder het misbruiken van geneesmiddelen, het innemen van gevaarlijke chemische mengsels en zelfs fysiek geweld, zelf of door anderen toegebracht. Sommige vrouwen probeerden zelfs hun eigen leven te beëindigen.

Vier vrouwen die door Amnesty International werden geïnterviewd moesten met spoed in het ziekenhuis worden behandeld voor ernstige gezondheidscomplicaties als gevolg van onveilige pogingen om zelf abortus te plegen.

Farah, van wie de echte naam is achtergehouden om haar identiteit te beschermen, werd verkracht door een mannelijke collega toen ze bewusteloos was als gevolg van een diabetesaanval. Twee maanden later ontdekte ze dat ze zwanger was en zocht hulp bij een gynaecoloog die weigerde een abortus uit te voeren. Haar baas schorste haar om te voorkomen wat hij zag als reputatieschade voor zijn bedrijf als ze vervolgd zou worden voor seksuele relaties buiten het huwelijk.

Farah probeerde haar zwangerschap zelf af te breken maar werd uiteindelijk gedwongen de zwangerschap uit te dragen ondanks verwondingen en een infectie. Ze vertelde aan Amnesty International:

“Ik nam allerlei kruiden en alles wat je maar kunt drinken om een abortus te krijgen. Ik kocht kruiden van een kruidendokter, dronk ze, kreeg ondraaglijke pijnen en moest overgeven. Ik had het gevoel dat mijn darmen werden verscheurd, maar de abortus mislukte. Op een keer ging ik naar mijn kamer, trok mijn kleren uit en stak een lange stok in mijn vagina en draaide hem alle kanten op, maar het enige wat ik kreeg was een grote wond en ondraaglijke pijn..... Meer dan vijf maanden lang heb ik alles geprobeerd, maar het mocht niet baten. Ik heb zelfs zelfmoord overwogen.”

Geweld tegen vrouwen

Marokko's ontoereikende aanpak van geweld tegen vrouwen werkt een cultuur van straffeloosheid in de hand, waardoor daders van verkrachting, partnergeweld en seksuele intimidatie vrij hun gang kunnen gaan. Tien vrouwen vertelden Amnesty International dat ze zwanger waren geraakt door verkrachting, gepleegd door vreemden, buren, partners of echtgenoten. De toegang van slachtoffers van verkrachting tot rechtsmiddelen wordt ondermijnd door strenge straffen in het wetboek van strafrecht voor seksuele relaties tussen ongehuwden.

De criminalisering en stigmatisering van abortus in Marokko heeft ook gevolgen voor vrouwen die ongewenst of onbedoeld zwanger raken omdat anticonceptie niet werkt, omdat ze geen toegang hebben tot anticonceptie of door economische ontbering.

“Vrouwen in Marokko moeten in staat worden gesteld om hun seksuele en reproductieve rechten uit te oefenen door toegang tot uitgebreide seksuele en reproductieve gezondheidsinformatie en -diensten, waaronder moderne voorbehoedsmiddelen en veilige abortus,” zegt Saida Kouzzi, stichtend partner bij Mobilising for Rights Associates, de campagnepartners van Amnesty International.

Wreedheid en discriminatie tegen ongehuwde vrouwen

Het Marokkaanse wetboek van strafrecht stelt een maand tot een jaar gevangenisstraf op seksuele relaties tussen ongehuwde personen, terwijl op overspel een tot twee jaar gevangenisstraf staat. Dit leidt niet alleen tot sociale uitsluiting, maar verergert ook de economische uitsluiting van vrouwen die gedwongen zijn hun zwangerschap uit te dragen.

Vrouwen die voor dergelijke overtredingen in de gevangenis hebben gezeten en een strafblad hebben, worden ook geconfronteerd met extra obstakels en stigmatisering bij het zoeken naar werk en raken vaak sociaal geïsoleerd.

Ouiam, van wie de echte naam is achtergehouden om haar identiteit te beschermen, is een weduwe met een kind, die gevangen is gezet omdat ze seksuele relaties had buiten het huwelijk. Ze heeft vergeefs geprobeerd om zelf abortus te plegen. Ze vertelde:

“Als ongehuwde moeder leef ik in angst in mijn dorp, niemand spreekt tegen me... De mensen in het dorp behandelen me slechter dan ooit.”

Verschillende geïnterviewde vrouwen beschreven dat ze verbaal, fysiek of seksueel misbruikt werden tijdens hun abortusingreep.

De kinderen van ongehuwde vrouwen die gedwongen worden hun zwangerschap uit te dragen, krijgen geen wettelijke identiteit door wetten die alleen vaderlijke afstamming binnen legale huwelijken erkennen. Het familierecht ontzegt deze kinderen het recht om de naam van hun biologische vader te dragen of om financiële steun of erfenissen te ontvangen, wat armoede en discriminatie tegen hen in de hand werkt.

Bovendien garandeert de Marokkaanse wetgeving over burgerlijke stand voor ongehuwde vrouwen niet het recht op het verkrijgen van een familieboekje, wat essentieel is voor het registreren van de geboorte en het verkrijgen van officiële documenten om toegang te krijgen tot basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg, onderwijs, rechtsbijstand en sociale uitkeringen.

“De moedige vrouwen die hun hartverscheurende verhalen in dit rapport delen, vragen om actie. Het is de hoogste tijd dat de Marokkaanse autoriteiten prioriteit geven aan de seksuele en reproductieve rechten van vrouwen en het stilzwijgen en de passiviteit van de staat rondom abortus doorbreken. Ze moeten dringend wetten aannemen die reproductieve rechten en autonomie beschermen, abortus decriminaliseren en zorgen voor gelijke toegang tot uitgebreide gezondheidszorg inclusief veilige abortus voor alle vrouwen en meisjes,” aldus Stephanie Willman Bordat, stichtend partner van Mobilising for Rights Associates (MRA), campagnepartner van Amnesty International.

lees het volledige rapport