Afbeelding
Heksenjacht op rechters in Polen bedreigt onafhankelijkheid van rechterlijke macht
Persbericht

Heksenjacht op rechters in Polen bedreigt onafhankelijkheid van rechterlijke macht

04 juli 2019

Rechters die de onafhankelijkheid van het Poolse gerecht proberen te beschermen tegen overheidsinmenging, worden zwaar geïntimideerd en onder druk gezet. Dat staat in een nieuw rapport dat Amnesty International vandaag publiceert.

“De Poolse autoriteiten hebben een heksenjacht ontketend. Achter de schermen intimideren en belasteren ze Poolse rechters en aanklagers die zich moedig verzetten tegen de kaping van justitie door de politiek. Deze intimidatie moet onmiddellijk stoppen,” zegt Barbora Cernusáková, regionale researcher van Amnesty International

Het rapport ‘Poland: Free Courts, Free People’ documenteert hoe de regering sinds eind 2015 een aantal wetgevende en politieke maatregelen heeft genomen die de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht ondermijnen. Een van die maatregelen is het politiseren van juridische benoemingen: de minister van Justitie heeft nu de exclusieve bevoegdheid om de voorzitters en vicevoorzitters van rechtbanken te ontslaan en te benoemen, en verschillende rechters van het Hooggerechtshof werden al gedwongen met pensioen gestuurd. De regering heeft ook disciplinaire procedures aangepast zodat die ingezet kunnen worden tegen rechters die zich verzetten tegen de ‘hervormingen’. Sommigen dreigen zo hun job te verliezen.

Intimidatie van rechters, online en offline

De erosie van de onafhankelijkheid van justitie heeft zeer concrete gevolgen voor rechters die zich kritisch uitlaten.

Amnesty International sprak met rechter Waldemar Żurek, oud-woordvoerder van de Nationale Raad van Magistraten. Al jarenlang ondergaat hij intimidatie en pesterijen nadat hij in het openbaar kritiek had geuit op de ‘hervormingen’ van de regering. Verschillende autoriteiten legden rechter Żurek onterechte tuchtmaatregelen op, en zelfs zijn familieleden worden geviseerd. Hij kreeg af te rekenen met haatmail, beledigende en dreigende tekstboodschappen en een lastercampagne op de nationale televisie.

Onder meer de inzet van anonieme twitter-accounts die persoonlijke aanvallen lanceren op bekende individuen heeft een zware impact.

Een van die accounts publiceerde routinematig twitterberichten met aanvallen op rechters, vaak vrouwelijke magistraten, die kritiek uiten op de regering. Op de account was voordien vertrouwelijke en semi-vertrouwelijke informatie gepubliceerd, wat doet vermoeden dat de account op een of andere manier gelinkt is aan de regering. Op 3 april 2019 bijvoorbeeld, de dag dat de Europese Commissie haar derde inbreukprocedure tegen de Poolse justitiehervormingen afkondigde, was op de twitter-account een snapshot te zien van de confidentiële aanmaningsbrief die de Commissie naar de Poolse regering stuurde.

Intimidatie na verdediging van demonstranten

Amnesty International sprak ook met rechters die onder vuur kwamen te liggen nadat ze vonnissen hadden uitgesproken waarin ze het opnamen voor de rechten van vreedzame betogers.

Zo werd een Poolse vrouw aangeklaagd wegens het gebruik van “aanstootgevende woorden” in het openbaar omdat ze op een betoging haar beklag deed over de onderdrukking van vrouwenrechten en de druk op justitie in haar land. Ze zei: “ik voel me f….. off over de situatie in mijn land”.

Sławomir Jęksa, rechter bij de regionale rechtbank van Poznan, oordeelde dat de vrouw geen overtreding had begaan, omdat ze had gesproken op een betoging waar de vrijheid van meningsuiting “van nature ruim” is. Hij ging ook in op wat de vrouw had gezegd over de aanvallen op de onafhankelijkheid van justitie. Onmiddellijk daarna opende de Disciplinaire Aanklager een onderzoek naar rechter Jęksa, en beweerde dat zijn vonnis in deze zaak een “politieke mening” was.

Daarnaast worden ook rechters die juridisch advies vragen aan de hoogste rechtbank van de EU, het Europese Hof van Justitie, onderworpen aan onderzoeksmaatregelen. Zo verhoorde de Disciplinaire Aanklager Ewa Maciejewska, een rechter uit de stad Łodz, nadat ze het Hof had verzocht duidelijk te maken of de nieuwe tuchtprocedures – die integraal deel uitmaken van de ‘hervorming’ - verenigbaar zijn met het EU-recht.

Rechters vechten terug

Geconfronteerd met dergelijke intimidaties hebben rechters over heel Polen hun solidariteit getoond met collega’s die onder vuur liggen. Nadat rechter Alina Czubieniak ten onrechte werd berispt omdat ze de heroverweging vroeg van een beslissing tot opsluiting, ontvouwden rechters van meer dan twintig rechtbanken in heel Polen spandoeken waarop te lezen stond: “We laten ons niet intimideren”.

Maar soms worden er pogingen ondernomen om deze solidariteitsacties op hun beurt in de kiem te smoren. In april stuurde de voorzitter van de lokale rechtbank in Olsztyn, die na de ‘hervorming’ benoemd was, de politie af op een groep rechters en advocaten die uit solidariteit een piket hadden gevormd in de stad.

“Rechters zouden de wet moeten kunnen handhaven zonder politieke bemoeienis. De regering van Polen moet onmiddellijk een einde maken aan alle tuchtprocedures die lopen tegen rechters en aanklagers vanwege rechtmatige beslissingen en legitieme protesten. Tuchtmaatregelen mogen niet langer ingezet worden om de rechterlijke macht te controleren.”

Barbora Černušáková, regionale researcher van Amnesty International

“De rechtsstaat en de bescherming van mensenrechten zijn basisprincipes van de EU. Andere EU-lidstaten moeten Polen blijven oproepen een einde te maken aan de flagrante schending van deze principes en moeten de Poolse regering aansprakelijk stellen als ze de principes blijft schenden,” zegt Barbora Cernusáková, regionale researcher van Amnesty International.

Lees meer

Lees ook

Meer nieuws