Kenia dwingt vluchtelingen terug naar Somalië
Kenia kondigde aan Dadaab, het grootste vluchtelingenkamp ter wereld, te sluiten. Hierdoor dwingt Kenia de vluchtelingen terug te keren naar Somalië. Maar door het aanhoudende conflict lopen zij daar gevaar gewond te raken, gedood te worden of gerekruteerd te worden door gewapende groepen.
Druk van de Keniaanse regering, gebrekkige informatie en het gevaar dat ze lopen bij terugkeer, laat velen in angst achter over hun toekomst. Als Dadaab sluit, kunnen zij nergens heen. Dit zegt Amnesty in het rapport ‘Nowhere else to go: Forced returns of Somali refugees from Dadaab refugee camp, Kenya’.
Sluiting Dadaab vluchtelingenkamp
Het vluchtelingenkamp in Dadaab is het grootste ter wereld. Er wonen ongeveer 280.000 vluchtelingen, het merendeel Somaliërs. In mei kondigde de Keniaanse regering aan het kamp te sluiten op 30 november 2016, met de bedoeling dat Somalische vluchtelingen zouden terugkeren naar Somalië. De inwoners staan nu zwaar onder druk om terug te keren ook al riskeren ze in Somalië gewond te geraken of gedood te worden tijdens het aanhoudende conflict.
‘Vrijwillige’ terugkeer
In de Tripartiete overeenkomst die de Keniaanse regering, de Somalische regering en de VN Vluchtelingenorganisatie afsloten in 2013, stond vrijwillige terugkeer centraal. Onder de huidige omstandigheden is echter weinig sprake van vrijwilligheid. Vluchtelingen maakten melding van dreigementen en druk om terug te keren naar Somalië. Wie niet zou terugkeren voor 30 november zou het recht op een financiële vergoeding verliezen. Ze kregen bovendien onvoldoende of misleidende informatie over het terugkeerproces en de situatie in Somalië. Ook het strakke tijdsschema en het gebrek aan alternatieven zet de deur wagenwijd open voor grootschalige gedwongen repatriëringen. Als Dadaab sluit, kunnen velen nergens heen.
Gebrek aan veiligheid
Het gewapende conflict in Somalië houdt aan en mensenrechtenschendingen duren voort. Sommige vluchtelingen die in 2015 en begin 2016 teruggegaan waren naar Somalië, keerden sindsdien terug naar Dadaab omwille van de verschrikkelijke toestand in Somalië. Ze meldden aanvallen, moorden, gedwongen rekrutering door gewapende groepen zoals Al-Shabaab, en ontvoering en rekrutering van kinderen. Bovendien is Somalië niet voorbereid op de terugkeer van een grote stroom vluchtelingen. Het land heeft onvoldoende tijd gehad om zich voor te bereiden en kreeg onvoldoende humanitaire ondersteuning. Kwetsbare groepen zoals mensen met een beperking of bepaalde minderheidsgroepen lopen extra gevaar op misbruik of gedwongen rekrutering.
Internationale verantwoordelijkheid
De Keniaanse overheid zegt het kamp te sluiten onder meer om veiligheidsredenen en omdat de internationale gemeenschap te weinig hulp biedt. Kenia is verantwoordelijk voor het beleid dat ze instelt en de mensenrechtenschendingen die daaruit volgen. Amnesty roept Kenia dan ook op een einde te maken aan het terugkeerproces. Maar de internationale gemeenschap moet ook dringend werk maken van een verhoging van het aantal hervestigingsplaatsen. Slechts tien landen vangen de helft van de vluchtelingen op wereldwijd. Kenia is één van hen. Gedeelde verantwoordelijkheid en efficiënte ondersteuning zijn dus hoognodig.
