Eritrea: bescherming voor mensen op de vlucht voor onbeperkte dienstplicht

Deze mensen hebben recht op internationale bescherming, concludeert een nieuw rapport van Amnesty International.

Het rapport Just Deserters: Why indefinite national service in Eritrea has created a generation of refugees onthult dat de nationale dienstplicht, in tegenstelling tot wat ambtenaren beweren, niet beperkt is tot 18 maanden, maar vaak tientallen jaren kan duren. Zowel jongens en meisjes vanaf 16 jaar als ouderen zijn dienstplichtig. Deze dienstplicht komt vaak neer op dwangarbeid.

Doordat zoveel Eritreeërs de dienstplicht proberen te ontvluchten, vormen zij een derde van de vluchtelingen die Europa proberen te bereiken. Maar ondanks de realiteit op het terrein, verwerpen Europese staten steeds meer asielaanvragen uit Eritrea.

Dwangarbeid op nationale schaal

“De situatie van dienstplichtigen in Eritrea is hopeloos. Dit staat haaks op de stelling van sommige gastlanden dat de meeste Eritreeërs economische migranten zijn,” zegt Michelle Kagari, adjunct-directeur voor Oost-Afrika, de Hoorn en de Grote Meren bij Amnesty International.

“Deze mensen, waaronder veel kinderen, gaan op de vlucht voor een systeem dat aanleunt bij dwangarbeid op nationale schaal en dat hen berooft van keuzes over belangrijke aspecten in hun leven.”

Brutale methoden

Het rapport werpt een nieuw licht op de barre omstandigheden voor de dienstplichtigen en de brutale methoden die het leger gebruikt tegen degenen die proberen te ontsnappen. Sommige van de 72 geïnterviewde Eritrese vluchtelingen vertelde aan Amnesty International dat ze al 10 of 15 jaar in het leger zaten voor ze het land ontvluchtten. Anderen hadden echtgenoten of vaders die na 20 jaar nog steeds dienstplichtig waren.

In sommige gevallen worden verschillende familieleden tegelijk ingelijfd en geografisch gescheiden, wat hen het recht op een gezinsleven ontzegt. Een 18-jarige vrouw vertelde Amnesty over een nieuwe eis die oudere vrouwen verplichtte om zich aan te melden. Dit zorgde ervoor dat elk familielid onmiddellijk werd ingelijfd of het land was ontvlucht.

Sommige voormalige dienstplichtigen beschreven hoe ze meerdere jaren van huis waren zonder verlof. Mensen die verlof nemen zonder toestemming riskeren een gevangenisstraf. Als ze niet worden gevonden, wordt hun familie in de gevangenis gezet in hun plaats.

De nationale dienstplicht heeft een negatief effect op kinderen. Velen stoppen vroegtijdig met school om de dienstplicht te vermijden en meisjes worden uitgehuwelijkt in de hoop dat dit hen niet meer in aanmerking doet komen voor de dienstplicht. Ander kinderen, wiens ouders allang in dienst zijn, moeten economische verantwoordelijkheden opnemen voor hun familie.

De dienstplicht is niet alleen enorm lang, het is ook zeer slecht betaald. Elke voormalige dienstplichtige die Amnesty interviewde, getuigde dat het onmogelijk is om met de soldij te voorzien in de basisbehoeften van een gezin.

Hard lot voor mensen op de vlucht

Als mensen de dienstplicht proberen te ontwijken of te ontvluchten, bijvoorbeeld door het land te verlaten, en gevat worden, worden ze vastgehouden, soms voor onbepaalde duur en in erbarmelijke omstandigheden. Gevangenen zitten vaak in ondergrondse cellen of schipcontainers. Wanneer de asielaanvraag van Eritreeërs in Europa of elders wordt afgewezen en ze moeten terugkeren, wacht hun hetzelfde lot. Bovendien is er een algemeen risico op willekeurig gevangenschap en foltering en andere mishandeling voor elke teruggekeerde asielzoeker.

Mensen die de grens naar Ethiopië proberen over te steken, riskeren te worden neergeschoten door de Eritrese autoriteiten. De Eritrese regering zegt dat het nationale dienstplicht noodzakelijk is in het kader van zelfverdediging in het aanslepende conflict met buurland Ethiopië, maar niet alle dienstplichtigen krijgen militaire taken. Velen worden ontplooid voor burgertaken, zoals landbouw, bouw, onderwijs en burgerdienst. Ook de bewering dat de dienstplicht beperkt is tot 18 maanden, klopt niet.

“Dienstplicht blijft onbeperkt in de tijd voor het grootste deel van dienstplichtigen. Soms duurt het zelfs tientallen jaren. Oudere mensen worden opnieuw ingelijfd. Mensen die proberen te ontsnappen, worden willekeurig vastgezet, zonder aanklacht,” zegt Michelle Kagari.

“Eritrea laat zijn jeugd uitbloeden. Kinderen stappen op hun eentje naar andere landen, vaak zonder het aan hun ouders te vertellen, om een leven te vermijden van eeuwige dwangarbeid tegen een laag loon, zonder opleiding of werkgelegenheid. Dat ze opteren voor zo’n gevaarlijke reis op weg naar een veilige plek, toont hoe ernstig de mensenrechtenschendingen zijn waar ze voor vluchten.”

Amnesty International roept Eritrea op om het systeem van onbeperkte dienstplicht stop te zetten. De organisatie roept alle staten op om dit te erkennen als een mensenrechtenschending.