HONGKONG: GROTE ZORGEN OM NATIONALE VEILIGHEIDSWET. Wat is er aan de hand?
Op 30 juni 2020 nam China de nationale veiligheidswet voor Hongkong aan, die meteen in werking trad. Die wet heeft verstrekkende gevolgen. Zij is uiterst vaag gedefinieerd en zeer breed: feitelijk kan alles als een bedreiging voor de ‘nationale veiligheid’ worden bestempeld. De wet werd kort van tevoren aangekondigd en de tekst van de wet werd geheimgehouden. Naar verluidt had zelfs de regering van Hongkong geen inzage in de tekst. Waarom moeten we ons zorgen maken over deze wet?
1. ‘In gevaar brengen nationale veiligheid’ kan alles betekenen
Onder de veiligheidswet kan een levenslange gevangenisstraf worden opgelegd vanwege ‘afscheiding’, ‘ondermijning’, ‘terrorisme’ en het ‘heimelijk samenspannen met buitenlandse strijdkrachten’. Deze strafbare feiten zijn zo ruim gedefinieerd dat alle strafbare vergrijpen eronder kunnen vallen, waardoor ze gemakkelijk kunnen worden gebruikt in politiek gemotiveerde processen . Het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties en deskundigen hebben al herhaaldelijk hun bezorgdheid geuit over de nationale veiligheidswet. Zij stellen dat de breed geformuleerde wet kan leiden tot ‘discriminerende of willekeurige interpretatie die de bescherming van de mensenrechten zou kunnen ondermijnen’.
2. DE WET WERD VANAF DAG ÉÉN MISBRUIKT
Onmiddellijk nadat de veiligheidswet was aangenomen, gebruikten de autoriteiten deze om vreedzame demonstranten te onderdrukken. Mensen werden gearresteerd omdat ze vlaggen, stickers of spandoeken met politieke leuzen bij zich hadden. Politie en andere ambtenaren hebben ook laten weten dat slogans, T-shirts, liedjes en witte vellen papier de nationale veiligheid in gevaar kunnen brengen en dus tot strafrechtelijke vervolging kunnen leiden.
3. Journalisten en sociale media aan banden
In naam van de nationale veiligheid geeft de wet de regeringen van China en Hongkong meer macht om controle uit te oefenen op scholen, maatschappelijke organisaties, de media en het internet in Hongkong. De media uitten hun zorgen over de invloed van de veiligheidswet op de persvrijheid in Hongkong. De New York Times besloot bijvoorbeeld om medewerkers naar Zuid-Korea te verhuizen. Velen vrezen dat net als in China maatregelen genomen zullen worden om buitenlandse journalisten in de gaten te houden.
4. Berechting Hongkongers in China
Onder de veiligheidswet kunnen verdachten uit Hongkong in China volgens het daar geldende strafrecht berecht worden. Eerder al werd in Hongkong met succes geprotesteerd tegen een uitleveringswet. Daarmee zou Hongkong verdachten kunnen uitleveren aan landen zonder uitleveringsakkoord, waaronder – en vooral – China. Met de veiligheidswet wordt uitlevering naar China alsnog mogelijk.
5. De wet geldt voor iedereen op aarde
De nationale veiligheidswet is ook van toepassing op mensen die niet in Hongkong wonen en er zelfs nooit zijn geweest. Technisch gezien kan iedereen op aarde, ongeacht zijn of haar nationaliteit of waar iemand zich bevindt, deze wet overtreden. Zij kunnen worden gearresteerd en vervolgd als ze zich in een Chinees rechtsgebied bevinden. Beschuldigde buitenlanders die niet permanent in Hongkong verblijven, kunnen worden uitgewezen nog vóór er een rechtszaak heeft plaatsgevonden of een vonnis is geveld.
6. Onderzoekers hebben meer bevoegdheden
Autoriteiten hebben meer bevoegdheden dankzij de nationale veiligheidswet. Ze mogen eigendommen doorzoeken, reizen beperken of verbieden, tegoeden bevriezen of in beslag nemen, online inhoud censureren en heimelijk toezicht uitoefenen, ook door communicatie te onderscheppen. Dit mogen zij doen zonder gerechtelijk bevel.
7. China’s lange arm
De Chinese regering richt in Hongkong een kantoor op voor de bescherming van de nationale veiligheid. Het kantoor en zijn medewerkers vallen niet onder de jurisdictie van Hongkong. Kantoorpersoneel kan niet worden aangehouden door wetshandhavers in Hongkong. Het kantoor en zijn personeel genieten in feite volledige immuniteit, ongeacht van welke misdrijven of mensenrechtenschendingen zij worden beschuldigd.
8. Geen toezicht Hongkongs Veiligheidscomité
De regering van Hongkong heeft ook een nieuw orgaan opgericht, de Commissie voor de Bescherming van de Nationale Veiligheid. Een afgevaardigde van de Chinese regering ‘adviseert’ dat orgaan. De commissie heeft de bevoegdheid om wetshandhavers te selecteren die nationale veiligheidszaken behandelen. De begroting en de aanstelling van personeel omzeilen ook de wetgevende controle. De directeur kan bijvoorbeeld rechters benoemen om nationale veiligheidszaken te behandelen. De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht kan zo ondermijnd worden.
9. Bescherming mensenrechten in gevaar
De nationale veiligheidswet bevat de algemene garantie dat de mensenrechten worden gerespecteerd, waaronder fundamentele mensenrechtenverdragen zoals het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten. Andere bepalingen in de wet daarentegen kunnen deze verdragen juist terzijde schuiven. De wet verleent immuniteit aan de nationale veiligheidsinstellingen en hun personeel. In feite worden Hongkongse wetten ondergeschikt aan de nieuwe veiligheidswet. Dit betekent dat de nationale veiligheidswet de bestaande bescherming van de mensenrechten uitholt.
10. De wet heeft nu al een verlammend effect
Deze draconische wet is zo vaag dat niemand kan weten hoe en wanneer hij of zij deze misschien overtreedt. Dat heeft meteen al een verlammende werking gehad. Veel Hongkongers die sinds juni 2019 regelmatig online nieuws over de protesten deelden, sloten hun sociale media-accounts uit angst de wet te overtreden. Winkels en restaurants die eerder spandoeken en stickers hadden ter ondersteuning van de protestbeweging, verwijderden deze al voordat de wet van kracht was. Binnen enkele dagen verwijderden openbare bibliotheken boeken over ‘gevoelige’ kwesties of die werden geschreven door activisten die kritiek uitten op de regering.
