Het Pegasus Project: 1 jaar na onthullingen duurt spywarecrisis voort omdat de surveillance-industrie niet wordt aangepakt

Het Pegasus Project onthulde hoe regeringen over de hele wereld de Pegasus-spyware van de NSO Group gebruikten om mensenrechtenactivisten, politieke leiders, journalisten en advocaten illegaal in de gaten te houden. Het project is een samenwerking van Amnesty International en mediaorganisaties wereldwijd.

Na herhaalde oproepen om de surveillance-industrie te reguleren, zijn er enkele stappen in de goede richting gezet. Maar overheden hebben nog onvoldoende gedaan om mensenrechtenschendingen tegen te gaan.

Overheden moeten méér doen

“Een jaar nadat de onthullingen over Pegasus-spyware de wereld schokten, is het alarmerend dat surveillancebedrijven nog steeds op grote schaal profiteren van mensenrechtenschendingen”, zegt Danna Ingleton, adjunct-directeur van Amnesty Tech.

“Het Pegasus Project maakte duidelijk dat actie dringend nodig was om een ​​uit de hand gelopen industrie te reguleren. Beschamend genoeg hebben regeringen wereldwijd nog steeds geen actie ondernomen om deze digitale surveillancecrisis grondig aan te pakken. De onwettige gerichte surveillance van mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties is een instrument van onderdrukking.”

“Iedereen die het doelwit is van de spyware van de NSO Groep heeft recht op een oplossing. Dat regeringen hierover geen betekenisvolle actie nemen is een affront voor zij die doelwit zijn geweest van deze invasieve software en er de fysieke en psychologische gevolgen van dragen.”

“De onwettige, gerichte surveillance van mensenrechtenverdedigers en het maatschappelijk middenveld is een instrument van repressie. Het is hoog tijd om maatregelen te nemen tegen deze industrie die in de schaduw blijft opereren.”

Telefoons geïnfecteerd

Het Pegasus Project was een samenwerking van journalisten van zeventien mediaorganisaties in tien landen, gecoördineerd door Forbidden Stories. Het Security Lab van Amnesty International gebruikte geavanceerde digitale forensische tests en onderzoeksmethodologieën om te bewijzen dat tientallen telefoons over de hele wereld waren geïnfecteerd.

Het afgelopen jaar ontdekte het Security Lab de inzet van Pegasus in de Westelijke Sahara en Polen. Daarnaast bevestigde het Security Lab gevallen waarbij Pegasus op onwettige wijze werd gebuikt tegen mensen. Dat gebeurde onder meer in El Salvador, Israël en de Bezette Palestijnse Gebieden, Polen en Spanje. Onwettige surveillance schendt het recht op privacy en kan ook het recht op vrijheid van meningsuiting, vereniging en vreedzame vergadering schenden.

‘Zeer gewelddadige vorm van censuur'

Amnesty International doet al jaren onderzoek naar onwettige surveillance. Er is steeds meer bewijs dat regeringen daarmee mensenrechten schenden en dat bedrijven profiteren van onwettig gericht toezicht.

Julia Gavarrete, een journalist in El Salvador, vertelde: “Het is schandalig dat een krachtig instrument om criminelen te bestrijden, wordt gebruikt om onafhankelijke journalisten en mensenrechtenverdedigers aan te vallen. Het is een schande dat we geen idee hebben wie er achter de aanvallen zat. Het is onmogelijk om niet boos te zijn wanneer ons hele leven in de handen van iemand anders ligt, en er geen antwoorden zijn over de verantwoordelijkheid hiervoor. ”

“Nadat ik doelwit werd, veranderde ik mijn manier van communiceren en de plaatsen waar ik kwam. Ik denk twee keer na over het soort informatie dat ik met anderen wil delen – niet alleen vanwege mijn eigen veiligheid, maar om de mensen met wie ik communiceer te beschermen. Ik moet me bewust zijn van de plaatsen die we bezoeken en proberen heel voorzichtig te zijn telkens als we onze apparaten in de buurt hebben...  Als journalist moet ik mijn bronnen bewaken, maar als vrouw moet ik mijn familie en vrienden beschermen. Surveillance betekent een vernedering voor ons beroepsleven en ons privéleven.”

Hicham Mansouri, een Marokkaanse journalist die in Frankrijk woont, beschreef het gevoel doelwit te zijn van spyware als volgt: “een zeer gewelddadige vorm van censuur, omdat we onszelf ontzeggen ons over veel onderwerpen te uiten, zowel in een professionele als persoonlijke context. Dat is hun doel: je paranoïde maken, je isoleren van mensen en je opsluiten in een gevangenis.”

Lopende onderzoeken

Er lopen momenteel onderzoeken en rechtszaken tegen NSO Group in Frankrijk, India, Mexico en Polen. In maart 2022 heeft het Europees Parlement het PEGA-comité opgericht om het gebruik van Pegasus en andere spyware in Europa te onderzoeken.

In november 2021 plaatste de regering van de Verenigde Staten NSO Group op een zwarte lijst vanwege ‘het uitvoeren van activiteiten die in strijd zijn met de nationale veiligheid of de belangen van het buitenlands beleid’. Later die maand spande Apple een rechtszaak aan tegen NSO Group om het bedrijf verantwoordelijk te houden voor de surveillance van Apple-gebruikers.

In de afgelopen weken zijn er berichten dat het Amerikaanse defensiebedrijf L3Harris in gesprek is om het eigendom van Pegasus-software te kopen. De toekomst van NSO Groep blijft onzeker.

Amnesty’s oproep

“We blijven aandringen op een wereldwijd moratorium op de verkoop, overdracht en het gebruik van spyware totdat er regulering van kracht is met robuuste waarborgen voor de mensenrechten”, aldus Danna Ingleton.

Staten moeten zich volgens internationaal recht houden aan bindende verplichtingen om niet alleen de mensenrechten te respecteren, maar ook om hen te beschermen tegen misbruik door derden, waaronder particuliere bedrijven.