Iran: wrede golf van executies moet worden gestopt
Volgens onderzoek van de Iraanse mensenrechtenorganisatie Abdorrahman Boroumand Centre for Human Rights en Amnesty International is in Iran een golf aan executies bezig. Tussen 1 januari en 30 juni 2022 zijn ten minste 251 mensen geëxecuteerd.
De organisaties waarschuwen dat als dit tempo wordt aangehouden binnenkort meer mensen geëxecuteerd zijn dan in heel 2021. Toen werd het doodvonnis van 314 mensen voltrokken.
De meeste geëxecuteerden (146) waren veroordeeld voor moord. Het betreft doodstraffen die werden uitgevoerd na zeer oneerlijke processen, zoals uitgebreid gedocumenteerd. Zeker 86 andere mensen werden geëxecuteerd voor druggerelateerde misdrijven waarop volgens het internationaal recht de doodstraf niet zou mogen staan. Op 23 juli hebben de autoriteiten in de provincie Fars een man in het openbaar geëxecuteerd, nadat er tijdens de pandemie twee jaar lang geen openbare executies hadden plaatsgevonden.
Executiegolf herinnert aan die in 2015
Tijdens de eerste zes maanden van 2022 executeerden de Iraanse autoriteiten gemiddeld minstens één persoon per dag. Dit roept herinneringen op aan 2015, toen er ook sprake was van een schokkende piek in executies.
“De toename van het aantal executies laat opnieuw zien hoezeer Iran uit de pas loopt met de rest van de wereld, waar 144 landen de doodstraf in de wet of in de praktijk hebben afgeschaft. De Iraanse autoriteiten moeten onmiddellijk een officieel moratorium op executies instellen als eerste stap om de doodstraf volledig af te schaffen”, aldus Roya Boroumand, uitvoerend directeur van het Abdorrahman Boroumand Centre, een Iraanse mensenrechtenorganisatie.
De cijfers die het Abdorrahman Boroumand Centre en Amnesty International verzamelden, zijn afkomstig van verschillende bronnen, waaronder gevangenen, familieleden van geëxecuteerden, mensenrechtenverdedigers, journalisten en uit rapporten van zowel staatsmedia, onafhankelijke media en mensenrechtenorganisaties.
Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk hoger, gezien de geheimhouding rond het aantal doodvonnissen dat de autoriteiten opleggen en uitvoeren.
Massa-executies in gevangenissen
Uit de verzamelde informatie blijkt dat de autoriteiten sinds begin 2022 regelmatig massa-executies hebben uitgevoerd in heel Iran.
Op 15 juni 2022 executeerden de autoriteiten in de Raja'i Shahr-gevangenis in de provincie Alborz ten minste twaalf mensen. Een week eerder, op 6 juni, werden zeker twaalf mensen geëxecuteerd in de Zahedan-gevangenis in de provincie Sistan en Baluchistan.
Op 14 mei 2022 hebben de autoriteiten negen mensen geëxecuteerd: drie in de gevangenis van Zahedan, één in de Vakilabad-gevangenis in de provincie Khorasan-e Razavi, vier in de Adelabad-gevangenis in de provincie Fars, en één in de Dastgerd-gevangenis in de provincie Isfahan.
Volgens een ingelichte bron die met Amnesty in juni 2022 sprak, executeren de autoriteiten in de Raja'i Shahr-gevangenis, die een van de grootste aantallen ter dood veroordeelden telt, sinds begin 2022 gemiddeld vijf mensen per week. Gedurende enkele weken vonden er zelfs meer dan tien executies per week plaats.
De aantallen komen overeen met die in publiek gemaakte brieven die de afgelopen maanden afzonderlijk zijn geschreven door de mensenrechtenverdedigers Saeed Eghabli en Farhad Meysami, die ten onrechte in de Raja'i Shahr-gevangenis worden vastgehouden. De eerste verwees naar wekelijkse executies van tot 10 mensen in de Raja'i Shahr-gevangenis, terwijl de laatste waarschuwde dat het totale aantal executies daar tegen het einde van 2022 de 200 zou kunnen overschrijden.
De bron zei ook dat de aanklager van Raja'i Shahr onlangs aan gevangenen vertelde dat het Bureau voor de Uitvoering van Straffen de families van ongeveer 530 moordslachtoffers had geschreven, met het verzoek om tegen eind maart 2023 te beslissen of zij gratie willen verlenen of de executie wensen van degenen die veroordeeld zijn voor de moord op hun verwanten.
Executies om overbevolking in gevangenissen tegen te gaan
Dezelfde bron verklaarde dat het hoofd van de rechterlijke macht, Gholamhossein Mohseni Ejei, en andere hoge functionarissen in de afgelopen maanden verklaringen aflegden over de noodzaak om de overbevolking van de gevangenissen aan te pakken. Daardoor nam de wijdverbreide vrees onder gevangenen toe dat de toename van executies verband houdt met officiële inspanningen om het aantal gevangenen te verminderen. Die angst wordt versterkt door eerdere patronen die het Abdorrahman Boroumand Centre documenteerde en die erop wijzen dat pieken in het aantal executies samenvallen met perioden waarin de autoriteiten herhaaldelijk publiekelijk verklaren dat zij achterstallige zaken willen aanpakken en de overbevolking willen verminderen.
Hernieuwde golf van druggerelateerde executies
De executie van ten minste 86 mensen voor druggerelateerde misdrijven in de eerste zes maanden van 2022 roept herinneringen op aan de drugsbestrijdingspraktijken van de autoriteiten in de jaren tussen 2010 en 2017, toen de meeste geregistreerde executies voor druggerelateerde misdrijven waren.
In november 2017 namen de autoriteiten, na intense internationale druk - waaronder het stopzetten van fondsen door verschillende Europese landen voor drugsbestrijdingsoperaties door de Iraanse wetshandhavingsdiensten - enkele wettelijke hervormingen aan om de doodstraf voor bepaalde druggerelateerde misdrijven af te schaffen.
Tussen 2018 en 2020 hebben de autoriteiten het aantal druggerelateerde executies aanzienlijk teruggebracht. In 2021 werden echter ten minste 132 mensen geëxecuteerd voor druggerelateerde misdrijven. Dat is 42 procent van het totale aantal geregistreerde executies en meer dan een vervijfvoudiging van het aantal in 2020 (23).
De Baluchi-minderheid onevenredig zwaar getroffen
Minstens 65 personen (26 procent) die sinds 2022 zijn geëxecuteerd, waren leden van de verarmde Baluchi-etnische minderheid in Iran, die ongeveer 5 procent van de Iraanse bevolking uitmaakt. Meer dan de helft van hen (38) werd geëxecuteerd voor druggerelateerde misdrijven.
“De onevenredige toepassing van de doodstraf op de Baluchi-minderheid in Iran illustreert de diepgewortelde discriminatie en onderdrukking waarmee zij al tientallen jaren te maken hebben gehad. Het benadrukt nog eens de inherente wreedheid van de doodstraf, die gericht is tegen de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in Iran en wereldwijd”, aldus Roya Boroumand.
Amnesty’s oproep
Het Abdorrahman Boroumand Centre en Amnesty International zijn zonder uitzondering tegen de doodstraf, ongeacht de aard van het misdrijf, de kenmerken van de dader, of de methode die de staat gebruikt om de gevangene te doden. De doodstraf is een schending van het recht op leven en de ultieme wrede, onmenselijke en onterende straf.
De internationale gemeenschap, inclusief de EU en het Bureau van de Verenigde Naties voor drugs en misdaad, moet de Iraanse autoriteiten oproepen de doodstraf voor alle druggerelateerde misdrijven te beëindigen.
Zij moeten ervoor zorgen dat elke vorm van samenwerking bij initiatieven ter bestrijding van drugshandel niet direct of indirect bijdraagt tot de willekeurige ontneming van het recht op leven, die kenmerkend is voor de Iraanse drugsbestrijdingsoperaties.
Achtergrond
Het aantal executies in Iran in 2021 was het hoogste sinds 2017. De stijging begon in september 2021, nadat het hoofd van de rechterlijke macht, Ebrahim Raisi, president werd en de Opperste Leider een voormalige minister van Inlichtingen, Gholamhossein Mohseni Ejei, benoemde tot het nieuwe hoofd van de rechterlijke macht.
De Iraanse autoriteiten hebben in 2022 één openbare terechtstelling uitgevoerd, geen enkele in 2021, één in 2020, 13 in 2019 en 13 in 2018. Uit officiële mededelingen blijkt dat begin 2022 ten minste twee andere personen in de provincie Esfahan en één persoon in de provincie Lorestan zijn veroordeeld tot openbare terechtstelling.
De doodstraf wordt in Iran opgelegd na processen die oneerlijk zijn, waarbij met folteringen afgedwongen ‘bekentenissen’ routinematig als bewijs worden gebruikt. De speciale VN-rapporteur voor Iran heeft verklaard dat ‘diepgewortelde tekortkomingen in de wet […] betekenen dat de meeste, zo niet alle, executies een willekeurige levensberoving zijn’.
Volgens de Iraanse wet is de doodstraf van toepassing op tal van misdrijven, waaronder financiële misdrijven, verkrachting en gewapende overvallen. Enkele activiteiten die door de internationale mensenrechtenwetgeving worden beschermd, worden in Iran eveneens met de dood bestraft. Het gaat onder meer om: consensueel seksueel gedrag tussen personen van hetzelfde geslacht, buitenechtelijke seksuele relaties en uitlatingen die als ‘beledigend voor de profeet van de islam’ worden beschouwd, vaag geformuleerde overtredingen zoals ‘vijandschap tegen God’ en ‘het verspreiden van corruptie op aarde’.
