Marokko: betogers in de Rif gestraft met massa-arrestaties

Vele betogers, activisten en bloggers zijn gearresteerd na maanden van betogingen. Ze eisen dat er een einde gemaakt wordt aan de marginalisering van hun gemeenschap, en ze vragen een betere toegang tot openbare diensten in de regio.

Sommige arrestanten kregen geen toegang tot een advocaat. Volgens sommige advocaten die hun cliënten zagen in de rechtbank in Al Hoceima, hadden die zichtbare verwondingen en verklaarden ze te zijn mishandeld bij hun arrestatie. Er wordt ook gevreesd dat vreedzame betogers en bloggers die op sociale media verslag uitbrachten van de demonstraties beschuldigd zullen worden en terecht zullen moeten staan voor misdrijven tegen de veiligheid van de staat.

“We vrezen dat deze arrestatiegolf een bewuste poging is om betogers in de Rif te straffen voor maanden van vreedzame betogingen. Het is essentieel dat de Marokkaanse autoriteiten het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht om vreedzaam te betogen respecteren. Personen die beschuldigd worden van een wettelijk erkend misdrijf, moeten toegang krijgen tot een eerlijk proces. De autoriteiten moeten er ook voor zorgen dat vreedzame activisten niet veroordeeld worden voor gefabriceerde feiten, als straf voor hun deelname aan de demonstraties in de Rif,” zegt Heba Morayef van Amnesty International.

“We vrezen dat deze arrestatiegolf een bewuste poging is om betogers in de Rif te straffen voor maanden van vreedzame betogingen."

De recente golf van demonstraties begon toen de leider van de protesten, Nasser Zefzafi, in het openbaar kritiek had geuit op een geestelijke die bij het middaggebed in een moskee in Al Hoceima op 26 mei uitspraken gedaan had tegen de volksprotesten in de Rif. Een video van het incident werd gedeeld op sociale media, en enkel dagen later werd Nasser Zefzafi gearresteerd.

Tussen 26 en 31 mei 2017 hebben de veiligheidsdiensten minstens 71 mensen gearresteerd na protesten in Al Hoceima en de nabijgelegen gemeenten Imzouren en Beni Bouayach. Sommige demonstraties liepen uit de hand: er werden stenen gegooid naar de veiligheidsdiensten, die op hun beurt waterkanonnen en traangas inzetten. Aan beide zijden vielen er gewonden. Vele activisten, met inbegrip van vreedzame betogers en bloggers die de gebeurtenissen gedocumenteerd hebben op sociale media, werden na afloop van de demonstraties gearresteerd.

Ten minste 33 mensen worden nu voor de rechter gebracht nadat ze in beschuldiging zijn gesteld door de openbare aanklager in Al Hoceima. Ze worden onder meer beschuldigd van geweld tegen houders van een openbaar ambt, belediging van houders van een openbaar ambt, stenen gooien, rebellie en deelname aan een niet toegestane publieke bijeenkomst. Een verzoek om 26 personen uit voorlopige hechtenis te halen werd geweigerd, en de zaak is uitgesteld tot 6 juni. De gevangenen verblijven in de lokale gevangenis van Al Hoceima.

Bedreiging en mishandeling

Advocaten vertelden aan Amnesty dat er zichtbare verwondingen te zien waren op de gezichten en lichamen van verschillende arrestanten wanneer ze voor de rechtbank verschenen in Al Hoceima. Hun cliënten vertelden hen hoe politieagenten hen hadden geslagen en geschopt bij hun arrestatie en overbrenging naar het politiecommissariaat. Velen verklaren te zijn beledigd door de agenten die hen gearresteerd hebben, en zelfs te zijn bedreigd met verkrachting. Anderen zouden het proces-verbaal van hun verhoor ondertekend hebben, om daarna vast te stellen dat er zonder hun toestemming pagina’s zijn toegevoegd. In verschillende gevallen heeft de openbare aanklager een medisch onderzoek bevolen.

Advocaten vertelden ook aan Amnesty International dat ze hun cliënten niet hebben kunnen opzoeken in politiedetentie in Al Hoceima. De gerechtelijke politie in Al Hoceima heeft de families van de gevangenen niet op de hoogte gebracht van waar hun gevangen familieleden zich bevonden. Hierdoor kon de familie geen advocaat instrueren, en konden de advocaten niet tijdig een verzoek indienen om hun cliënt te bezoeken binnen de 24 uur na arrestatie, zoals vereist onder Marokkaans recht.

Misdrijven tegen de openbare veiligheid

31 van de 71 personen die gearresteerd zijn tussen 26 en 31 mei zijn overgebracht naar Casablanca om te worden verhoord door de Nationale Brigade van de Gerechtelijke Politie (NBGP), een nationale afdeling van de politie die ernstige misdrijven onderzoekt, met inbegrip van terrorisme en misdrijven tegen de openbare veiligheid. Hoewel de gevangenen nog niet officieel in verdenking gesteld zijn van een misdrijf, doet dit vrezen dat ze beschuldigd kunnen worden van misdrijven tegen de openbare veiligheid.

“Het is heel verontrustend dat de autoriteiten zouden overwegen om activisten die deelnemen aan betogingen te beschuldigen van misdrijven tegen de openbare veiligheid,” zegt Heba Morayef.

Op 1 juni konden advocaten slechts 22 van de 31 gevangenen in Casablanca bezoeken. De meesten vertelden aan hun advocaten dat politieagenten hen hadden beledigd, bedreigd en in sommige gevallen geslagen en geschopt bij hun arrestatie, bij de overbrenging naar het politiekantoor of in het politiekantoor van Al Hoceima. Ze verklaarden dat de detentieomstandigheden bij de NBGP wel correct waren. Binnenkort worden ze terug overgebracht naar Al Hoceima voor een hoorzitting bij de openbare aanklager van het hof van beroep van Al Hoceima.

Advocaten hebben 7 andere gevangenen, waaronder de leider van de protesten Nasser Zefzafi, nog niet kunnen bezoeken. Hun toegang tot een advocaat is vertraagd door de gerechtelijke overheden. Hun advocaten zullen hen kunnen bezoeken op 5 juni. Twee mensen die op 31 mei gearresteerd zijn moeten ook nog bezocht worden door hun advocaat.

Het Marokkaanse Wetboek van Strafvordering laat toe dat personen die verdacht worden van een gewoon misdrijf tot 3 dagen aangehouden kunnen blijven zonder inbeschuldigingstelling. Voor personen die verdacht worden van een misdrijf tegen de veiligheid van de staat bedraagt de maximumtermijn 8 dagen, voor terreurverdachten 12 dagen. De wet staat ook toe dat de gerechtelijke overheden de toegang tot een advocaat uitstellen, wanneer dit nodig is in het belang van het onderzoek.

“Gevangenen zijn het meest kwetsbaar voor mensenrechtenschendingen in de eerste uren na hun arrestatie, vooral als ze afgesneden zijn van de buitenwereld – het is dus essentieel dat de familie zo snel mogelijk op de hoogte wordt gebracht, en dat ze onmiddellijk toegang krijgen tot een advocaat,” aldus Heba Morayef.

Amnesty International heeft de autoriteiten opgeroepen om het recht op toegang tot een advocaat tijdens het politieverhoor voor alle verdachten op te nemen in de lopende hervorming van het strafprocesrecht.

Nasser Zefzafi

Kort na het incident in de moskee in Al Hoceima dat de aanleiding vormde voor de protesten, hebben de veiligheidsdiensten een huiszoeking uitgevoerd in het huis van Nasser Zefzafi, in zijn afwezigheid. Hierbij hebben ze schade aangericht en boeken in beslag genomen van zijn bejaarde ouders, bij wie hij inwoont. Enkele dagen later op 29 mei, is hij gearresteerd na een uitgebreide klopjacht in naburige huizen, en per helikopter overgebracht naar de hoofdkwartieren van de NBGP in Casablanca.

Amnesty International vreest dat de manier waarop Nasser Zefzafi is gearresteerd, en officiële verklaringen over de misdrijven waarvan hij wordt verdacht, nog voordat hij officieel in beschuldiging is gesteld, een schending kunnen vormen van het vermoeden van onschuld in zijn hoofde, en in hoofde van de activisten die samen met hem gearresteerd zijn. Op gelekte foto’s en video’s van zijn arrestatie is te zien hoe hij een kap over zijn hoofd droeg en gedwongen werd om zijn hoofd naar beneden te houden. Dit doet vrezen dat hij op een vernederende manier behandeld is.