Egypte: honderden mensen gearresteerd voor oproepen tot protest tijdens COP27

Ten minste 151 mensen worden momenteel vervolgd door de staatsveiligheid, terwijl honderden anderen geconfronteerd worden met kortere arrestaties en ondervragingen.

“De arrestatie van honderden mensen die ervan verdacht werden oproepen tot vreedzaam protest te steunen, baart zorgen over de manier waarop de autoriteiten zullen reageren op mensen die willen protesten tijdens COP27 – een essentieel onderdeel van elke VN-klimaatconferentie. De Egyptische autoriteiten moeten vreedzame demonstranten toestaan om bijeen te komen en geen willekeurige arrestaties of onwettig geweld inzetten om protesten te ontmoedigen”, aldus Philip Luther, hoofd Onderzoek en Belangenbehartiging voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika van Amnesty International.

“Wereldleiders die in Sharm El-Sheikh aankomen voor COP27 moeten zich niet laten misleiden door de PR-campagne van Egypte. Buiten de oogverblindende resorthotels worden nog steeds duizenden mensen, waaronder mensenrechtenactivisten, journalisten, vreedzame demonstranten en leden van de politieke oppositie, onterecht vastgehouden. De aanwezige politici moeten president Abdelfattah al-Sisi oproepen om alle mensen die willekeurig worden vastgehouden vrij te laten. Dit geldt ook voor de gevangengenomen activist Alaa Abdel Fattah, die vandaag een stap verder ging in zijn hongerstaking door te stoppen met het drinken van water.”

Voorafgaand aan de klimaattop lieten de Egyptische autoriteiten 766 gevangenen vrij na een besluit van president al-Sisi om in april een presidentiële gratiecommissie (PPC) te reactiveren. Maar in dezelfde periode heeft Amnesty International de arrestatie van dubbel zoveel mensen gedocumenteerd: er werden 1.540 mensen ondervraagd over zaken die tot hun recht op vrije meningsuiting en vereniging horen.

De afgelopen zes maanden heeft Amnesty International gegevens verzameld van tientallen advocaten die regelmatig aanwezig zijn bij ondervragingen en hoorzittingen over detentie, uitspraken van rechtszaken en andere officiële documenten bestudeerd, en voormalige gevangenen en familieleden geïnterviewd.

Arrestaties in de aanloop naar COP27

De afgelopen weken hebben de veiligheidstroepen honderden mensen gearresteerd en vastgezet in Caïro en andere Egyptische steden vanwege zaken die ze op hun telefoons vonden – een tactiek die de politie vaker inzet om mensen op te pakken voor verwachte protesten. De meeste mensen werden na een paar uren of dagen weer vrijgelaten, maar sommigen werden voor de rechter gebracht. Volgens 11 advocaten in Caïro, Alexandrië, Sharqiya en Dakahliya, zijn er zelfs mensen opgepakt die nog steeds het slachtoffer van gedwongen verdwijning zijn.

In september werd Abdelsalam Abdelghani, 55 jaar, gearresteerd bij zijn huis in de buitenwijken van Caïro. Hij werd door aanklagers ondervraagd over een Facebook-groep ‘Our Right’ en berichten die opriepen op 11 november te gaan protesteren. Hij werd ondervraagd over aanklachten van het verspreiden van ‘fake nieuws’ en het ‘lidmaatschap van een terroristengroep’ voordat hij werd vastgezet.

Gevangeniscrisis

De veiligheidstroepen van Egypte blijven buitengerechtelijke macht aanwenden om te bepalen welke gevangenen worden vrijgelaten. Ze hebben de vrijlating geblokkeerd van duizenden gevangenen die willekeurig worden vastgehouden enkel en alleen omdat zij hun mensenrechten uitoefenen.

De gezondheid van de voormalige presidentskandidaat en politiek leider Abdelmoneim Aboulfotoh is in gevaar in gevangenschap. Advocaten Hoda Abdelmoniem en Mohamed Baker zitten nog steeds vast simpelweg omdat ze slachtoffers van mensenrechtenschendingen verdedigden. De autoriteiten hebben iedereen van wie wordt aangenomen dat ze lid zijn van of een link hebben met de Moslimbroederschap grotendeels uitgesloten van vrijlating.

De autoriteiten omzeilen ook besluiten om gevangenen vrij te laten door een tactiek van ‘rotatie‘ toe te passen. Sinds april hebben de Egyptische veiligheidsdiensten ook geweigerd rechterlijke bevelen voor de vrijlating van ten minste 60 gevangenen uit te voeren. In plaats daarvan hebben agenten van de nationale veiligheidsdienst (National Security Agency) hen uit de gevangenis gehaald zonder hun familieleden op de hoogte te stellen. Velen werden onderworpen aan gedwongen verdwijning gedurende dagen waarin hun lot en verblijfplaats onbekend waren. Daarna werden ze voorgeleid aan aanklagers op basis van valse beschuldigingen van terrorisme of andere zaken die verband houden met de nationale veiligheid.

Veel mensen die werden vrijgelaten die na de reactivering van het PPC, kunnen zich niet vrij uiten en bewegen. Zeven onlangs vrijgelaten gedetineerden vertelden Amnesty International dat de NSA hen beval kritische inhoud die zij op de sociale media hadden geplaatst te verwijderen of hen dreigde te arresteren wanneer COP27 werd afgesloten. Sommigen van hen zijn al opnieuw gearresteerd, zoals Sherif al-Roubi, een activist die in juni werd vrijgelaten maar in september opnieuw werd gearresteerd nadat hij een media-interview had gegeven over de ontberingen van voormalige gevangenen. Anderen die onlangs zijn vrijgelaten blijven onder politietoezicht, terwijl velen een willekeurig reisverbod is opgelegd.

Beperkingen en protesten in Sharm El-Sheikh

Volgens de website van het Egyptische voorzitterschap voor COP27, moet iedereen die in Sharm El-Sheikh een protest wil organiseren de autoriteiten 36 uur van tevoren informeren en de organisatoren een badge van de COP27 laten zien. Demonstraties zijn slechts toegestaan tussen 10:00-17:00 uur in een gebied ver van de conferentie onder cameratoezicht. De autoriteiten hebben ook de inhoud van demonstraties beperkt tot klimaatgerelateerde kwesties.

Deze maatregelen zijn buitensporige en onnodige inperkingen. Ze dienen om te verhinderen dat mensen veilig kunnen demonstreren op een manier waarop mensen gezien en gehoord kunnen worden (door zij die het doelwit van de acties zijn). Systemen van aanmelden van protesten mogen enkel gebruikt worden om protesten te faciliteren, niet om toestemming te impliceren. De autoriteiten mogen ook geen protesten uiteendrijven of onderdrukken die niet binnen deze disproportionele regels vallen.

Willekeurige en buitenproportionele maatregelen worden ook ingezet tegen Egyptenaren. Pasjes en hotelreserveringen worden gebruikt om de toegang tot Sharm El-Sheikh te beperken. Werknemers in Sharm El-Sheikh worden ook sterk beperkt in hun bewegingsvrijheid.