Kameroen: ongebreidelde wreedheden in Engelstalige regio's moeten worden gestopt en onderzocht
- Mensen gevangen in kruisvuur bij aanvaringen tussen meerdere actoren
- Defensie- en veiligheidstroepen, milities en gewapende separatisten verantwoordelijk voor moorden, verkrachtingen en het platbranden van huize
- De internationale partners van Kameroen, waaronder België, bleven doorgaan met het leveren van wapens en militaire uitrusting aan het land
- De Mbororo Fulani-gemeenschap is doelwit van gewapende separatiste
- Individuen die zich uitspreken tegen deze wreedheden worden bedreigd en willekeurig vastgehouden
De Kameroense autoriteiten moeten actie ondernemen om een einde te maken aan het geweld tegen de bevolking en grondig onderzoek doen naar de moorden, folteringen, verkrachtingen, verbrandingen van huizen en andere wreedheden in de Engelstalige regio's. Dat zegt Amnesty International vandaag in een vernietigend nieuw rapport waarin gedetailleerd wordt weergegeven welke mensenrechtenschendingen en andere misdaden volgens het nationale recht door meerdere actoren in de Anglofoonse regio’s van Kameroen worden begaan.
Het rapport “With or against us: the population caught between the army, armed separatists and militias in north-west Cameroon” legt misdaden bloot die zijn gepleegd door gewapende separatisten, milities en leden van de defensie- en veiligheidstroepen in de regio Noordwest-Kameroen, voornamelijk sinds 2020. Ook wordt er gewezen op de dringende behoefte aan bescherming voor degenen die de wreedheden tegen de bevolking aan de kaak stellen.
“We vragen de Kameroense autoriteiten om beschuldigingen van mensenrechtenschendingen en andere misdaden onder de nationale wetgeving die zijn begaan in het kader van het gewapend conflict in de Engelstalige regio’s, te onderzoeken en degenen die verantwoordelijk zijn voor dergelijke schendingen te vervolgen en te straffen in eerlijke processen en voor onafhankelijke, onpartijdige en bevoegde rechtbanken. De slachtoffers van deze misdaden en schendingen hebben recht op gerechtigheid en schadevergoeding”, aldus Samira Daoud, regionaal directeur voor West- en Centraal-Afrika van Amnesty International.
De Engelstalige crisis was het gevolg van de repressieve reactie op grotendeels vreedzame protesten in 2016-2017. Mensen kwamen toen op straat om een einde te eisen aan de marginalisering van de Engelstalige minderheid. Sindsdien is de crisis geëscaleerd tot gewapend geweld in het noordwesten en zuidwesten, waardoor de bevolking verstrikt is geraakt in de gevechten van verschillende actoren. De huidige situatie is er een van extreem lijden en verlies van mensenlevens.
Tussen november 2022 en maart 2023 brachten vertegenwoordigers van Amnesty International twee bezoeken aan Kameroen. De organisatie ontmoette meer dan 100 slachtoffers, vertegenwoordigers van ngo's, journalisten en commissarissen van de Kameroense Mensenrechtencommissie (CHRC). Verzoeken om ontmoetingen met ministers van de regering werden niet beantwoord.
“Ze schoten mijn vrouw neer en verbrandden haar samen met mijn twee kinderen”
In het rapport van Amnesty International worden nauwgezet de ernstige misdaden van de gewapende separatisten tegen de bevolking beschreven, met bijzondere aandacht voor misdaden tegen de Mbororo Fulani-gemeenschap in het noordwesten.
In één geval vielen gewapende separatisten in de nacht van 28 maart 2022 een Mbororo Fulani-kamp in het dorp Mbokop-Tanyi aan. Amnesty International sprak met de echtgenoot en vader van drie slachtoffers. Hij vertelde: “De Amba Boys [de verzamelnaam voor de gewapende separatisten] hebben mijn huis platgebrand. Twee van mijn kinderen en mijn vrouw waren nog binnen. Ze schoten op mijn vrouw en toen ze neersloeg, verbrandden ze haar, samen met mijn twee kinderen van zeven jaar en zes maanden die in huis lagen te slapen.”
Op sociale media verscheen discriminerende en opruiende taal gericht tegen de Mbororo Fulani. In een interview dat door een separatistisch medianetwerk op Facebook werd gedeeld, zei een separatistische leider: “Wat is er mis met een Ambazoniaan die een Mbororo doodt die een agressor is? Hij is Ambazonië binnengekomen vanuit een ander land, op ons grondgebied. En hij valt ons volk aan, vermoordt hen, steekt hun huizen in brand en vernietigt hun landbouwgrond. Als we in staat zijn om ze allemaal te doden, dan doden we ze allemaal en zal er geen spijt zijn.”
Mbororo Fulani-milities waren ook betrokken bij moorden en de vernietiging van huizen in de noordwestelijke regio, in sommige gevallen zelfs met de hulp of de instemming van de Kameroense troepen. Een groep van ongeveer 45 gewapende mensen, omschreven als Fulani, Haoussa en Aku, vergezeld van Kameroense soldaten, doodden op 18 oktober 2021 minstens vijf dorpelingen en verwoestten ten minste 13 huizen in het dorp Gheidze, volgens vier mensen die door Amnesty International zijn geïnterviewd. De milities waren bewapend met zwaarden, stokken, speren en messen, en de soldaten met geweren. Ze brandden de huizen plat terwijl de soldaten in de lucht schoten en het gebied bewaakten.
Het rapport van Amnesty International belicht ook ernstige mensenrechtenschendingen gepleegd door de defensie- en veiligheidstroepen in de noordwestelijke divisie van Bui. Volgens getuigenissen van ontheemde slachtoffers in Bafoussam en Douala, omvatten de misdaden buitengerechtelijke executies, verkrachtingen en ander seksueel geweld tegen vrouwen.
Een van de slachtoffers vertelde: “Op 3 september 2021 kwamen ze naar ons dorp en toen begonnen de wreedheden. Toen ik ze zag, pakte ik snel mijn dochter bij de hand en renden we ons huis binnen. We deden de deur op slot, maar die trapten ze in. Ze doorzochten het huis en bevalen mijn man op de grond te gaan liggen... Daar heeft een militair me verkracht.”
“Toen namen ze mij en mijn dochter mee. Ze duwden ons in een voertuig en staken ons huis in brand. Ze brachten ons naar hun basis. Daar waren nog zes vrouwen... de jongste was 12. We waren daar twee en een halve maand. Elke dag verkrachtten ze [de militairen] ons, de een na de ander”, voegde ze eraan toe.
Vermeend gebruik van buitenlandse wapens door separatisten
Het rapport van Amnesty International onderzoekt ook de militaire samenwerking tussen Kameroen en zijn internationale partners, waarbij de nadruk ligt op de herkomst en het misbruik van wapens. Amnesty identificeerde verschillende soorten wapens in propagandavideo's die door gewapende separatistische groeperingen op sociale media werden geplaatst. Het lijkt erop dat sommige wapens die werden gebruikt bij het plegen van misdaden tegen de bevolking, waren gestolen van het Kameroense leger dat ze via buitenlandse hulp had verkregen.
“We dringen er bij de internationale partners van Kameroen, waaronder de regeringen van Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, België, Kroatië, Israël, Rusland, Servië en de VS, op aan om rigoureuze beoordelingen uit te voeren van de mensenrechtenrisico's alvorens opnieuw wapens te sturen. Ze moeten controleren waar deze uiteindelijk terechtkomen om ervoor te zorgen dat militaire hulp niet bijdraagt aan verdere schendingen van de mensenrechten”, aldus Samira Daoud.
“Als er geloofwaardig bewijs is dat wapens worden overgedragen aan gewapende groepen die worden beschuldigd van ernstige misdaden, moet de levering van dergelijke militaire hulp worden opgeschort totdat er maatregelen zijn genomen om ervoor te zorgen dat alle overdrachten veilig zijn en dat wapens op verantwoorde wijze worden gebruikt door bevoegde eindgebruikers.”
Het recentste jaarverslag over de door de Waalse regering toegestane uitvoer van wapens en militaire uitrusting - dat betrekking heeft op het jaar 2021 - bevat een uitvoervergunning naar Kameroen ter waarde van 5.750.000 euro voor uitrusting in de categorie “raketten en explosieven”. Het betreft de grootste wapenexportvergunning die het Waalse Gewest in 2021 aan een Afrikaans land heeft verleend.
De willekeurige gerechtelijke reactie van de autoriteiten
De reactie van de politieke en gerechtelijke autoriteiten op het conflict heeft tot nu toe geleid tot verdere mensenrechtenschendingen. In plaats van de misdaden van gewapende separatisten echt te onderzoeken, hebben de autoriteiten bepaalde personen die de wreedheden aan de kaak stelden, ervan beschuldigd zelf gewapende separatisten of aanhangers te zijn, en ze hebben hen willekeurig gearresteerd en vastgezet. Ondertussen doet het gebrek aan transparantie in het onderzoek naar misdaden van de strijdkrachten denken aan straffeloosheid.
De pogingen van de autoriteiten om de vrijheid van meningsuiting en het recht om informatie te zoeken in te perken, hebben de zaken nog verergerd. De mensenrechtenverdedigers, activisten, advocaten en mediaorganisaties die moedig de wreedheden van verdedigings- en veiligheidstroepen aan de kaak stellen, krijgen te maken met gerechtelijke procedures, willekeurige detentie en bedreigingen. Sommigen werden ook berecht voor militaire rechtbanken, hoewel deze volgens internationaal recht nooit jurisdictie mogen hebben over burgers.
Het rapport van Amnesty International geeft ook aanleiding tot diepe bezorgdheid over het falen van de Kameroense autoriteiten om effectief samen te werken met internationale en regionale mensenrechteninstellingen. Herhaalde verzoeken om onderzoeksmissies bleven onbeantwoord, wat de pogingen om de situatie te beoordelen en te pleiten voor gerechtigheid belemmert.
"De autoriteiten moeten garanderen dat arrestaties en detenties worden uitgevoerd in overeenstemming met de internationale mensenrechtenwetgeving en -normen, en moeten bescherming bieden aan journalisten, mensenrechtenverdedigers en activisten die worden bedreigd", besluit Samira Daoud.