Iran: Gelekte videobeelden uit Evin-gevangenis tonen glimp van wreedheden tegen gevangenen

Amnesty International analyseerde gelekte bewakingsbeelden waarop de vreselijke mishandeling van gevangenen in de Evin-gevangenis in Teheran (Iran) te zien is. Volgens Amnesty tonen de beelden nog maar eens aan hoezeer de straffeloosheid heerst in Iran voor gevangenisbewakers die gevangenen folteren en onderwerpen aan andere wrede, onmenselijke en vernederende behandelingen.

De mensenrechtenorganisatie analyseerde 16 gelekte videoclips, verkregen via onafhankelijke Iraanse media. Op de bewakingsbeelden is schokkend visueel bewijs te zien van slagen, seksuele intimidatie, en het bewust verwaarlozen en mishandelen van mensen die medische zorg nodig hebben, wat Amnesty International al jaren documenteert. De video’s bevestigen ook bezorgdheden over chronische overbevolking en eenzame opsluiting in wrede, onmenselijke omstandigheden.

Folterepidemie

'Deze beelden zijn erg verontrustend en geven een zeldzaam beeld van de wreedheden die gevangenen in Iran geregeld ondergaan', reageert Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen. 'Het is schokkend te zien wat gebeurt binnen de muren van de Evin-gevangenis, maar helaas is de mishandeling die we in de gelekte beelden zien slechts het topje van de ijsberg van de folterepidemie in Iran.'

Buiten het zicht van het publiek worden Iraanse mannen, vrouwen en kinderen in de gevangenis routinematig gefolterd en mishandeld door bewakers. Vooral als ze ondervraagd worden in detentiecentra van de inlichtingendienst, de Revolutionaire Garde, of de onderzoeksdienst van de Iraanse politie (Agahi).

Amnesty documenteerde de afgelopen jaren de volgende foltertechnieken die in Iran worden gebruikt: zweepslagen, elektrische schokken, nep-executies, waterboarding, seksueel geweld, ophanging, dwangvoeding van chemische middelen en het opzettelijk onthouden van medische zorg.

Gelekte video’s

Sinds 22 augustus publiceerden onafhankelijke media van buiten Iran een groeiend aantal gelekte video’s die ze ontvingen van een groep die zichzelf ‘Edalat-e Ali’ (Ali’s gerechtigheid) noemt. De groep heeft de veiligheidscamera’s van de Evin-gevangenis in Teheran gehackt.

Hooggeplaatste Iraanse ambtenaren bevestigden de echtheid van de beelden. In een zeldzame schuldbekentenis twitterde het hoofd van de Iraanse gevangenisorganisatie, Mohammed Mehdi Haj Mohammadi,op 24 augustus dat hij de verantwoordelijkheid accepteert voor de ‘onacceptabele gedragingen’ op de beelden. Hij beloofde zich in te zetten om de daders ter verantwoording te roepen en herhaling te voorkomen.

Gholamhossein Mohseni Ejei, hoofd van de Iraanse justitie, schreef op 24 augustus naar de Iraanse hoofdaanklager en vroeg hem ‘de behandeling van gevangenen door bewakers en/of andere gevanenen (in de Evin-gevangenis) direct en diepgaand te onderzoeken.’

Systematische straffeloosheid

Terwijl sommige autoriteiten de mishandelingen veroordeelden en onderzoek beloofden, zei het hoofd van de Iraanse gevangenisorganisatie ook dat hij de inzet van Iraanse ‘fatsoenlijke’ gevangenisbewakers waardeerde. Daarmee suggereert hij dat de getoonde mishandelingen in de Evin-gevangenis uitzonderingen zijn.

‘Foltering en mishandeling komen veel te vaak voor in Iraanse gevangenissen en detentiecentra om omschreven te worden als het werk van een paar “rotte appels”,’ zegt Heba Morayef. ‘Korte verontschuldigingen en beloftes van verantwoording zijn bij lange na niet genoeg om de Iraanse crisis van systematische straffeloosheid aan te pakken.’

Als de Iraanse autoriteiten echt iets willen doen, moeten ze onmiddellijk internationale onderzoekers toelaten, zoals de VN-speciale rapporteur op het gebied van mensenrechten in Iran, om onafhankelijk onderzoek te doen naar Evin en andere gevangenissen.

Aangezien de Iraanse autoriteiten steeds weigeren om verdachten van misdrijven onder internationaal recht te vervolgen, roept Amnesty International de VN-Mensenrechtenraad nogmaals op om een onderzoek in te stellen en de daders ter verantwoording te roepen.

Beelden van wreedheden

Amnesty bekeek zestien videoclips. Op zeven daarvan is te zien hoe bewakers gevangenen slaan of mishandelen, op drie hoe overbevolkt de gevangenis is. Drie andere beelden tonen gevallen van geweld tussen gevangenen onderling, en op twee is te zien hoe mensen zichzelf pijn doen. In een andere clip is een isoleercel te zien waar de omstandigheden wreed en onmenselijk zijn.

Op een video van 31 maart 2021 is te zien hoe een bewaker een gevangene in zijn gezicht slaat en stompt in het bijzijn van een groep andere gevangenen. Het lijkt alsof de neus van de man daarna bloedt. Op een video van 21 december 2020 zien we hoe twee bewakers een in de boeien geslagen gevangene op zijn hoofd en rug duwen, slaan en stompen, in het bijzijn van een aantal andere bewakers. Ze slepen hem daarna over de grond.

Op vier beelden van 26 april 2021 is een duidelijk verzwakte gevangene te zien die op het binnenplein van de gevangenis flauwvalt nadat hij uit een auto stapt. De bewakers negeren hem en slepen dan zijn halfbewuste lichaam over de grond, de gevangenis door en een trap op. Meerdere bewakers en personeelsleden zien het incident of lopen langs de man en zijn ongeïnteresseerd.

Op een video van 9 december 2015 staat een man die zijn kleren moet uittrekken voor een bewaker. Hij moet naakt op de grond hurken met zijn gezicht naar de muur. Achter hem zit een bewaker op een stoel rustig zijn ondergoed en broek te doorzoeken naar verboden voorwerpen.

Drie clips van 11 juni 2016, 15 januari 2020 en 4 februari 2021 laten overbevolkte cellen zien met driedubbele stapelbedden waar tussen de vijftien en achttien mensen opgepropt inzitten. Op andere ongedateerde beelden is een hele kleine isoleercel te zien, zonder bed, met een hurktoilet in de hoek. Weer andere beelden van 4 januari 2020 en 23 juli 2016 laten zelfmutulaties zien, en drie clips tonen gevallen van geweld tussen gevangenen onderling.

Ahmadreza Djalali

In de Evin-gevangenis zit onder meer de Zweeds-Iraanse VUB-professor Ahmadreza Djalali al meer dan 5 jaar opgesloten. “Deze beelden zijn ook opnieuw een heel schrijnende herinnering aan het lot van Dr. Djalali”, zegt Wies De Graeve. “Ook hij werd aan foltering onderworpen, krijgt niet de medische zorg die hij nodig heeft en leeft met een constante dreiging van executie. Samen met vele anderen blijven we druk zetten en actievoeren zodat Ahmadreza Djalali eindelijk wordt vrijgelaten en herenigd kan worden met zijn gezin.”